Đó là trường hợp của nữ bệnh nhân T.K.N (26 tuổi), nhân viên văn phòng tại một công ty giày da ở quận Bình Tân (TP.HCM). Chị N. đang mang thai lần đầu tiên ở tuần thứ 9 của thai kỳ.

Cách thời điểm nhập viện 4 tuần, thai phụ N. bị tai nạn giao thông, chấn thương gãy xương bàn ngón chân phải, đeo nẹp bàn chân phải và nằm bất động tại nhà khoảng 3 tuần.

Sau đó, bệnh nhân đi làm nhưng cảm thấy đau nhức vùng cẳng chân phải và sưng bàn chân. Ngày 20.7, trong lúc làm việc tại công ty, chị N. bị ngất xỉu và được đưa vào bệnh viện địa phương. Tại đây, bệnh nhân được chẩn đoán trong tình trạng rất nguy kịch, mạch, huyết áp không đo được, suy hô hấp và theo dõi sốc phản vệ độ 3. Bệnh nhân được duy trì vận mạch, Adrenaline và chuyển ngay đến Bệnh viện Chợ Rẫy.

BSCK2 Nguyễn Huỳnh Nhật Tuấn – Khoa Chẩn đoán hình ảnh, Bệnh viện Chợ Rẫy - cho biết bệnh nhân N. nhập Khoa Cấp cứu lúc 9 giờ 41 phút ngày 20.7 trong tình trạng li bì, sốc nặng với mạch 130 lần/phút, huyết áp không đo được, suy hô hấp, nẹp cố định cẳng bàn chân phải.

Kết quả siêu âm tim tại giường ghi nhận thất phải dãn to. Bệnh nhân được đặt nội khí quản, thở máy và hồi sức sốc, duy trì thuốc vận mạch liều cao, chẩn đoán thuyên tắc phổi. Kết quả chụp CT scan động mạch phổi ghi nhận có huyết khối ở thân động mạch phổi phải, trái và các nhánh vào phân thùy phổi.

Ngay lập tức, bệnh nhân được chuyển khẩn cấp lên Khoa Hồi sức cấp cứu (ICU). Lúc này, thai phụ bắt đầu có chuyển biến sốc nặng, nổi bông tím toàn thân, mạch 160 lần/phút, huyết áp 60/40 mmHg, mạch ngoại vi khó bắt, thời gian đổ đầy mao mạch trên 5 giây, suy hô hấp và được thở máy. Kết quả siêu âm tim ghi nhận thất phải bị dãn to, tỉ lệ đường kính thất phải/thất trái trên 1, vận động vòng valve 3 lá (TAPSE) khoảng 2mm. Kết quả siêu âm mạch máu chi ghi nhận tắc không hoàn toàn tĩnh mạch đùi khoeo chân phải do huyết khối.

“Ê kíp điều trị xác định bệnh nhân bị thuyên tắc động mạch phổi khối lớn, nguy cơ cao, suy thất phải cấp/thai 9 tuần, gãy kín xương bàn ngón 2 chân phải, huyết khối tĩnh mạch đùi khoeo chân phải”, bác sĩ Tuấn nói.

Trước tình trạng trên, bệnh nhân được thực hiện VA ECMO cấp cứu, điều trị kháng đông, an thần và vận mạch. Đồng thời, bệnh viện tiến hành hội chẩn đa chuyên khoa sâu gồm Khoa Hồi sức tích cực, Tim mạch, Tim mạch can thiệp, Phòng DSA của Khoa Chẩn đoán hình ảnh, Gây mê phẫu thuật tim và mời thêm bác sĩ Sản khoa của Bệnh viện Hùng Vương… để đưa ra phương pháp điều trị tối ưu nhất.

“Đầu tiên, khoa ICU phối hợp cùng phòng DSA Khoa Chẩn đoán hình ảnh thực hiện lấy huyết khối động mạch phổi. Trong quá trình phẫu thuật tại phòng DSA, ê kíp ghi nhận thai phụ bị tắt hoàn toàn thân chính động mạch phổi 2 bên. Sau hơn 2 giờ, ê kíp thành công lấy ra nhiều mảnh huyết khối, tái thông động mạch phổi 2 bên ở mức độ 50 – 70%”, bác sĩ Tuấn cho biết thêm.

Theo bác sĩ Tuấn, sau khi thực hiện ECMO, về cơ bản huyết áp của bệnh nhân có cải thiện. Tuy nhiên, tình trạng thuyên tắc phổi này lại không thể sử dụng được thuốc tiêu sợi huyết toàn thân, do bệnh nhân đang trong tình trạng nguy kịch.

Ngoài ra, bệnh nhân lại đang mang thai và phải thực hiện ECMO, nếu sử dụng thuốc tiêu sợi huyết toàn thân sẽ gây ra những tác dụng phụ, đặc biệt là có thể gây ra chảy máu không kiểm soát được, nguy cơ cho thai nhi rất cao. Chính vì vậy, các khoa quyết định lấy huyết khối và trong quá trình thực hiện, các ê kíp phải vừa can thiệp và vừa che chắn thai nhi rất cẩn thận.

Sau phẫu thuật, Khoa ICU tiếp tục phối hợp với Khoa Gây mê phẫu thuật tim đặt Catheter Swan-ganz tại giường dưới hướng dẫn siêu âm để theo dõi áp lực trung bình động mạch phổi, và đánh giá chức năng tim liên tục qua hệ thống monitoring.

Do bệnh nhân đang mang thai được 9 tuần nên Bệnh viện Chợ Rẫy đã hội chẩn cùng Bệnh viện Hùng Vương để đặt thuốc dưỡng thai phù hợp, bảo vệ an toàn tối đa cho thai nhi.

Kết quả, sau 4 ngày tiến hành các phương pháp kỹ thuật chuyên sâu, bệnh nhân được rút nội khí quản, ngưng ECMO sau 1 ngày…Sau đó, bệnh nhân tiếp tục được Khoa Tim mạch can thiệp đặt lưới lọc tĩnh mạch chủ dưới phòng ngừa tái phát.

“Đến sáng nay (2.8), bệnh nhân đã hoàn toàn tỉnh táo, có thể ngồi ăn uống tại giường, không cần phải thở oxy, huyết áp ổn định, kết quả siêu âm và diễn biến thai nhi thuận lợi. Bệnh nhân có thể xuất viện vào cuối tuần và tiếp tục được điều trị thuốc kháng đông”, bác sĩ Nguyễn Huỳnh Nhật Tuấn thông tin.

Đánh giá về mức độ nguy hiểm của trường hợp này, BSCK2 Trần Thanh Linh, Khoa Hồi sức cấp cứu cho biết, trước đây, bệnh lý thuyên tắc phổi được điều trị tại Bệnh viện Chợ Rẫy khá nhiều, chủ yếu xuất hiện ở bệnh nhân đa chấn thương đang nằm viện.

Tuy nhiên, thuyên tắc phổi ở nhóm thai kỳ, đang bị chấn thương, đặc biệt bệnh nhân nhập viện trong tình trạng cấp cứu thì ngay cả những trung tâm chuyên về điều trị thuyên tắc phổi trên thế giới với nhóm bệnh lý này ở mức độ nặng, nguy kịch thì tỉ lệ tử vong vẫn có thể là trên 60%.

Qua đây, bác sĩ Linh khuyến cáo, các bệnh nhân mang thai thuộc nhóm nguy cơ cao tăng động dễ gây huyết khối tĩnh mạch sâu, hoặc khi có triệu chứng như: đau nhức, sưng chân đặc biệt với chấn thương bị hạn chế vận động… cần siêu âm mạch máu tầm soát huyết khối để có thể can thiệp điều trị kịp thời.

Hồ Quang