Tên lửa Falcon 9 của SpaceX bị sự cố hiếm thấy trong không gian, sứ mệnh Starlink gặp nguy hiểm
Nhịp đập khoa học - Ngày đăng : 22:10, 12/07/2024
Tên lửa Falcon 9 của SpaceX bị sự cố hiếm thấy trong không gian, sứ mệnh Starlink gặp nguy hiểm
Trong quá trình thực hiện nhiệm vụ Starlink thông thường vào tối 11.7 (giờ Mỹ), tên lửa Falcon 9 của SpaceX đã gặp phải trục trặc hiếm hoi ở tầng 2, đe dọa đến các vệ tinh. Điều này đánh dấu lần đầu tiên vụ phóng Falcon 9 thất bại sau hơn 7 năm.
Khoảng 1 giờ sau khi Falcon 9 rời khỏi Căn cứ Lực lượng Không gian Vandenberg ở bang California (Mỹ) tối 11.7, động cơ tầng 2 của tên lửa trong không gian không thể tái kích hoạt và phóng 20 vệ tinh Starlink vào quỹ đạo thấp hơn nhiều so với kế hoạch, nơi chúng có nguy cơ bốc cháy trong khí quyển Trái Đất.
Elon Musk, Giám đốc điều hành SpaceX, viết trên mạng xã hội X của mình về nỗ lực tái kích hoạt động cơ trong không gian "dẫn đến RUD động cơ vì những lý do hiện chưa rõ".
Nhiệm vụ bất thành với Falcon 9, tên lửa hoạt động tích cực nhất thế giới này, đã phá vỡ chuỗi thành công phóng tên lửa ấn tượng, duy trì sự thống trị trong ngành của SpaceX - công ty tư nhân được định giá khoảng 200 tỉ USD. SpaceX được nhiều quốc gia và công ty tin tưởng để đưa vệ tinh của họ lên không gian.
Elon Musk cho biết SpaceX đang cập nhật phần mềm của các vệ tinh Starlink để buộc các động cơ đẩy tên lửa hoạt động mạnh hơn bình thường để tránh rơi vào khí quyển Trái Đất và bốc cháy. Thế nhưng, tỷ phú 52 tuổi người Mỹ lưu ý: Không giống như trong phim Star Trek, điều này có thể không hiệu quả, nhưng đáng để thử".
"Các động cơ cần đẩy vệ tinh lên quỹ đạo cao hơn để tránh bị lực kéo của khí quyển đưa xuống và làm chúng bị bốc cháy", Elon Musk nói.
Sự cố động cơ không kích hoạt xảy ra trong nhiệm vụ thứ 354 của Falcon 9 và đánh dấu lần đầu tiên tên lửa này gặp trục trặc kể từ năm 2016. Đó là khi một tên lửa phát nổ trên bệ phóng ở bang Florida và phá hủy hàng hóa của khách hàng (vệ tinh liên lạc Israel).
RUD là viết tắt của Rapid Unscheduled Disassembly, thuật ngữ tiếng lóng trong ngành công nghiệp vũ trụ để mô tả sự cố nổ hoặc phá hủy bất ngờ của tên lửa hoặc tàu vũ trụ. Thuật ngữ này thường được sử dụng một cách hài hước để giảm nhẹ sự nghiêm trọng của sự cố.
Trong bài viết về sự cố Falcon 9, Elon Musk sử dụng thuật ngữ RUD để mô tả sự cố hỏng động cơ tầng 2 của tên lửa.
RUD là sự cố hiếm gặp nhưng nghiêm trọng với bất kỳ công ty vũ trụ nào. Nó có thể gây ra thiệt hại về tài sản, thương vong và làm chậm tiến độ của các chương trình vũ trụ.
Starlink là chòm sao vệ tinh đang được SpaceX xây dựng với mục đích cung cấp dịch vụ internet vệ tinh trên toàn cầu. Chòm sao này gồm hàng ngàn vệ tinh nhỏ được đặt vào quỹ đạo Trái đất tầm thấp. Mục tiêu của Starlink:
- Mang internet đến những khu vực hẻo lánh, vùng sâu vùng xa mà các dịch vụ internet truyền thống như cáp quang, ADSL không thể tiếp cận.
- Cung cấp internet băng thông rộng và độ trễ thấp cho người dùng trên toàn thế giới.
- Hỗ trợ các ứng dụng trong các lĩnh vực như giáo dục, y tế, nông nghiệp, chính phủ...
Đây là tin xấu mới nhất với SpaceX sau khi bị cáo buộc tàn phá môi trường sống của chim. Trang The New York Times cho biết các hoạt động của SpaceX đã gây nổ, cháy, rò rỉ và các vấn đề khác ít nhất 19 lần kể từ năm 2019. Một vụ phóng tên lửa vào năm 2023 đã kết thúc bằng vụ nổ, thiêu rụi 3,5 mẫu Anh (khoảng 14.163 mét vuông) của một công viên bang gần đó.
Vụ việc gần đây xảy ra vào tháng 6 với vụ phóng tên lửa mạnh và lớn nhất thế giới Starship bay lên vũ trụ và quay trở lại. Dù được coi là thành công, chuyến bay đã để lại những vệt lòng đỏ trứng gà dính trên mặt đất gần địa điểm phóng tên lửa Starship.
Khu phức hợp Starbase giáp ranh với các vùng đất công như Công viên bang Boca Chica và gần đường di cư của một số loài chim, gồm cả Piping Plovers (choi choi chân vàng). Loài choi choi chân vàng được Cục Cá và Động vật hoang dã Mỹ liệt kê là "bị đe dọa".
Tổ chức nhóm phi lợi nhuận Coastal Bend Bays & Estuaries Program đã ghi nhận được 9 tổ chim trong khu vực trước vụ phóng tên lửa Starship hồi tháng 6, nhưng không có tổ nào còn nguyên vẹn sau vụ phóng.
"Cả 9 tổ chim được theo dõi sau vụ phóng tên lửa vào ngày 6.6 đều bị mất trứng, trứng bị hư hỏng hoặc cả hai. Thiệt hại này không phù hợp với bất kỳ tương tác nào từ động vật ăn thịt nào theo kinh nghiệm của chúng tôi. Ngoài ra, tốc độ/lực mạnh từ mảnh vỡ phóng ra và cát/bùn ướt đều rõ ràng trong cả ảnh chụp camera quan sát và trên mặt thân camera, một trong số đó đã bị vỡ ống kính bởi một viên sỏi bê tông", theo báo cáo năm 2024 của Coastal Bend Bays & Estuaries Program.
Vụ phóng tên lửa Starship đã bắn mảnh vỡ khắp các khu vực xung quanh và gây ra một đám cháy nhỏ. Tấm kim loại và vật liệu cách nhiệt cũng được tìm thấy trong số các mảnh vỡ.
Các hoạt động môi trường của SpaceX gây ra mâu thuẫn với các cơ quan chính phủ Mỹ như Cục Công viên Quốc gia, Cục Cá và Động vật hoang dã Mỹ. Tuy nhiên, Cục Hàng không Liên bang Mỹ đã bảo vệ SpaceX trong một tuyên bố với tờ The New York Times.
"Việc mảnh vỡ bắn vào các công viên tiểu bang hoặc đất quốc gia không phải là những gì chúng tôi quy định, nhưng điều quan trọng là không ai bị thương. Chúng tôi chắc chắn không muốn mọi người cảm thấy như họ đang bị chèn ép. Thế nhưng, đó thực sự là một hoạt động quan trọng mà SpaceX đang tiến hành. Nó thực sự quan trọng với chương trình vũ trụ dân sự của chúng ta", một quan chức thuộc Cục Hàng không Liên bang nói.
Gary Henry, cựu cố vấn của SpaceX về các chương trình phóng tên lửa của Lầu Năm Góc, chia sẻ với The New York Times rằng SpaceX nhận thức được những lời chỉ trích xung quanh các hoạt động môi trường của họ và có kế hoạch giải quyết chúng.
Ông cho biết SpaceX đã thuê một nhà tư vấn để theo dõi các mô hình di cư của chim. Các nhà nghiên cứu của công ty "không tìm thấy bằng chứng" về sự thay đổi của số lượng chim địa phương. Tuy nhiên, các quan chức môi trường còn có nhiều bức xúc với SpaceX.
The New York Times đưa tin Elon Musk đã lợi dụng những điểm yếu và sự mâu thuẫn trong nhiệm vụ của các cơ quan khác nhau để tránh hoặc giảm bớt các quy định có thể gây bất lợi cho SpaceX. Cục Cá và Động vật hoang dã Mỹ cùng Cục Công viên Quốc gia (những đơn vị giám sát tài nguyên thiên nhiên và các tài nguyên khác) đã nhiều lần không thành công trong việc bảo vệ quan điểm và thực thi quy định của mình trước các cơ quan lớn hơn như Cục Hàng không Liên bang.
The New York Times cũng cho biết Elon Musk đã mở rộng hoạt động của SpaceX nhiều hơn so với những gì ông ban đầu hứa với các quan chức. Mark Spier, cựu quan chức Cục Công viên Quốc gia, cáo buộc Elon Musk đã "đánh lừa" các quan chức.
"Họ cứ nói: ‘Không, chúng tôi sẽ không làm điều đó’, rồi họ quay lại và nói: ‘Vâng, chúng tôi sẽ làm’. Chúng ta đã bị đánh lừa", Mark Spier cho hay.
Sự tập trung vào SpaceX và tác động của họ lên môi trường địa phương tiếp tục thu hút sự chú ý. NASA (Cơ quan Hàng không và Vũ trụ Mỹ) xác nhận vào tháng 6 rằng một mảnh vỡ lớn có kích thước bằng nắp capo xe từ tàu vũ trụ Dragon của SpaceX đã rơi xuống bang Bắc Carolina (Mỹ).
Lúc 8 giờ 50 sáng giờ miền Đông hôm 6.6, tên lửa Starship đã cất cánh từ khu phức hợp Starbase. Khoảng 8 phút sau khi bay, tầng đầu tiên của Starship là tên lửa đẩy Super Heavy đã hạ cánh thành công xuống vùng biển vịnh Mexico, bất chấp việc 1 trong số 33 động cơ của nó bị hỏng khi đánh lửa.
Hơn một giờ sau, tầng thứ hai của tên lửa là khoang tàu Starship hạ cánh xuống Ấn Độ Dương một cách có kiểm soát, dù lớp cách nhiệt của nó đã bị đốt cháy nghiêm trọng trong quá trình tái nhập khí quyển. Tàu Starship được bao phủ bởi 18.000 tấm ốp ceramic hình lục giác siêu nhẹ, dùng để bảo vệ phương tiện trong lúc hồi quyển.
Starship (cao 121 mét) không chỉ đóng vai trò then chốt cho tầm nhìn của Elon Musk về việc đưa người lên sao Hỏa, mà còn quan trọng với kế hoạch của NASA đưa các phi hành gia Mỹ trở lại Mặt trăng, hiện được ấn định vào năm 2026.