Việc đảng Partido Novo thách thức phán quyết của Alexandre de Moraes cấm mạng xã hội phổ biến này sẽ được một thẩm phán Tòa án tối cao Brazil khác tiếp nhận, làm phức tạp thêm cuộc tranh cãi gay gắt với đế chế kinh doanh của tỷ phú giàu nhất thế giới.

"Đây là vấn đề về quyền tự do ngôn luận. Chúng tôi muốn X trở lại bình thường ở Brazil", Jonathan Mariano, công tố viên liên bang và là ứng cử viên của đảng Partido Novo tham gia tranh cử vào hội đồng thành phố Rio de Janeiro, chia sẻ với Reuters.

Tuần trước, Alexandre de Moraes đã ra lệnh chặn X tại Brazil sau khi nền tảng này không tuân thủ lệnh chặn một số tài khoản bị cáo buộc phát tán "tin giả" và thông điệp kích động thù địch mà thẩm phán này cho là mối đe dọa với nền dân chủ.

Ngoài ra, Alexandre de Moraes cũng ra lệnh đóng băng tài sản công ty internet vệ tinh Starlink (thuộc SpaceX) ở Brazil, thế nên Elon Musk không thể trả khoản tiền phạt mà X nợ. Brazil là thị trường lớn thứ 6 của X trên toàn cầu với khoảng 21,5 triệu người dùng tính đến tháng 4, theo Statista.

Elon Musk gọi Alexandre de Moraes là "kẻ độc tài" và cáo buộc ông "đóng cửa nguồn sự thật số 1 tại Brazil". X đã đóng cửa các văn phòng ở Brazil với lý do bị tòa án "kiểm duyệt".

Tuần này, đảng Partido Novo đã tìm kiếm lệnh từ tòa án để ngăn chặn lệnh cấm X của Alexandre de Moraes, cho rằng lệnh này là vi hiến. Partido Novo cũng đặt câu hỏi về việc đóng băng tài sản của Starlink, lập luận rằng hai công ty là hai thực thể riêng biệt.

Alexandre de Moraes từ chối bình luận về sự thách thức từ đảng Partido Novo. Elon Musk, luật sư của ông và Starlink không trả lời các câu hỏi từ Reuters trong tuần này.

Yêu cầu của đảng Partido Novo sẽ được thẩm phán Kassio Nunes Marques tiếp nhận. Đây là người từng được cựu Tổng thống Brazil Jair Bolsonaro (thuộc đảng cực hữu Xã hội Tự do) bổ nhiệm làm thẩm phán Tòa án tối cao.

Kassio Nunes Marques dự kiến ​​sẽ đưa vụ việc ra một hội đồng xét xử cao hơn hoặc bác bỏ nó.

Chưa có ngày cụ thể nào được ấn định cho quyết định này nhưng Kassio Nunes Marques dự kiến ​​sẽ hành động nhanh chóng, xét đến những ảnh hưởng từ động thái mà Alexandre de Moraes chống lại hai thực thể của Elon Musk.

Ngoài việc sở hữu X và 40% SpaceX (công ty mẹ của Starlink), Elon Musk còn là Giám đốc điều hành hãng ô tô điện Tesla.

Tổng thống Brazil - Luiz Inacio Lula da Silva (thuộc đảng Lao động theo cánh tả) đã ủng hộ quyết định đình chỉ X của Alexandre de Moraes, nói rằng: "Ngành tư pháp Brazil có thể đã đưa ra một tín hiệu quan trọng rằng thế giới không có nghĩa vụ phải chấp nhận hệ tư tưởng cực hữu của Elon Musk chỉ vì ông ta giàu có”. Elon Musk chế giễu Luiz Inacio Lula da Silva vì phát ngôn này.

Quyết định của Alexandre de Moraes được một trong hai hội đồng thuộc Tòa án tối cao Brazil ủng hộ, dù một số chuyên gia cho rằng cần phải tìm kiếm sự đồng thuận rộng rãi hơn.

"Một vấn đề gây tranh cãi như vậy đáng lẽ phải được tất cả 11 thẩm phán tranh luận, chứ không chỉ một nửa trong số họ", Vera Chemim (luật sư về hiến pháp sống tại thành phố Sao Paulo) cho biết. Ông lập luận rằng vụ việc này là cuộc chiến giành quyền lực giữa Elon Musk và Alexandre de Moraes.

Vera Chemim nói việc đóng băng tài khoản của Starlink vi phạm luật pháp Brazil và cần phải được đảo ngược ngay lập tức.

Thế nhưng, Carlos Ayres Britto (cựu chánh án Tòa án tối cao Brazil) không đồng tình với quan điểm của Vera Chemim. "X và Starlink là những xúc tu của cùng một con bạch tuộc. Chúng tạo thành một nhóm kinh tế", ông bình luận.

Partido Novo không phải là bên duy nhất đặt câu hỏi về quyết định của Alexandre de Moraes. Hiệp hội Luật sư Brazil yêu cầu Tòa án tối cao Brazil đảo ngược lệnh của Alexandre de Moraes phạt người Brazil 50.000 reais (8.900 USD) mỗi ngày nếu sử dụng VPN (mạng riêng ảo) để truy cập X trong nước này.

Hiệp hội Luật sư Brazil lập luận rằng việc áp dụng tiền phạt vi phạm các nguyên tắc hiến pháp về phân chia quyền lực (giữa lập pháp, hành pháp và tư pháp), quyền bảo vệ toàn diện (bảo vệ quyền lợi của mình trong quá trình tố tụng) và thủ tục hợp pháp (quy trình công bằng theo quy định pháp luật).

“Hành vi không thể chấp nhận được ở bất kỳ đâu"

Ngày 2.9, một hội đồng của Tòa án tối cao Brazil đã bỏ phiếu nhất trí duy trì lệnh đình chỉ hoạt động của X tại quốc gia này vì không tuân thủ lệnh từ tòa án.

Tuần trước, Alexandre de Moraes ra phán quyết rằng X nên bị đình chỉ tại Brazil vì không chỉ định đại diện pháp lý tại địa phương theo yêu cầu của luật pháp và bỏ qua thời hạn tuân thủ.

Các thẩm phán Flavio Dino, Cristiano Zanin, Carmen Lucia và Luiz Fux đứng về phía Alexandre de Moraes. Ba thẩm phán trong hội đồng cho biết lệnh đình chỉ hoạt động có thể được đảo ngược nếu X tuân thủ các phán quyết trước đó.

X không trả lời ngay lập tức về quyết định của hội đồng.

X đã bị chặn với hầu hết người Brazil từ sáng sớm 31.8 sau quyết định từ Alexandre de Moraes, song một số người vẫn tiếp tục truy cập được mạng xã hội này thông qua VPN và các phương tiện khác.

Alexandre de Moraes và Elon Musk đã bị mắc kẹt trong một cuộc đấu đá kéo dài nhiều tháng sau khi X phản đối lệnh chặn các tài khoản bị nhà điều tra cáo buộc là phát tán thông tin sai lệch và thù hận.

Trong khi những người bảo vệ Alexandre de Moraes coi ông là một chiến binh bảo vệ nền dân chủ, một số người chỉ trích thẩm phán này sử dụng phương pháp cứng rắn với các chính trị gia và doanh nhân.

Elon Musk lập luận rằng Alexandre de Moraes đã tìm cách kiểm duyệt người dùng. Tỷ phú giàu nhất thế giới đóng cửa văn phòng X tại Brazil vào tháng 8 mà không bổ nhiệm một đại diện mới, dẫn đến việc đình chỉ.

Hôm 2.9, Elon Musk trả lời "chính xác" cho một bài đăng mô tả việc đình chỉ X là một cuộc tấn công vào quyền tự do ngôn luận và quyền của người Brazil.

Chánh án Luis Roberto Barroso, người không có mặt trong hội đồng nhận định việc X loại bỏ các đại diện pháp lý để tránh tuân thủ các quyết định của tòa án "là hành vi không thể chấp nhận được ở bất kỳ đâu trên thế giới".

Cuối tháng 8, Elon Musk ám chỉ rằng ông phải cẩn thận hơn về nơi mình đến sau khi Pavel Durov, Giám đốc điều hành Telegram, bị bắt tại Pháp.

Là chủ sở hữu X, Elon Musk đang phải đối mặt với sự giám sát trên thế giới về việc người dùng phát tán thông tin sai lệch trên nền tảng truyền thông xã hội mà ông mua lại với giá 44 tỉ USD vào tháng 10.2022. Tỷ phú 52 tuổi người Mỹ viết trên X rằng ông có thể chỉ di chuyển đến các quốc gia mà quyền tự do ngôn luận được "bảo vệ theo hiến pháp", nhằm tránh nguy cơ bị bắt giữ hoặc gặp rắc rối do các phát ngôn của mình. Elon Musk phản hồi như vậy sau bài đăng cảnh báo ông cân nhắc đến những tác động của nơi sẽ đến.

Pavel Durov, tỷ phú 39 tuổi gốc Nga, bị bắt hôm 24.7 tại sân bay gần Paris (thủ đô Pháp) và phải đối mặt với các cáo buộc về tội phạm liên quan đến hoạt động bất hợp pháp trên nền tảng của mình, gồm nội dung khiêu dâm trẻ em, buôn bán ma túy và giao dịch gian lận.

Elon Musk lên tiếng bảo vệ Pavel Durov kể từ khi Giám đốc điều hành Telegram bị bắt và chỉ trích việc này là vi phạm quyền tự do ngôn luận, cảnh báo rằng điều đó báo hiệu một "thời kỳ nguy hiểm".

Pháp có luật bảo vệ quyền tự do ngôn luận, được đưa vào hiến pháp nước này.

Elon Musk và Pavel Durov có nhiều điểm chung. Cả hai đều điều hành nền tảng bị chỉ trích vì thiếu kiểm duyệt nội dung. Những người chỉ trích cho rằng cách tiếp cận khoan dung của Telegram đã tạo điều kiện cho hoạt động tội phạm phát triển mạnh.

Telegram là ứng dụng nhắn tin và mạng xã hội phổ biến tương tự như WhatsApp. Ứng dụng nhắn tin được mã hóa này, với gần 1 tỉ người dùng, đặc biệt có ảnh hưởng ở Nga, Ukraine và các nước cộng hòa thuộc Liên Xô cũ.

Elon Musk cũng phải đối mặt với sự chỉ trích vì người dùng phát tán thông tin sai lệch trên X.

Vào tháng 8, các cuộc bạo loạn cực hữu đã nổ ra trên khắp Anh sau vụ đâm chết người tại một lớp học khiêu vũ dành cho trẻ em. Các cuộc bạo loạn này một phần do thông tin sai lệch, được lan truyền trên X, rằng kẻ tấn công trong vụ đâm chết người nhập cảnh trái phép vào Anh.

Bản thân Elon Musk bị cáo buộc đổ thêm dầu vào lửa bằng các bài đăng về bạo lực, gồm cả tweet tuyên bố "nội chiến là điều không thể tránh khỏi" bên dưới một video về tình trạng hỗn loạn cực hữu ở Anh.

Một cựu giám đốc Twitter thậm chí còn gợi ý Elon Musk nên bị bắt nếu bị phát hiện đã gây ra tình trạng bất ổn tại Anh.

Sơn Vân