Ngoài ra, chính quyền Biden đang xem xét giới hạn việc bán chip AI cho một số quốc gia.

Vừa vượt Apple để trở thành công ty có giá trị lớn nhất thế giới chưa lâu, Nvidia (hãng chip AI số 1 thế giới) đã mất khoảng 158 tỉ USD giá trị hôm 15.10 do cổ phiếu giảm đến 4,52%. Qua đó, Nvidia rơi xuống vị trí thứ hai về vốn hóa thị trường, kém 320 tỉ USD so với Apple (3.560 tỉ USD).

Cổ phiếu các hãng chip khác, gồm AMD, Intel, Arm, Broadcom và Micron Technology, giảm từ 3,2% đến 5% vào cuối phiên giao dịch hôm 15.10, kéo chỉ số Philadelphia SE Semiconductor giảm gần 5% và ảnh hưởng đến chỉ số Nasdaq.

Cổ phiếu ASML (niêm yết tại Mỹ) chốt phiên 15.10 giảm 16% sau khi công ty Hà Lan vô tình công bố kết quả kinh doanh sớm hơn dự kiến. Báo cáo cho thấy đặt hàng yếu kém, hạ dự báo doanh thu và chỉ ra sự phục hồi chậm của nhu cầu chip ngoài lĩnh vực AI.

ASML là nhà cung cấp thiết bị sản xuất chip hàng đầu thế giới và hãng công nghệ có giá trị nhất châu Âu.

Theo Reuters, cổ phiếu ASML lao dốc xuống mức giảm trong một ngày lớn nhất 25 năm qua. Theo kết quả vô tình được công bố sớm một ngày, ASML dự kiến tổng doanh thu ròng năm 2025 là 30 - 35 tỉ euro, gần chạm tới mức thấp nhất ở dự báo trước đó.

Dù nhu cầu chip liên quan đến AI tăng vọt, ASML báo cáo rằng các phân khúc khác của thị trường bán dẫn vẫn yếu hơn dự kiến, với các hãng sản xuất chip logic trì hoãn đơn hàng và những nhà sản xuất chip nhớ chỉ lên kế hoạch bổ sung công suất mới "có giới hạn".

Cổ phiếu các hãng sản xuất chip châu Á, vốn là khách hàng của ASML, cũng giảm hôm 16.10, với TSMC (hãng sản xuất chip theo hợp đồng số 1 thế giới) giảm 1,9%, Samsung Electronics giảm 2,1% và SK Hynix giảm 2,5%.

Intel, TSMC và Samsung Electronics đang cắt giảm đơn hàng từ ASML vì nhận ra rằng dư thừa năng lực sản xuất, theo Dan Hutcheson - Phó chủ tịch tại công ty phân tích TechInsights. Ông cho biết Intel đã giảm tốc độ mở rộng nhà máy, nên Samsung Electronics và TSMC cũng sẽ thận trọng.

Lượng chip dự trữ vẫn ở mức cao và các hãng đã vận hành hiệu quả hơn với công cụ hiện có của ASML, nghĩa là họ có thể sản xuất nhiều chip hơn mà không cần đặt hàng thêm.

Trước đó, Samsung Electronics cảnh báo rằng lợi nhuận quý 3/2024 sẽ thấp hơn dự báo thị trường, do gặp khó khăn trong việc tận dụng nhu cầu về chip AI. Ngược lại, đối thủ của Samsung Electronicslà TSMC, một trong những khách hàng lớn với Nvidia, dự kiến sẽ báo cáo lợi nhuận quý 3/2024 tăng vọt 40%.

Handel Jones, Giám đốc điều hành International Business Strategies, nói ông không thay đổi bất kỳ dự báo tổng thể nào của mình về ngành chip. Ông dự báo về nhu cầu tăng mạnh với chip AI và chip nhớ dành riêng cho AI. International Business Strategies là công ty theo dõi ngành sản xuất chip

"Đây chỉ là một sự trục trặc ngắn hạn. Về lâu dài, mọi thứ sẽ ổn thôi", Handel Jones nói.

Hôm 14.10, Bloomberg đưa tin các quan chức Mỹ đang xem xét giới hạn cấp giấy phép xuất khẩu chip AI tới một số quốc gia cụ thể, chủ yếu ở khu vực Vịnh Ba Tư, vì lý do an ninh quốc gia.

Mỹ ngày càng lo ngại rằng Trung Đông có thể là kênh để Trung Quốc tiếp cận các chip AI tiên tiến - vốn bị cấm vận chuyển trực tiếp đến nước này.

"Dự kiến cuộc cách mạng AI sẽ đóng vai trò rất lớn trong việc nâng cao năng suất và thúc đẩy các tiến bộ công nghệ khác, không ngạc nhiên khi Mỹ muốn làm mọi cách để duy trì sự thống trị của mình", Danni Hewson, trưởng bộ phận phân tích tài chính tại hãng AJ Bell, nhận định.

Trung Quốc bị ảnh hưởng nặng nề vì Hà Lan cấm ASML bão dưỡng một số thiết bị sản xuất chip

Những hạn chế mới do Hà Lan công bố ảnh hưởng đến các thiết bị sản xuất chip được nhiều nhà máy bán dẫn tại Trung Quốc sử dụng.

Theo những người trong ngành, các nhà máy bán dẫn Trung Quốc có thể phải đối mặt với những thách thức đáng kể về sản xuất vì Hà Lan cấm ASML bảo dưỡng một số thiết bị đáng tin cậy nhất của mình tại quốc gia châu Á này.

Đầu tháng 9, Bộ trưởng Thương mại và Phát triển Hà Lan - Reinette Klever đã công bố một thay đổi với lệnh kiểm soát xuất khẩu của nước này, yêu cầu ASML phải xin giấy phép bán máy quang khắc cực tím sâu (DUV) 1970i và 1980i cho khách hàng tại Trung Quốc.

Ngoài ra, theo bản tin của Reuters, ASML phải xin giấy phép bảo dưỡng cũng như cung cấp phụ tùng thay thế và bản cập nhật phần mềm cho các hệ thống quang khắc nhúng từng bán cho khách hàng Trung Quốc nhưng hiện đã bị hạn chế.

Động thái này nhằm mục đích điều chỉnh các quy định của Hà Lan cho phù hợp với các hạn chế thương mại chặt chẽ hơn của Mỹ có hiệu lực vào tháng 11.2023, nhắm vào Trung Quốc vì lý do an ninh quốc gia. Các hạn chế của Mỹ gồm cả dòng máy 1970i và 1980i. Bộ thương mại Trung Quốc phản đối quyết định của Hà Lan.

Nắm giữ vị thế gần như độc quyền về các thiết bị sản xuất chip tiên tiến nhất trên thế giới, ASML cho biết thay đổi này chỉ mang tính "kỹ thuật" và dự kiến sẽ không ảnh hưởng đến triển vọng tài chính của họ năm 2024. ASML từ chối bình luận về việc bảo dưỡng các thiết bị bị hạn chế tại Trung Quốc khi được trang SCMP liên hệ.

Dịch vụ bảo trì là rất quan trọng để duy trì hiệu suất sản xuất chip tốt tại các nhà máy. Các kỹ sư bảo trì phải luôn túc trực 24/7 trong trường hợp máy móc gặp sự cố. Tại Trung Quốc, 1980i đã trở thành thiết bị chính tại nhiều nhà máy bán dẫn do tính linh hoạt của nó, có thể bao phủ nhiều quy trình sản xuất chip khác nhau, theo các chuyên gia bán dẫn có kinh nghiệm.

Tác động ngắn hạn của việc mất quyền tiếp cận dịch vụ bảo trì có thể rất lớn với ngành công nghiệp chip Trung Quốc, theo một người quen thuộc với hoạt động của ASML, nhưng từ chối nêu tên khi thảo luận về các vấn đề kinh doanh riêng.

Kể từ khi thâm nhập thị trường Trung Quốc vào năm 1988, ASML đã lắp đặt hơn 1.000 thiết bị tại đây, gồm các công cụ quang khắc và giải pháp kiểm tra. Shen Bo, Giám đốc ASML tại Trung Quốc, cho biết điều này trong một cuộc phỏng vấn với tờ China Daily vào tháng 9.2023. ASML không tiết lộ có bao nhiêu trong số những thiết nị đó bị ảnh hưởng bởi các biện pháp kiểm soát xuất khẩu của Hà Lan.

Roger Dassen, Giám đốc tài chính ASML, nói hồi tháng 7 sau báo cáo kết quả kinh doanh quý 2/2024 rằng công ty vẫn "để mắt đến các công cụ" trong các nhà máy sản xuất chip do khách hàng Trung Quốc điều hành.

Tuy nhiên, bảo trì là vấn đề nhỏ hơn so với việc thiếu máy quang khắc tiên tiến mới. Nguồn tin thân cận với ASML cho biết việc bảo trì và tìm phụ tùng thay thế tương đối dễ hơn so với việc tự sản xuất các hệ thống quang khắc từ đầu.

Trung Quốc đại lục, thị trường lớn thứ hai của ASML tính theo doanh thu vào năm 2023 sau Đài Loan, trở thành đối tượng bị mở rộng kiểm soát xuất khẩu với các hệ thống quang khắc kể từ năm 2019.

ASML bị cấm vận chuyển đến Trung Quốc các hệ thống in thạch bản cực tím (EUV) tiên tiến nhất của mình, cần thiết để sản xuất chip nhỏ hơn 7 nanomet, cũng như các máy DUV nhúng, gồm 2100i, 2050i, 2000i, 1970i và 1980i, nếu không có giấy phép của Hà Lan.

Theo Paul Van Gerven - biên tập viên tạp chí công nghệ Bits&Chips (Hà Lan), các giấy phép hiện tại liên quan đến các công ty Trung Quốc nằm trong danh sách đen sẽ không còn được gia hạn và những đơn xin cấp phép trong tương lai sẽ bị từ chối. "Nếu Hà Lan bắt đầu phản kháng, Mỹ rất có thể sẽ đưa ra các hạn chế bổ sung của riêng mình", Paul Van Gerven nhận định.

Việc xuất khẩu thiết bị DUV khô (máy thế hệ cũ sử dụng không khí thay vì nước để cải thiện độ phân giải khi in các mẫu mạch cực kỳ phức tạp lên các đĩa bán dẫn) hiện không bị hạn chế, Van Gerven nói thêm.

Trong quý 2/2024, lô hàng xuất khẩu của ASML đến khách hàng Trung Quốc đại lục đạt tổng cộng 2,35 tỉ euro (2,5 tỉ USD), chiếm gần một nửa doanh số hệ thống toàn cầu. Trong báo cáo thường niên năm 2023, ASML cho biết chỉ có thể đáp ứng được 50% đơn đặt hàng từ Trung Quốc do tồn đọng lớn.

Sơn Vân