Southgate đã bị chỉ trích vì sự thụ động trong việc thay người trong các trận đấu trước đó ở Euro 2024, đáng chú ý nhất là đợi đến phút 90+5 mới đưa tiền đạo Ivan Toney vào sân khi tuyển Anh đang bị Slovakia dẫn trước 1-0 ở vòng 1/8.

Đó cũng là chủ đề xuyên suốt nhiệm kỳ 8 năm dẫn dắt tuyển Anh của Southgate. Điều này tiếp tục diễn ra tại Euro 2024 và càng có nhiều "tiếng ồn bên ngoài" thì ông dường như càng tỏ ra cố chấp. Song trong trận gặp Hà Lan, HLV 53 tuổi người Anh đã đưa Luke Shaw vào thay Kieran Trippier sau hiệp 1 và dù điều đó dường như làm giảm bớt sức mạnh trong lối chơi tấn công tổng lực của tuyển Anh ở hiệp 1, ông vẫn chưa dừng lại.

Harry Kane (tiền đạo ghi bàn gỡ hòa cho tuyển Anh phút 18 bằng quả phạt đền và trông sắc bén ở hiệp 1) cùng Phil Foden (tiền vệ có pha dứt điểm bị Dumfries chặn lại trên vạch vôi và sút xa trúng cột dọc) đã bị Southgate rút ra sân ở phút 81.

Không có gì ngạc nhiên khi Palmer là một trong hai người thay thế vì tiền vệ Chelsea nguy hiểm mỗi khi vào sân. Song ít ai ngờ, Southgate lại chọn Watkins để thay Harry Kane chứ không phải Toney như những trận trước. Đó là pha thay người cao tay của Southgate khi Palmer kiến tạo cho Watkins dứt điểm thành bàn, mang về chiến thắng 2-1 trước Hà Lan và giúp đội tuyển Anh vào chơi trận chung kết Euro thứ hai liên tiếp.

Theo phong cách thông thường, Southgate từ chối khoe khoang khi được hỏi về những sự thay đổi cầu thủ, mà ông chỉ nói "đôi khi chúng hiệu quả, đôi khi thì không".

Tuy nhiên, Southgate đã tiết lộ suy nghĩ mà người hâm mộ và các chuyên gia không thể ngay lập tức nhận ra bên ngoài khi nói rằng một trong những lý do chọn Watkins là khả năng gây áp lực lên các hậu vệ.

Với 10 phút còn lại và rất cần một bàn thắng, đó có thể không phải là ưu tiên hàng đầu trong suy nghĩ của hầu hết HLV chọn lối chơi thận trọng, nhưng đây có lẽ là lý do tại sao Southgate đã đưa đội tuyển Anh vào ba trận bán kết lớn trong bốn giải đấu lớn.

Tuyển Anh có thể tạo bất ngờ trước Tây Ban Nha bằng cầu thủ vào sân thay người

Dù hai cầu thủ dự bị đã mang về chiến thắng chung cuộc ở trận bán kết Euro 2024, đội hình xuất phát của đội tuyển Anh đã trình diễn 45 phút đầu tiên tuyệt vời và không may mắn vì không sớm vươn lên dẫn trước Hà Lan.

Southgate cho biết khoảng trống mà Hà Lan để lộ cho phép đội bóng của ông phát huy thế mạnh tốt hơn các trận đấu trước đó, khi gặp các đội bóng cửa dưới và ít tham vọng hơn. Song có vẻ như đó là sự thay đổi về tư duy nhiều hơn là chiến thuật, được người hâm mộ tán thưởng sau nhiều tuần họ bị ru ngủ trong sự nhàm chán.

Foden và Jude Bellingham bắt đầu chơi tích cực tương tự như ở CLB từng giúp họ thành cầu thủ xuất sắc nhất trong năm ở Anh và Tây Ban Nha. Bukayo Saka rũ bỏ lối chơi rụt rè trong các trận đấu trước để liên tục gây khó khăn cho các hậu vệ Hà Lan bằng tốc độ của mình.

Harry Kane có mặt ở những khu vực phù hợp, trong khi Declan Rice không biết mệt mỏi và Kobbie Mainoo thi đấu xuất sắc đã bóp nghẹt tuyến giữa của Hà Lan. Ở phía sau, hàng thủ đội tuyển Anh trông vững chắc như từng thể hiện ở vòng bảng, dù có vài pha bóng lúng túng ở các tình huống phạt góc và đá phạt trực tiếp.

Nhìn chung, tuyển Anh thi đấu với một sự tự tin cao mà người hâm mộ mong đợi từ lâu ở đội tuyển được coi là ứng cử viên vô địch do sở hữu chiều sâu đội hình vượt trội.

Gareth Southgate tự hào về các học trò sau trận thắng Hà Lan: "Đó là một cột mốc khác, nhưng cách chúng tôi chơi cũng vậy. Chúng tôi đã chơi rất tốt trong suốt trận đấu. Đó là một trận đấu phức tạp. Họ liên tục thay đổi. Chúng tôi phải liên tục thay đổi. Tôi nghĩ chúng tôi đã gây ra vấn đề cho họ suốt trận. Cái kết quá đặc biệt với đội bóng. Một lần nữa, đó là ví dụ về những gì đội đang cống hiến. Điều quan trọng nhất là tất cả toàn đội đều sẵn sàng bước vào trận đấu… Ollie Watkins có thể gây sức ép tốt. Cậu ấy có thể thực hiện những pha chạy chỗ phía sau hàng phòng ngự đối phương như đã làm. Vì vậy, chúng tôi nghĩ đây là thời điểm thích hợp để thử điều đó. Đội bóng đang gợi lên những khoảnh khắc đáng kinh ngạc, những khoảnh khắc chất lượng, những khoảnh khắc quyết định vào những thời điểm đặc biệt, như Watkins tối nay”.

Những nhà phê bình có thể chỉ ra rằng con đường vào chung kết Euro 2024 của Anh tương đối dễ dàng khi tránh được nhánh đấu tử thần có Đức, Pháp, Bồ Đào Nha và Tây Ban Nha, nhưng cần lưu ý rằng thầy trò HLV Southgate đã bất bại trong 13 trận ở VCK Euro trong thời gian thi đấu chính thức kể từ thất bại bất ngờ trước Iceland năm 2016, chỉ thua Ý ở trận chung kết Euro 2020 sau loạt sút luân lưu.

Tam Sư sẽ gặp thách thức cực đại trong trận chung kết Euro 2024 khi chạm trán Tây Ban Nha, đội có phong độ tốt nhất giải này, ghi nhiều bàn nhất (13) và đã toàn thắng 6 trận trên đất Đức. CĐV đang chờ xem Southgate còn vũ khí bí mật nào để có thể mang về chức vô địch lớn đầu tiên cho tuyển Anh sau 58 năm chờ đợi? Hiện tại, Tam Sư hướng đến trận cuối cùng ở Euro 2024 với sự tự tin mới tìm lại được.

Roy Keane cho rằng đội tuyển Anh có thể làm nên chuyện trước Tây Ban Nha nhờ các cầu thủ vào sân từ ghế dự bị.

Nhận định về trận chung kết Euro 2024 sắp tới, huyền thoại Manchester United nói: "Tôi cho rằng Tây Ban Nha là đội được đánh giá cao hơn nhưng mọi thứ có vẻ như đã được định sẵn cho tuyển Anh vậy.

Họ lẽ ra đã bị loại từ 1 tuần trước nhưng đến giờ vẫn tiến sâu vào giải. Thật tuyệt vời khi chứng kiến các cầu thủ dự bị vào sân với 1 tư duy khác biệt. Họ thực sự muốn xoay chuyển cục diện khi có cơ hội. Các cầu thủ dự bị hoàn toàn có thể ghi những bàn thắng muộn để quyết định kết cục trước Tây Ban Nha. Tầm ảnh hưởng của các nhân tố vào sân thay người thực sự mang đến tác động rất lớn ở giải đấu lần này".

Dù kết quả thế nào, Anh lập kỷ lục trở thành đội đầu tiên trong lịch sử lọt vào chung kết Euro sau khi bị dẫn bàn trước ở cả trận tứ kết và bán kết. Tính rộng hơn, Tam Sư bị dẫn bàn trước ở cả 3 trận vòng đấu loại trực tiếp Euro 2024 nhưng đã đi đến trận cuối cùng bằng may mắn, khoảnh khắc ngôi sao và bản lĩnh.

Đội tuyển Anh thi đấu đáng thất vọng trước Slovakia nhưng may mắn gỡ hòa ở phút 90+5 bằng siêu phẩm móc bóng của Jude Bellingham từ cú dứt điểm trúng đích đầu tiên cả trận và thắng đối thủ 2-1 trong hiệp phụ nhờ pha đánh đầu cận thành do Harry Kane thực hiện.

Đến trận tứ kết, Tam Sư tiếp tục thể hiện lối chơi nhạt nhòa, bị dẫn trước nhưng gỡ hòa phút 80 nhờ pha solo và dứt điểm ấn tượng của Bukayo Saka. Tuyển Anh thậm chí bị Thụy Sĩ dồn ép vào những phút cuối hiệp phụ và may mắn thắng trên chấm phạt đền.

Tuy nhiên ở trận bán kết Euro 2024, các học trò của Southgate đã thể hiện lối chơi tích cực từ đầu trận, dù sớm bị dẫn bàn từ phút thứ 7 bởi pha sút xa của Xavi Simons và được đền đáp xứng đáng.

Trận chung kết Euro 2024 sẽ diễn ra trên sân Olympiastadion ở Berlin, thủ đô nước Đức lúc 2 giờ sáng 15.7 giờ Việt Nam.

Sơn Vân