Theo Cục Sở hữu trí tuệ (Bộ KH-CN), hiện trên thế giới chỉ có 9/93 quốc gia trồng dừa có trồng dừa sáp. Còn ở Việt Nam, dừa sáp được trồng nhiều nhất và nổi tiếng nhất là tại tỉnh Trà Vinh với quá trình canh tác và phát triển gần 100 năm.

Sự khác biệt của sản phẩm dừa sáp đã thu hút sự quan tâm của nhiều nhà nghiên cứu. Năm 1984, dừa sáp Trà Vinh được Viện Nghiên cứu dầu và cây có dầu (trực thuộc Bộ Công Thương) sưu tập, bảo tồn trong tập đoàn giống dừa tại Trung tâm Dừa Đồng Gò và được Viện Tài nguyên di truyền thực vật quốc tế (IPGRI) định danh, đưa vào danh mục các giống dừa bảo tồn trên thế giới.

Trong giai đoạn từ năm 1993 - 2006, Viện nghiên cứu dầu và cây có dầu tiếp tục nghiên cứu thành công quy trình nhân giống dừa sáp bằng phương pháp nuôi cấy phôi từ chính trái dừa sáp được lấy từ huyện Cầu Kè, tỉnh Trà Vinh.

Năm 2017, Trường đại học Trà Vinh thực hiện đề tài nghiên cứu khoa học cấp bộ “Nghiên cứu nhân giống dừa bằng công nghệ nuôi cấy mô tế bào và kỹ thuật thâm canh dừa trồng giống nuôi cấy mô”…

Những kết quả nghiên cứu nói trên đã đưa dừa sáp Trà Vinh tiến những bước vững vàng trên con đường khẳng định danh tiếng, xây dựng thương hiệu và phát triển kinh tế cho địa phương.

Theo Cục Sở hữu trí tuệ, có 2 loại dừa sáp Trà Vinh đang được thương mại, gồm dừa sáp truyền thống và dừa sáp cấy phôi.

Trong đó, dừa sáp truyền thống có khối lượng nước 85,4 – 406,8g; hàm lượng chất béo từ 16,12 – 18,25%; hàm lượng acid lauric từ 7,26 – 9,12%; hàm lượng đường tổng từ 3,14 – 4,29%...

Dừa sáp cấy phôi có khối lượng nước từ 71,1 – 355,6g; hàm lượng chất béo 15,86 – 18,11%; hàm lượng acid lauric 7,89 – 9,14%; hàm lượng đường tổng 2,96 – 4,68%; hàm lượng vitamin C từ 6,33 – 7,53 mg/kg…

Hiện nay, Trà Vinh là tỉnh duy nhất trồng dừa sáp truyền thống có đủ khả năng thương mại trên thị trường và là nơi có các điều kiện địa lý đặc thù tạo nên tính chất, chất lượng đặc thù của sản phẩm.

Cụ thể, khu vực địa lý có mùa mưa kéo dài từ tháng 5 đến tháng 11 và mùa khô từ tháng 12 đến tháng 4 năm sau; với lượng mưa trung bình năm đạt dưới 2.000mm. Tổng lượng mưa trong giai đoạn hình thành chất lượng quả dừa sáp (8 tháng) tại Trà Vinh thấp (700 – 1600mm).

Nguồn nước tưới trực tiếp cho Trà Vinh là từ sông Tiền và sông Hậu thông qua dự án thủy lợi Nam Măng Thít. Ngoài ra, hệ thống thủy lợi cung cấp nước cho nội đồng với tổng chiều dài 578km và 1,876km kênh cấp I, II.

Nguồn nước tưới từ hệ thống mương líp trong vườn dừa tại Trà Vinh có hàm lượng kali hòa tan cao (≥ 4,21mg/L), hàm lượng NH4+ cao (≥ 1,33 mg/L) và hàm lượng NO3- cao (≥ 3,20 mg/L).

Đất trồng dừa sáp tại Trà Vinh chủ yếu là đất lập líp (nguồn gốc ban đầu từ nhiều nhóm, loại đất khác nhau, như đất mặn, đất phèn, đất phù sa,…). Các lớp đất mặt của đất phèn lập líp hầu như không còn bị ảnh hưởng tầng phèn dưới sâu với hàm lượng sắt trong đất ≤ 30 mg/100g...

Dừa sáp Trà Vinh được thu hoạch khi trên bề mặt vỏ quả có vết rám nắng và quả dừa đạt độ tuổi 12 tháng (nếu thu hoạch vào mùa khô), hoặc 12,5 tháng (nếu thu hoạch vào mùa mưa).

Vừa qua, Cục Sở hữu trí tuệ ban hành quyết định về việc cấp giấy chứng nhận đăng ký chỉ dẫn địa lý cho quả dừa sáp Trà Vinh. UBND tỉnh Trà Vinh là tổ chức quản lý chỉ dẫn địa lý này.

Nhật Anh