Các cuộc tranh cãi xoay quanh việc Mỹ từ chối cho phép Ukraine sử dụng hệ thống tên lửa tầm xa để tấn công các mục tiêu chiến lược trên lãnh thổ Nga đã gây ra sự căng thẳng giữa chính quyền Biden và lưỡng viện Mỹ, đồng thời làm bối rối các đồng minh châu Âu của Washington.

Ukraine hiện phải đối mặt với áp lực ngày càng lớn từ các cuộc tấn công liên tục của Nga, dẫn đến sự bất đồng về cách thức quản lý và hỗ trợ quân sự hiệu quả. Đối với Kyiv, việc tiếp cận các loại vũ khí tầm xa như hệ thống tên lửa chiến thuật ATACMS được xem là có thể thay đổi cục diện chiến trường, giúp họ tấn công vào các mục tiêu quan trọng bên trong lãnh thổ Nga, bao gồm các căn cứ quân sự và sân bay chiến lược. Điều này sẽ làm suy yếu khả năng tiếp tục các cuộc không kích của Nga.

Sự chia rẽ giữa Mỹ và các đồng minh châu Âu

Cuộc thảo luận về việc cho phép Ukraine sử dụng tên lửa tầm xa để tấn công vào sâu trong lãnh thổ Nga đã làm dấy lên bất đồng giữa Mỹ và một số đồng minh châu Âu. Trong khi một số quốc gia Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO), bao gồm Anh và Pháp, đã công khai ủng hộ việc Ukraine có quyền tấn công các mục tiêu chiến lược ở Nga, và thậm chí đã cung cấp đạn dược tầm xa cho Kyiv, Mỹ vẫn duy trì lập trường thận trọng hơn.

Mỹ cho rằng nếu Ukraine mở rộng các cuộc tấn công vào sâu trong lãnh thổ Nga, Moscow có thể đáp trả bằng các biện pháp nghiêm trọng hơn, có thể là trong lĩnh vực hạt nhân hoặc mở rộng xung đột sang các quốc gia khác. Điều này đặc biệt đáng lo ngại trong bối cảnh Nga đang tăng cường hợp tác quân sự với các quốc gia như Iran và Triều Tiên, nơi họ có thể nhận được nguồn cung cấp vũ khí quan trọng. Các quan chức Mỹ lo ngại rằng Nga có thể sử dụng những mối quan hệ này để tăng cường sức ép không chỉ đối với Ukraine mà còn đối với các lợi ích của Mỹ và các đồng minh trong khu vực Trung Đông và châu Âu.

Giới chức Mỹ lập luận việc mở rộng tấn công vào sâu trong lãnh thổ Nga sẽ có tác động hạn chế trên chiến trường, bởi kho dự trữ ATACMS và các loại đạn dược tầm xa của Ukraine còn khá ít. Thay vào đó, Washington cho rằng chiến lược tấn công vào các mục tiêu ở Crimea – nơi Nga đã sáp nhập vào năm 2014 - có tính khả thi hơn và đã mang lại một số kết quả. Các cuộc tấn công này đã buộc Nga phải rút quân khỏi một số vị trí trên bán đảo, tạo lợi thế cho Ukraine trong khu vực.

Tuy nhiên các quan chức quân sự châu Âu đã không đồng tình với quan điểm của Mỹ. Họ cho rằng việc cho phép Ukraine tấn công sâu vào lãnh thổ Nga có thể làm gián đoạn hậu cần và cơ sở quân sự của Moscow, khiến Nga gặp khó khăn trong việc duy trì sức mạnh trên chiến trường tại Ukraine.

Tại Washington, sự bất đồng về vấn đề này còn phản ánh trong chính nội bộ chính quyền. Bộ trưởng Quốc phòng Lloyd Austin phản đối việc cho phép Ukraine sử dụng ATACMS để tấn công Nga, trong khi Ngoại trưởng Antony Blinken lại tỏ ra cởi mở hơn với đề xuất này. Sự khác biệt trong quan điểm giữa các cơ quan chính phủ đã làm chậm quá trình đưa ra quyết định, tạo ra bối cảnh tranh luận kéo dài trong nội bộ Mỹ.

Lập trường của Ukraine và nhu cầu chiến lược

Trong cuộc gặp gỡ với Tổng thống Mỹ Joe Biden tại Washington tuần này, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky dự kiến sẽ đưa ra yêu cầu về việc sử dụng ATACMS và các loại vũ khí tầm xa khác để tấn công vào các mục tiêu chiến lược trên lãnh thổ Nga.

Ukraine lập luận rằng, trong khi Nga liên tục tấn công vào cơ sở hạ tầng năng lượng và quân sự của họ, thì việc mở rộng các cuộc tấn công vào lãnh thổ Nga là một biện pháp đối phó hợp lý và cần thiết. Những cuộc tấn công này, theo lý thuyết của Kyiv, có thể gây gián đoạn hệ thống hậu cần và quân sự của Nga, làm suy yếu khả năng tiếp tục cuộc chiến.

Kyiv cho biết chính sách thận trọng của Mỹ đang cản trở khả năng tấn công hiệu quả vào các mục tiêu quân sự quan trọng của Nga. Theo một quan chức quân sự cấp cao của Ukraine, các sân bay của Nga, nơi máy bay chiến đấu phóng bom lượn gây thiệt hại lớn trên tiền tuyến Ukraine, là những mục tiêu quan trọng mà Kyiv muốn tấn công. Tuy nhiên, những sân bay này nằm ngoài tầm bắn của các vũ khí phương Tây mà Ukraine được phép sử dụng, điều này làm giảm khả năng đáp trả trực tiếp của họ.

Ngoài ra, Ukraine cũng yêu cầu có nhiều quyền tự chủ hơn trong việc lựa chọn các mục tiêu tấn công, bao gồm các cơ sở năng lượng như kho dầu của Nga. Giới chức Ukraine coi việc nhắm vào cơ sở hạ tầng năng lượng của Nga sẽ làm suy yếu nền kinh tế và khả năng tài trợ cho cuộc chiến của Moscow, đặc biệt khi Nga đã tấn công mạng lưới năng lượng của Ukraine trong suốt hai năm qua. Kyiv coi đây là hành động trả đũa công bằng, phản ánh tính chất khốc liệt của cuộc xung đột, đồng thời là yếu tố cần thiết để bảo vệ đất nước khỏi các cuộc tấn công liên tục của đối phương.

Thách thức của Ukraine và rủi ro quốc tế

Mặc dù Ukraine đã nhận được sự ủng hộ rộng rãi từ phương Tây, họ vẫn đối mặt với nhiều thách thức lớn trong việc giành lại toàn bộ lãnh thổ bị Nga kiểm soát. Việc Mỹ từ chối cung cấp vũ khí tầm xa ngay lập tức có thể khiến Ukraine mất đi cơ hội tấn công vào các mục tiêu chiến lược của Nga, từ đó làm chậm tiến độ chiến tranh.

Mặt khác, Mỹ vẫn duy trì quan điểm rằng việc hỗ trợ Ukraine nên được quản lý một cách cẩn thận để tránh làm trầm trọng thêm tình hình và gây ra một cuộc đối đầu toàn diện hơn với Nga. Bất kỳ quyết định nào về việc cung cấp thêm vũ khí đều phải cân nhắc kỹ lưỡng giữa lợi ích chiến thuật ngắn hạn và rủi ro chiến lược dài hạn.

Cuộc tranh luận về việc dỡ bỏ lệnh hạn chế vũ khí cho Ukraine giữa Mỹ và đồng minh châu Âu cho thấy sự phức tạp trong việc quản lý chiến tranh và các mối quan hệ quốc tế. Các đồng minh của Ukraine đang tìm cách cân bằng giữa việc hỗ trợ Kyiv và tránh leo thang căng thẳng với Moscow.

Hoàng Vũ