Chính phủ Mỹ cho biết TikTok đã vi phạm Đạo luật Bảo vệ Quyền riêng tư Trẻ em Trực tuyến, mà theo đó các dịch vụ dành cho trẻ em phải có sự đồng ý của phụ huynh để thu thập thông tin cá nhân từ người dùng dưới 13 tuổi.

TikTok có khoảng 170 triệu người dùng tại Mỹ, hiện phải đấu tranh với luật mới buộc ByteDance phải thoái vốn khỏi ứng dụng này tại Mỹ trước ngày 19.1.2024 hoặc đối mặt với lệnh cấm.

Vụ kiện từ Bộ Tư pháp là hành động mới nhất của Mỹ chống lại TikTok và ByteDance (có trụ sở ở thủ đô Bắc Kinh) vì lo ngại công ty này thu thập không trái phép lượng lớn dữ liệu về người Mỹ cho chính phủ Trung Quốc, đồng thời tác động đến nội dung theo cách có thể gây hại cho người Mỹ.

Có Ủy ban Thương mại Liên bang Mỹ (FTC) tham gia, vụ kiện cho biết mục đích là chấm dứt "các cuộc xâm phạm quyền riêng tư của trẻ em trên quy mô lớn bất hợp pháp của TikTok".

Dân biểu Frank Pallone, đảng viên Dân chủ hàng đầu trong Ủy ban Năng lượng và Thương mại ở Hạ viện Mỹ, nói: "Vụ kiện nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tước quyền kiểm soát TikTok khỏi Trung Quốc. Chúng ta không thể tiếp tục cho phép đối thủ của mình thu thập dữ liệu nhạy cảm của người Mỹ".

Hôm 2.8, TikTok cho hay: “Chúng tôi không đồng ý với những cáo buộc này, nhiều trong số đó liên quan đến các sự kiện và hoạt động ở quá khứ, không chính xác về mặt thực tế hoặc đã được giải quyết. Chúng tôi tự hào về những nỗ lực bảo vệ trẻ em của mình và sẽ tiếp tục cập nhật, cải thiện nền tảng".

Theo Bộ Tư pháp Mỹ, TikTok cố tình cho phép trẻ em tạo tài khoản TikTok như bình thường, sau đó tạo và chia sẻ video và tin nhắn dạng ngắn với người lớn cùng những người khác trên ứng dụng. TikTok đã thu thập thông tin cá nhân những đứa trẻ này mà không có sự đồng ý của cha mẹ chúng, Bộ Tư pháp Mỹ nhấn mạnh.

Mỹ cáo buộc rằng trong nhiều năm rằng hàng triệu trẻ em Mỹ dưới 13 tuổi đã dùng TikTok, và ứng dụng này "thu thập, lưu giữ thông tin cá nhân của các em".

"TikTok cố tình và liên tục vi phạm quyền riêng tư của trẻ em, đe dọa đến sự an toàn của hàng triệu trẻ em trên khắp cả nước", theo Chủ tịch FTC - Lina Khan, người đã chuyển vụ việc lên Bộ Tư pháp Mỹ vào tháng 6.

FTC đang tìm kiếm hình phạt lên tới 51.744 USD cho mỗi lần vi phạm một ngày từ TikTok vì thu thập dữ liệu trái phép, về mặt lý thuyết có thể lên tới hàng tỉ USD nếu ứng dụng này bị phát hiện chịu trách nhiệm.

Vào năm 2020, Reuters lần đầu tiên đưa tin FTC và Bộ Tư pháp Mỹ đang xem xét các cáo buộc rằng TikTok không thực hiện theo thỏa thuận năm 2019 nhằm bảo vệ quyền riêng tư của trẻ em.

Năm ngoái, TikTok phải đối mặt với các khoản tiền phạt từ Liên minh châu Âu (EU) và Vương quốc Anh vì cách xử lý dữ liệu của trẻ em.

Hôm 30.7, Thượng viện Mỹ đã thông qua một dự luật sẽ mở rộng Đạo luật Bảo vệ Quyền riêng tư của Trẻ em Trực tuyến để gồm cả thanh thiếu niên đến 17 tuổi, cấm quảng cáo nhắm mục tiêu đến trẻ em và thanh thiếu niên, cung cấp cho cha mẹ và các em tùy chọn xóa thông tin của họ khỏi các nền tảng truyền thông xã hội.

Dự luật sẽ cần được thông qua tại Hạ viện Mỹ do đảng Cộng hòa kiểm soát, hiện trong kỳ nghỉ cho đến tháng 9, để trở thành luật.

Cuối tuần trước, Bộ Tư pháp Mỹ cáo buộc TikTok khai thác khả năng thu thập thông tin từ hàng loạt người dùng dựa trên quan điểm về các vấn đề xã hội gây chia rẽ như kiểm soát súng, phá thai và tôn giáo.

Theo trang SCMP, các luật sư của chính phủ Mỹ đã viết trong một bản tóm tắt đệ trình lên tòa phúc thẩm liên bang tại Washington rằng TikTok và công ty mẹ ByteDance đã sử dụng một hệ thống bộ công cụ web nội bộ có tên Lark để cho phép nhân viên TikTok trò chuyện trực tiếp với các kỹ sư ByteDance tại Trung Quốc.

Các nhân viên TikTok đã sử dụng Lark để gửi dữ liệu nhạy cảm về người dùng Mỹ. Thông tin đó được lưu trữ trên các máy chủ của Trung Quốc và nhân viên ByteDance tại quốc gia châu Á này có thể truy cập được, theo các quan chức liên bang Mỹ.

Một trong những công cụ tìm kiếm nội bộ của Lark cho phép ByteDance và nhân viên TikTok tại Mỹ lẫn Trung Quốc thu thập thông tin về nội dung hoặc biểu đạt của người dùng, gồm cả quan điểm về các chủ đề nhạy cảm, chẳng hạn phá thai hoặc tôn giáo. Năm ngoái, tờ Wall Street Journal đưa tin TikTok đã theo dõi những người dùng xem nội dung LGBTQ thông qua bảng điều khiển, mà công ty Trung Quốc cho biết đã xóa từ đó.

Đây là lần đầu tiên chính phủ Mỹ đưa ra lập luận quan trọng trong vụ kiện có thể ảnh hưởng đến tương lai của TikTok, nền tảng mạng xã hội rất phổ biến được hơn 170 triệu người Mỹ sử dụng. Theo luật do Tổng thống Joe Biden ký vào ngày 24.4, TikTok có thể phải đối mặt với lệnh cấm ở Mỹ trong vài tháng tới nếu không cắt đứt quan hệ với ByteDance. Biện pháp này được thông qua với sự ủng hộ của cả Hạ viện lẫn Thượng viện sau khi các nhà làm luật và quan chức chính quyền Biden bày tỏ lo ngại rằng chính phủ Trung Quốc có thể buộc ByteDance giao nộp dữ liệu người dùng Mỹ hoặc tác động đến dư luận theo hướng có lợi cho Bắc Kinh, bằng cách thao túng thuật toán đưa thông tin vào nguồn cấp dữ liệu của người dùng.

Bộ Tư pháp Mỹ đã cảnh báo gay gắt về khả năng chính phủ Trung Quốc "thao túng nội dung bí mật", nói rằng thuật toán có thể được thiết kế để định hình nội dung mà người dùng TikTok nhận được.

"Bằng cách chỉ đạo ByteDance hoặc TikTok thao túng thuật toán đó một cách bí mật, Trung Quốc có thể tiếp tục các hoạt động gây ảnh hưởng xấu hiện có và khuếch đại các nỗ lực nhằm làm suy yếu lòng tin vào nền dân chủ của chúng ta và làm trầm trọng thêm sự chia rẽ xã hội", bản tóm tắt của Bộ Tư pháp Mỹ nêu rõ.

Bộ Tư pháp Mỹ cho biết mối lo ngại này còn hơn cả lý thuyết, cáo buộc nhân viên TikTok và ByteDance tham gia vào một hoạt động gọi là "làm nóng", trong đó một số video được quảng cáo để nhận được lượt xem nhất định.

Dù khả năng này cho phép TikTok quản lý nội dung phổ biến và phát tán rộng rãi hơn, các quan chức Mỹ cho rằng nó cũng có thể được sử dụng cho các mục đích bất chính.

Trong tuyên bố về X, TikTok cho biết chính phủ Mỹ chưa bao giờ đưa ra bằng chứng về các tuyên bố của mình, đang thực hiện "các bước không bình thường mà không công khai thông tin rõ ràng" và tự tin sẽ họ thắng kiện.

Các quan chức Bộ Tư pháp Mỹ đề nghị tòa án cho phép trình bày một phiên bản của tài liệu pháp lý mà không công khai cho TikTok và ByteDance, nhằm bảo mật thông tin nhạy cảm.

Trong phiên bản đã biên tập của các tài liệu gửi tòa án, Bộ Tư pháp Mỹ cho biết TikTok có một công cụ khác được sử dụng để kiểm soát nội dung dựa trên các từ khóa cụ thể. Một số chính sách nhất định của công cụ này được áp dụng cho người dùng ByteDance ở Trung Quốc, nơi công ty vận hành một ứng dụng tương tự TikTok có tên là Douyin tuân theo các quy tắc kiểm duyệt nghiêm ngặt của Bắc Kinh.

Thế nhưng, các quan chức Bộ Tư pháp Mỹ cho biết các chính sách khác có thể đã được áp dụng cho người dùng TikTok bên ngoài Trung Quốc. TikTok đang tiến hành kiểm tra để xác định xem các chính sách liên quan có tồn tại và được áp dụng ở Mỹ vào khoảng năm 2022 hay không, theo thông tin từ các quan chức Bộ Tư pháp.

Chính phủ Mỹ chỉ ra việc chuyển dữ liệu qua Lark để giải thích lý do tại sao các quan chức liên bang không tin rằng Dự án Texas (kế hoạch 1,5 tỉ USD của TikTok để lưu trữ dữ liệu người dùng Mỹ trên các máy chủ do gã khổng lồ công nghệ Oracle sở hữu và bảo trì) là đủ để bảo vệ chống lại các mối lo ngại về an ninh quốc gia

Trong đơn kiện pháp lý chống lại luật mới do ông Biden ký ban hành hồi tháng 4, TikTok đã dựa rất nhiều vào các lập luận rằng lệnh cấm tiềm tàng vi phạm Tu chính án thứ nhất vì cấm ứng dụng này tiếp tục phát ngôn trừ khi có chủ sở hữu mới thông qua quá trình thoái vốn phức tạp. Tu chính án thứ nhất là một trong những điều khoản quan trọng nhất của Hiến pháp Mỹ. Nó bảo vệ các quyền tự do cơ bản thiết yếu cho một xã hội dân chủ. Tu chính án này đã được sử dụng để bảo vệ nhiều loại hình ngôn luận, gồm cả bài phát biểu chính trị, tự do báo chí và biểu tình.

Ngoài ra, TikTok cũng lập luận rằng việc thoái vốn sẽ thay đổi cách thức giao tiếp trên nền tảng này. Lý do vì một nền tảng mạng xã hội mới sẽ thiếu thuật toán từng thúc đẩy thành công cho nó.

Trong phản hồi của mình, Bộ Tư pháp Mỹ lập luận rằng TikTok không đưa ra bất kỳ khiếu nại hợp lệ nào về quyền tự do ngôn luận, nói rằng luật này giải quyết các mối lo ngại về an ninh quốc gia mà không nhắm vào ngôn luận được bảo vệ. Cơ quan này lập luận rằng Trung Quốc cùng ByteDance, với tư cách là các thực thể nước ngoài, không được Tu chính án thứ nhất bảo vệ.

TikTok phản hồi rằng luật pháp Mỹ phân biệt đối xử về quan điểm, đưa ra ví dụ về các nhà làm luật chỉ trích nền tảng này vì cho rằng TikTok có xu hướng chống lại Israel trong bối cảnh cuộc chiến ở Gaza.

Các quan chức Bộ Tư pháp Mỹ phản đối lập luận đó, nói rằng luật đang được xem xét phản ánh mối lo ngại liên tục của họ rằng Trung Quốc có thể sử dụng công nghệ làm vũ khí chống lại an ninh quốc gia Mỹ. Đó là nỗi sợ mà họ cho rằng trở nên tồi tệ hơn do Trung Quốc yêu cầu các công ty trong nước phải chuyển giao dữ liệu nhạy cảm cho chính phủ khi cần. Các quan chức Bộ Tư pháp Mỹ nói rằng TikTok, theo cấu trúc hoạt động hiện tại của mình, buộc phải đáp ứng những yêu cầu đó.

Các cuộc tranh luận bằng miệng trong vụ án được lên lịch vào tháng 9 tới.

Sơn Vân