Đó là một phần lớn vụ kiện của chính phủ Mỹ chống lại Google, cho rằng công ty này có độc quyền bất hợp pháp trong lĩnh vực tìm kiếm. Vụ kiện tập trung vào các thỏa thuận mà Google thực hiện với các nền tảng và nhà sản xuất thiết bị để trở thành công cụ tìm kiếm mặc định của họ.

Thỏa thuận lớn nhất trong số đó là giữa Apple với Google. Trong đó, Google trả cho Apple hàng chục tỉ USD mỗi năm (20 tỉ USD chỉ riêng trong năm 2022) để trở thành công cụ tìm kiếm mặc định trên trình duyệt Safari.

Phán quyết của thẩm phán Amit Mehta, cho rằng các thỏa thuận đó đang cản trở sự cạnh tranh, chưa bao gồm cả biện pháp khắc phục của Google. Google cho biết có kế hoạch kháng cáo quyết định của ông bất kể thế nào. Song nếu phán quyết cuối cùng được duy trì và yêu cầu Google ngừng thực hiện các thỏa thuận tìm kiếm độc quyền thì điều đó có thể đe dọa đến nguồn doanh thu cực kỳ béo bở của Apple.

"Khi quá trình này tiếp tục, chúng tôi sẽ tiếp tục tập trung vào việc tạo ra các sản phẩm mà mọi người thấy hữu ích và dễ sử dụng", Kent Walker, luật sư hàng đầu và Giám đốc chính sách công của Google, tuyên bố.

Apple tạo ra gần 400 tỉ USD doanh thu vào năm 2024, nên thỏa thuận trị giá 20 tỉ USD có vẻ không phải quá lớn với họ. Dù Google có bị thay thế bởi một đối thủ cạnh tranh như Bing hay Google tiếp tục hợp tác với Apple nhưng theo các điều khoản khác, nhà sản xuất iPhone, iPad vẫn có khả năng kiếm được rất nhiều tiền từ việc đối tác muốn trở thành công cụ tìm kiếm mặc định trên trình duyệt Safari.

Tuy nhiên, thỏa thuận hiện tại với Google là một phần quan trọng trong hoạt động kinh doanh dịch vụ của Apple. Việc tăng doanh thu dịch vụ có biên lợi nhuận cao đã trở nên quan trọng với Apple khi hoạt động kinh doanh cốt lõi của công ty là bán iPhone chậm lại hoặc suy giảm. Trong quý 2/2024, doanh thu phần cứng của Apple tăng 1 tỉ USD và dịch vụ tăng đến 3 tỉ USD.

Vì vậy, bất cứ điều gì làm ảnh hưởng đến câu chuyện đó đều là mối lo ngại với Apple. Chúng ta có thể thấy điều đó chiều 5.8, khi giá cổ phiếu Apple, vốn đã chao đảo như một phần của đợt bán tháo cổ phiếu công nghệ nói chung, lại lao dốc một lần nữa sau phán quyết từ thẩm phán Amit Mehta và hiện ở mức 209,27 USD.

Apple báo cáo doanh số iPhone trong quý 2/2024 là 39,296 tỉ USD, giảm khoảng 1% so cùng kỳ năm trước (39,669 tỉ USD), nhưng vượt ước tính của các nhà phân tích là 38,81 tỉ USD. Vì Apple không tiết lộ số lượng iPhone bán được trong một quý mà chỉ báo cáo qua con số USD, nên rất khó để nói liệu công ty xuất xưởng nhiều hay ít iPhone hơn và bao nhiêu phần trăm doanh thu từ doanh số bán hàng đó là do điều chỉnh giá. Ví dụ, doanh số iPhone theo đơn vị có thể giảm nhưng việc tăng giá máy có thể che giấu điều này.

Theo Apple, doanh số iPhone sẽ cải thiện trong quý 3/2024, chỉ giảm 0,9% so với mức giảm 2,2% mà các nhà phân tích dự đoán.

Doanh thu trong phân khúc dịch vụ của Apple ở quý 2/2024, gồm cả App Store, Apple Music lẫn Apple TV, tăng 14,1% lên 24,21 tỉ USD, vượt dự đoán ​​của các nhà phân tích là 24,01 tỉ USD, theo dữ liệu từ LSEG. LSEG là tập đoàn đa quốc gia có trụ sở chính tại Vương quốc Anh, hoạt động trong lĩnh vực tài chính và thông tin thị trường.

Hôm 5.8, thẩm phán Amit Mehta ra phán quyết rằng Google đã vi phạm luật chống độc quyền, chi hàng tỉ USD để tạo ra thế độc quyền bất hợp pháp và trở thành công cụ tìm kiếm mặc định trên toàn thế giới.

Đây là chiến thắng lớn đầu tiên của chính quyền liên bang Mỹ nhằm vào sự thống trị thị trường của các hãng công nghệ lớn.

Phán quyết này mở đường cho phiên tòa thứ hai để xác định các giải pháp khắc phục tiềm năng, có thể bao gồm việc chia tách khỏi Alphabet (công ty mẹ của Google), điều này sẽ thay đổi cảnh quan của thế giới quảng cáo trực tuyến mà Google đã thống trị trong nhiều năm.

Phán quyết trên cũng là tín hiệu đèn xanh cho các cơ quan thực thi luật chống độc quyền của Mỹ trong việc truy tố các hãng công nghệ lớn.

"Tòa án đưa ra kết luận sau: Google là công ty độc quyền và đã hành động như một công ty độc quyền để duy trì thế độc quyền của mình", thẩm phán Amit Mehta cho hay. Gã khổng lồ công cụ tìm kiếm Mỹ kiểm soát khoảng 90% thị trường tìm kiếm trực tuyến và 95% trên smartphone.

Giai đoạn khắc phục có thể kéo dài, tiếp theo là khả năng kháng cáo lên Tòa án Quận Columbia và Tòa án Tối cao Mỹ. Cuộc tranh chấp pháp lý có thể diễn ra vào năm 2025, hoặc thậm chí là 2026.

Cổ phiếu Alphabet đã giảm 4,5% hôm 5.8 do sự sụt giảm chung của cổ phiếu công nghệ. Quảng cáo trên Google chiếm 77% tổng doanh số của Alphabet vào năm 2023.

Alphabet cho biết có kế hoạch kháng cáo phán quyết của Amit Mehta. "Quyết định này thừa nhận rằng Google cung cấp công cụ tìm kiếm tốt nhất, nhưng kết luận rằng chúng tôi không nên được phép cung cấp nó một cách dễ dàng", Google cho biết trong một tuyên bố.

Bộ trưởng Tư pháp Mỹ - Merrick Garland gọi phán quyết này là "chiến thắng lịch sử cho người dân Mỹ", đồng thời nói thêm rằng "không có công ty nào, bất kể lớn hay có ảnh hưởng đến đâu, có thể đứng trên luật pháp".

Thẩm phán Amit Mehta lưu ý rằng Google đã trả 26,3 tỉ USD chỉ riêng trong năm 2021 để đảm bảo rằng công cụ tìm kiếm của họ là mặc định trên hầu hết smartphone và trình duyệt, đồng thời giữ vững thị phần thống lĩnh của mình.

"Vị trí mặc định trên các thiết bị hoặc trình duyệt là tài sản cực kỳ có giá trị... Dù có sản phẩm tốt có thể đủ sức cạnh tranh để trở thành lựa chọn mặc định khi hợp đồng hiện tại hết hạn, một công ty mới chỉ có thể làm được điều đó nếu sẵn sàng trả cho các đối tác một khoản tiền lớn và bù đắp cho bất kỳ tổn thất doanh thu nào mà họ gặp phải do sự thay đổi này", Amit Mehta viết.

Ông cho biết thêm: "Tất nhiên Google thừa nhận rằng việc mất vị trí mặc định sẽ ảnh hưởng đáng kể đến lợi nhuận ròng của mình. Ví dụ, Google đã dự đoán rằng việc mất vị trí mặc định trên Safari sẽ dẫn đến sự sụt giảm đáng kể về truy vấn và hàng tỉ USD doanh thu bị mất".

Phán quyết này là quyết định quan trọng đầu tiên trong hàng loạt vụ kiện liên quan đến cáo buộc độc quyền với các hãng công nghệ lớn. Do chính quyền Trump đệ trình cách đây vài năm, vụ kiện này đã được đưa ra trước một thẩm phán từ tháng 9 đến tháng 11.2023.

"Nếu buộc phải thoái vốn khỏi mảng kinh doanh tìm kiếm, Alphabet sẽ bị cắt đứt khỏi nguồn doanh thu lớn nhất của mình. Ngay cả việc mất đi khả năng đạt được các thỏa thuận là công cụ tìm kiếm mặc định độc quyền cũng có thể gây bất lợi cho Google", nhà phân tích cấp cao Evelyn Mitchell-Wolf của hãng Emarketer nhận định. Bà cho biết một quá trình pháp lý kéo dài sẽ trì hoãn mọi tác động tức thời với người tiêu dùng.

Trong 4 năm qua, các cơ quan quản lý chống độc quyền liên bang Mỹ cũng đã kiện Meta Platforms (công ty mẹ Facebook và Instagram), Amazon và Apple, cáo buộc các công ty này đã duy trì độc quyền bất hợp pháp.

Tất cả các vụ kiện đó đều bắt đầu dưới thời chính quyền của cựu Tổng thống Donald Trump.

Amy Klobuchar, thượng nghị sĩ đảng Dân chủ - Chủ tịch tiểu ban chống độc quyền của Ủy ban Tư pháp tại Thượng viện Mỹ, nói thực tế là vụ kiện kéo dài qua nhiều chính quyền cho thấy sự ủng hộ mạnh mẽ của lưỡng đảng với việc thực thi luật chống độc quyền.

"Đây là một chiến thắng to lớn cho người dân Mỹ khi việc thực thi luật chống độc quyền vẫn còn tồn tại và phát triển khi nói đến cạnh tranh. Google là một công ty độc quyền tràn lan", bà Amy Klobuchar bình luận.

Khi được đệ trình năm 2020, vụ kiện Google là lần đầu tiên trong một thế hệ chính phủ Mỹ cáo buộc tập đoàn lớn độc quyền bất hợp pháp. Microsoft đã giải quyết với Bộ Tư pháp Mỹ vào năm 2004 về các khiếu nại rằng hãng ép buộc người dùng Windows sử dụng trình duyệt Internet Explorer.

Sơn Vân