Trên 400 cây số vuông tại vùng trung tâm nông nghiệp rộng lớn của Úc, có một cách tiếp cận khác thường đang bén rễ và được kỳ vọng giúp làm chậm quá trình biến đổi khí hậu đang phá hủy Trái đất. Người nông dân ở đây đang cố gắng khai thác siêu năng lực của những sợi nấm ngầm nhỏ bé để hút carbon dioxide ra khỏi không khí và lưu trữ dưới lòng đất.

Đây là một kiểu trong các vụ đầu tư mạo hiểm mà giới doanh nghiệp trên khắp thế giới đang thực hiện để xem liệu đất có thể làm sạch ô nhiễm khí hậu hay không. Họ đang sử dụng nhiều công nghệ khác nhau trên đất nông nghiệp không chỉ vì mục đích trồng trọt mà còn tìm cách để hấp thụ carbon dioxide đang lạm phát sau hơn một thế kỷ mà con người đốt nhiên liệu hóa thạch và thực hiện canh tác thâm canh.

Tại sao lại là nấm? Bởi vì nấm hoạt động như những người thu giữ carbon của thiên nhiên. Khi gieo hạt giống, người nông dân chỉ cần thêm một lớp bụi bào tử nấm từ nấm đã nghiền nát. Nấm bám vào rễ cây, lấy carbon mà cây hấp thụ từ không khí và giữ chặt trong kho lưu trữ ngầm. Cơ chế đó có thể giữ carbon dưới lòng đất lâu hơn nhiều so với chu trình carbon tự nhiên.

Dự án nấm là sản phẩm thủ công của một công ty Úc có tên Loam Bio. Loam Bio là một trong số nhiều công ty khởi nghiệp đã huy động được hàng trăm triệu AUD đầu tư vào các nỗ lực sử dụng đất để hút carbon dioxide khỏi khí quyển. Giống như Loam Bio, các công ty như Andes và Groundworks Bio Ag cũng đang thử nghiệm lưu giữ carbon với vi khuẩn. Lithos và Mati cung cấp cho nông dân những viên đá núi lửa nghiền nát có khả năng hấp thụ carbon để rắc lên cánh đồng của họ. Silicate Carbon đang nghiền bê tông còn sót lại thành bột mịn, trong khi một số công ty đang đốt gỗ cây phế liệu thành than củi.

Điểm hấp dẫn của dự án khởi nghiệp Loam Bio là nó không đòi hỏi quá nhiều ở người nông dân. Stuart McDonald – một người sinh ra trong nhà có 5 đời là nông dân, mô tả mọi việc khá đơn giản khi anh gieo một lớp bào tử nấm lên hạt lúa mì và hạt cải dầu ở vụ mùa năm nay. "Việc này không yêu cầu chúng tôi phải thay đổi quá nhiều thói quen. Nó cũng không đòi khoản đầu tư vốn lớn".

Vẫn còn quá sớm để nói về hầu hết các dự án nêu trên và vẫn chưa biết chính xác chúng có thể loại bỏ bao nhiêu carbon dư thừa hay chúng có thể giữ carbon dưới lòng đất trong bao lâu. Nhưng lợi ích phụ của chúng cũng có thể rất đắc dụng. Tất cả đều có thể giúp phục hồi sức khỏe của đất đã bị thoái hóa do canh tác nông nghiệp thâm canh sau hàng chục năm tiếp xúc với các hóa chất (phân bón, thuốc trừ sâu). Còn khi dùng nấm trộn hạt giống, ta có thể phục hồi đất giàu lại vi khuẩn và khoáng chất.

Tiềm năng loại bỏ carbon từ đất là rất lớn. Theo Ủy ban liên chính phủ về biến đổi khí hậu, đất chứa lượng carbon gấp ba lần so với khí quyển và có khả năng hấp thụ hơn 5 gigaton carbon dioxide mỗi năm, hoặc một phần bảy tổng lượng carbon dioxide mà hoạt động của con người thải vào khí quyển. Điều đó biến chúng trở thành kho dự trữ carbon lớn thứ hai thế giới, chỉ sau đại dương.

Rob Jackson, một nhà khoa học về khí hậu tại Đại học Stanford cho biết: "Tôi nghĩ rằng đất sẽ đóng vai trò quan trọng”, mặc dù ông vẫn hoài nghi về những đánh giá tích cực rằng các chất phụ gia như nấm có thể tác động đáng kể nếu dừng ở quy mô trong các trang trại. Jackson tin rằng cần phải tiến hành với hàng tỉ hecta để tạo ra sự khác biệt thực sự.

Chưa kể, bản thân ngành nông nghiệp cũng tạo ra vấn đề về khí hậu, khi mình nó chiếm một phần tư lượng khí thải nhà kính của thế giới.

Phấn rôm nấm của Loam Bio đã được rải trên 400 cây số vuông ở Úc trong năm nay, và dự kiến ​​sẽ đưa vào sử dụng trên 1.000 cây số vuông trong năm tới. Các nông dân ở Mỹ cũng đang thử nghiệm sản phẩm này trên các cánh đồng đậu nành của họ. Ngoài ra, còn có các thử nghiệm thực địa đang được tiến hành ở Canada và Brazil.

Cho đến nay, Loam Bio đã thu hút được 100 triệu AUD đầu tư, trở thành đơn vị thuộc nhóm đầu trong số rất nhiều công ty khởi nghiệp theo hướng tìm cách lưu trữ carbon trong đất.

Những người chỉ trích lo ngại rằng các công nghệ dù thành công thì cũng mới chỉ điều trị triệu chứng chứ không thay đổi được gốc rễ gây ra biến đổi khí hậu. Tiến sĩ Jackson cho biết chúng "không thể được sử dụng làm cái cớ để chúng ta tiếp tục đốt nhiên liệu hóa thạch".

Tegan Nock, đồng sáng lập của Loam Bio và là một nông dân thế hệ thứ sáu ở Úc cũng đồng ý như vậy. Bà cho biết "Đây chỉ là một trong những thứ có thể giúp chúng ta có thêm thời gian trong cuộc chiến giảm phát thải nhà kính và chống biến đổi khí hậu mà thôi".

Anh Tú