Sự kiện này diễn ra trong bối cảnh chiến sự ở Ukraine vẫn căng thẳng và sự hỗ trợ của Mỹ đóng vai trò sống còn đối với Kyiv trong cuộc chiến chống lại sự xâm lược của Nga. Cuộc gặp này có tiềm năng tạo ra những thay đổi quan trọng về quan điểm chính sách của Mỹ đối với Ukraine, nhất là khi ông Trump có lập trường khác biệt với chính quyền Biden về việc viện trợ quân sự và ngoại giao cho Kyiv.

Quan hệ giữa cựu Tổng thống Donald Trump và Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã trải qua nhiều biến cố kể từ khi cả hai trở thành tâm điểm của các sự kiện chính trị lớn. Mối quan hệ này không chỉ bị chi phối bởi những khác biệt trong quan điểm mà còn liên quan trực tiếp đến một trong những cuộc khủng hoảng chính trị lớn nhất trong nhiệm kỳ của ông Trump - cuộc luận tội đầu tiên.

Cuộc điện đàm dẫn đến luận tội ông Trump

Vào năm 2019, một cuộc điện đàm của hai ông Trump và Zelensky đã khiến cựu Tổng thống Mỹ đối mặt với cuộc luận tội đầu tiên trong lịch sử. Trong cuộc gọi này, ông Trump bị cáo buộc đã gây sức ép để buộc ông Zelensky mở cuộc điều tra đối thủ chính trị của ông là Joe Biden. Việc ông Trump tạm ngừng viện trợ quân sự cho Ukraine, với mục đích thúc ép Zelensky điều tra, đã gây ra phản ứng mạnh mẽ tại Washington. Hành động này dẫn đến một cuộc điều tra ở Hạ viện và các phiên điều trần gay gắt, dù ông Trump sau đó được Thượng viện tuyên bố trắng án.

Cuộc điện thoại tháng 7.2019 cũng khiến dư luận đặt câu hỏi về khả năng ông Trump lạm dụng quyền lực để can thiệp vào chính trị nội bộ Mỹ bằng cách thúc đẩy các cuộc điều tra từ chính phủ nước ngoài. Cựu Tổng thống Donald Trump luôn nói rằng ông không gây áp lực, gọi cuộc điện đàm là "hoàn toàn bình thường". Tuy nhiên, hành động này đã tạo ra một vết rạn lớn trong quan hệ Mỹ - Ukraine và làm dấy lên những lo ngại về việc Mỹ sử dụng ảnh hưởng của mình để can thiệp vào các vấn đề nội bộ của quốc gia khác.

Quan điểm trái ngược về viện trợ quân sự

Từ thời điểm đó đến nay, quan hệ giữa ông Trump và Zelensky tiếp tục bị ảnh hưởng bởi sự khác biệt về quan điểm trong việc xử lý cuộc chiến tại Ukraine. Trong khi chính quyền đương nhiệm của ông Biden và nhiều lãnh đạo phương Tây cam kết hỗ trợ Ukraine về quân sự và tài chính trong cuộc xung đột với Nga, Trump đã bày tỏ sự hoài nghi về việc Mỹ tiếp tục cung cấp viện trợ quy mô lớn.

Ông Trump thường đề xuất rằng Mỹ nên tìm cách đạt được một thỏa thuận hòa bình giữa Ukraine và Nga, thậm chí có thể bao gồm việc Ukraine phải từ bỏ một phần lãnh thổ để đổi lấy hòa bình. Quan điểm này hoàn toàn đối lập với lập trường của Tổng thống Volodymyr Zelensky, người luôn khẳng định rằng Ukraine sẽ không từ bỏ bất kỳ phần lãnh thổ nào.

Trong một động thái gây tranh cãi, thượng nghị sĩ JD Vance, người đồng hành cùng ông Trump trong chiến dịch tranh cử tổng thống Mỹ, đã gợi ý rằng, nếu thắng cử, chính quyền Trump có thể đề xuất một giải pháp hòa bình dựa trên việc thiết lập "khu phi quân sự" trên lãnh thổ Ukraine hiện do Nga kiểm soát. Theo ông Vance, giải pháp này có thể giúp chấm dứt xung đột, nhưng đổi lại Ukraine sẽ phải từ bỏ việc gia nhập NATO và chấp nhận tình trạng trung lập. Đề xuất này đi ngược lại chính sách hiện tại của Ukraine và các đồng minh phương Tây, vốn kiên quyết đòi lại toàn bộ lãnh thổ và cam kết đưa Ukraine gia nhập NATO.

Quan điểm này cũng phản ánh cách tiếp cận "nước Mỹ trên hết" mà cựu Tổng thống đã áp dụng trong suốt nhiệm kỳ của mình. Ông Trump đã nhiều lần bày tỏ sự không hài lòng về việc Mỹ tiếp tục viện trợ không giới hạn cho Ukraine, thậm chí gợi ý rằng khoản viện trợ này nên được thực hiện dưới hình thức cho vay thay vì viện trợ trực tiếp.

Tầm quan trọng của cuộc gặp vào thời điểm hiện tại

Cuộc gặp gỡ giữa nhà lãnh đạo Zelensky và ông Trump diễn ra trong bối cảnh cuộc chiến tại Ukraine vẫn đang tiếp diễn. Sự hỗ trợ từ Mỹ được xem là yếu tố quyết định trong việc bảo vệ lãnh thổ và độc lập của Ukraine. Ông Zelensky đã liên tục nhấn mạnh tầm quan trọng của sự viện trợ từ Mỹ trong việc duy trì sức mạnh quân sự của Ukraine và chống lại Nga. Điều này được thể hiện rõ trong cuộc điện thoại hồi tháng 7.2023, khi Zelensky làm rõ với Trump rằng sự ủng hộ của Mỹ là vô cùng quan trọng.

Sự kiện này không chỉ có ý nghĩa đối với quan hệ cá nhân giữa hai nhà lãnh đạo, mà còn có tác động sâu rộng đến chính sách đối ngoại của Mỹ trong trường hợp ông Trump tái đắc cử. Nếu ông Trump giành chiến thắng trong cuộc bầu cử năm 2024, Ukraine có thể đối mặt với nguy cơ mất đi một phần lớn sự ủng hộ quân sự và tài chính từ Mỹ. Điều này sẽ gây áp lực lên Zelensky trong việc tìm kiếm các giải pháp ngoại giao hoặc quân sự khác để bảo vệ đất nước.

Trong khi đó, chính quyền đương nhiệm của Tổng thống Joe Biden và các đồng minh phương Tây vẫn cam kết mạnh mẽ hỗ trợ Kyiv, coi đây là ưu tiên chiến lược giúp Ukraine bảo vệ chủ quyền lãnh thổ và chống lại ảnh hưởng của Nga. Cuộc gặp gỡ giữa ông Zelensky và Trump có thể là một phép thử để đánh giá xem cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump sẽ duy trì hay thay đổi lập trường của mình trong việc xử lý cuộc chiến này nếu ông trở lại nắm quyền.

Nhìn chung, cuộc gặp giữa cựu Tổng thống Mỹ và nhà lãnh đạo Ukraine hôm 27.9 có thể mang đến nhiều rủi ro và cơ hội. Ông Trump có thể sẽ tiếp tục thúc đẩy quan điểm của mình về việc đạt được thỏa thuận hòa bình với Nga, điều mà Zelensky khó có thể chấp nhận trong bối cảnh Ukraine đang kiên quyết bảo vệ toàn vẹn lãnh thổ.

Sự khác biệt lớn về cách tiếp cận này không chỉ phản ánh mối quan hệ căng thẳng giữa hai nhà lãnh đạo, mà còn cho thấy sự chia rẽ trong quan điểm chính sách của các đảng phái tại Mỹ đối với cuộc xung đột ở Ukraine. Trong bối cảnh xung đột ở Ukraine đang diễn ra gay gắt, kết quả của cuộc trao đổi này có thể ảnh hưởng lớn đến tương lai quan hệ Washingon - Kyiv cũng như cục diện cuộc chiến tại Ukraine.

Hoàng Vũ