Shield AI, một công ty có trụ sở tại San Diego, California (Mỹ), đã đạt được một bước tiến đáng kể khi những máy bay không người lái (UAV) của họ chứng minh rằng chúng có thể chịu được sự tấn công dữ dội từ các cuộc tác chiến điện tử, điều mà rất ít máy bay khác của Mỹ có thể làm được.

Tháng 8 vừa qua, Shield AI trở thành một trong những nhà cung cấp phương Tây hiếm hoi có thể vượt qua được cuộc thử nghiệm khắc nghiệt ở Ukraine. Đây là thành tích quan trọng trong bối cảnh quốc gia này chủ yếu dựa vào các hệ thống máy bay không người lái nội địa. Những thành tựu này đã khiến Ukraine, vốn luôn ưu tiên sản phẩm trong nước, phải đặt hàng hàng trăm hệ thống từ Shield AI, một dấu hiệu rõ ràng cho thấy sự đánh giá cao đối với công nghệ của công ty.

Điểm sáng cho ngành công nghiệp UAV Mỹ

Thành công của Shield AI là điểm sáng hiếm hoi cho ngành công nghiệp máy bay không người lái của Mỹ, lĩnh vực mà nhiều công ty đã phải chật vật để khẳng định vị thế. Các nhà sản xuất máy bay không người lái Mỹ đã gửi hàng trăm thiết bị vào Ukraine, với hy vọng những máy bay này sẽ chứng minh được sự dày dạn chiến đấu. Tuy nhiên, phần lớn trong số chúng không đáp ứng được kỳ vọng, thường xuyên gặp phải các vấn đề về hoạt động và khả năng chịu đựng trước tác chiến điện tử.

Việc Shield AI có thể bán một phi đội lớn cho Ukraine không chỉ giúp công ty tăng gấp đôi doanh thu, mà còn đưa họ vào vị thế nổi bật trong nhóm các công ty khởi nghiệp công nghệ quân sự thế hệ mới. Đây là lĩnh vực mà nhiều công ty đã gặp khó khăn trong việc chuyển đổi từ phát triển công nghệ cao thành một doanh nghiệp tự duy trì.

Vào năm 2023, Shield AI đạt doanh thu 163 triệu USD, gần gấp đôi so với năm 2022, phần lớn đến từ các hợp đồng với chính phủ Mỹ và NATO. Ukraine hiện đã yêu cầu hơn 200 máy bay không người lái V-BAT từ Shield AI, mỗi chiếc có giá khoảng 1 triệu USD, mặc dù con số này có thể giảm khi mua số lượng lớn. Thành công này càng trở nên đáng chú ý khi xét đến thực tế rằng Ukraine thường không ưu tiên các nhà cung cấp quốc tế.

Công nghệ AI độc đáo

Shield AI, được sáng lập gần 10 năm trước trước bởi hai anh em Brandon Tseng và Ryan Tseng, đã tập trung phát triển phần mềm AI có khả năng biến máy bay không người lái thành các thiết bị tự điều khiển thông minh. Phần mềm này tương tự như "bộ não" của xe tự lái, cho phép vũ khí hoạt động mà không cần sự can thiệp trực tiếp của con người. Tập trung vào việc xây dựng các hệ thống AI bền bỉ và hiệu quả, công ty đã dần dần xây dựng được uy tín trong lĩnh vực quốc phòng, đặc biệt là trong Hải quân và Thủy quân Lục chiến Mỹ, những đơn vị đã triển khai máy bay V-BAT.

Máy bay V-BAT là một mẫu máy bay không người lái cất cánh và hạ cánh thẳng đứng cao 3m có thể bay trong 12 giờ với phạm vi lên tới gần 1.000km và mang theo 11kg thuốc nổ. Thiết bị này sử dụng phần mềm AI, cảm biến và chip Nvidia để tự điều khiển, khảo sát chiến trường, nhận dạng mục tiêu mà không cần điều khiển từ xa hay tín hiệu GPS. V-BAT đã chứng minh khả năng hoạt động tốt ngay cả trong điều kiện tác chiến điện tử nặng nề, điều mà phần lớn máy bay không người lái của Mỹ không thể làm được.

Chip Nvidia: “Vũ khí bí mật” đằng sau thành công

Chip Nvidia đóng vai trò trung tâm trong thành công của Shield AI. Được biết đến với khả năng xử lý đồ họa tiên tiến trong ngành game, các chip này hiện được tối ưu hóa cho các ứng dụng AI quân sự. Trong trường hợp của Shield AI, chip Nvidia giúp UAV phân tích dữ liệu từ cảm biến, điều hướng và xác định mục tiêu với độ chính xác cao ngay cả trong điều kiện bị gây nhiễu.

Công nghệ này cho phép V-BAT không chỉ bay trong thời gian dài (tối đa 12 giờ) mà còn thực hiện các nhiệm vụ phức tạp, như phát hiện hệ thống phòng không của đối phương và cảnh báo lực lượng Ukraine. Thậm chí, trong một nhiệm vụ thực địa gần Dnipro, UAV này đã giúp Ukraine xác định và tiêu diệt một hệ thống tên lửa đất đối không của Nga. Khả năng tự động và tính chính xác của V-BAT đã mang lại cho Ukraine lợi thế chiến thuật đáng kể.

Tác chiến điện tử

Tại Ukraine, tác chiến điện tử là một trong những thách thức lớn nhất đối với các máy bay không người lái. Cả Nga và Ukraine đều sử dụng các thiết bị gây nhiễu để vô hiệu hóa các hệ thống điều khiển bằng tín hiệu GPS, làm cho việc điều khiển máy bay trở nên cực kỳ khó khăn. Theo Stacie Pettyjohn, giám đốc chương trình quốc phòng của Trung tâm An ninh Mỹ, mức độ gây nhiễu tại đây là chưa từng thấy.

Ukraine mất ít nhất 10.000 máy bay không người lái mỗi tháng do tác chiến điện tử, điều này khiến quốc gia này phải tìm kiếm các công nghệ mới, đặc biệt là các máy bay có khả năng hoạt động mà không cần tín hiệu radio hay GPS. Shield AI đã phát triển công nghệ như vậy. V-BAT có thể thực hiện các nhiệm vụ phức tạp ở những vùng bị gây nhiễu nặng, điều mà các máy bay không người lái nội địa thường không thể làm được.

Tại một bãi thử nghiệm ở phía tây Kyiv, V-BAT đã trải qua hai ngày thử nghiệm khắc nghiệt. Dưới sự tấn công từ bảy máy gây nhiễu chạy hết công suất, V-BAT vẫn tiếp tục bay và hoạt động ổn định. Thậm chí trong một nhiệm vụ gần Dnipro, máy bay đã vượt qua hơn 60 dặm vào lãnh thổ Nga, qua không phận bị nhiễu GPS và phát hiện một hệ thống tên lửa đất đối không của Nga, giúp Ukraine vô hiệu hóa mục tiêu.

Dù đã đạt được những thành công ban đầu, Shield AI vẫn phải đối mặt với nhiều thách thức. Công ty thiếu kinh nghiệm trong chiến tranh và năng lực sản xuất chưa được kiểm chứng đầy đủ. Hiện tại, nhà máy của họ ở Frisco, Texas, có thể sản xuất khoảng 120 máy bay mỗi năm, con số này có thể cần tăng lên nếu có thêm các hợp đồng lớn.

Ngoài Shield AI, một số công ty quốc phòng khác cũng đạt được những bước tiến nhất định ở Ukraine. Ví dụ, AeroVironment, một công ty có trụ sở tại Virginia, đã cung cấp máy bay không người lái cho Ukraine thông qua hợp đồng với Bộ Quốc phòng Mỹ. Quantum Systems của Đức cũng đang sản xuất máy bay không người lái tại Kyiv.

Shield AI hiện là một trong số ít các công ty phương Tây được chính phủ Ukraine yêu cầu cung cấp máy bay không người lái, điều này càng khẳng định tầm quan trọng của công ty trong cuộc chiến hiện tại. Tuy nhiên, việc mua bán có thể gặp trở ngại do sự thay đổi chính trị ở Mỹ và châu Âu. Quốc hội Mỹ đang tranh luận về tài trợ cho Ukraine, và với cuộc bầu cử tổng thống sắp tới, không rõ liệu nguồn hỗ trợ có được duy trì hay không.

Nhìn chung, Shield AI, với sự hỗ trợ của chip Nvidia, đã cho thấy rằng công nghệ tiên tiến có thể thay đổi cục diện trên chiến trường Ukraine. Sự kết hợp giữa AI và phần cứng tối ưu hóa đang giúp công ty làm chủ môi trường tác chiến khắc nghiệt, mang lại lợi thế chiến thuật to lớn. Tuy nhiên, sự thành công này cũng đặt ra nhiều thách thức, từ năng lực sản xuất đến bối cảnh chính trị phức tạp. Với những bước tiến vượt bậc, Shield AI không chỉ khẳng định vị thế của mình mà còn mở ra những triển vọng mới cho ngành công nghệ quốc phòng toàn cầu.

Hoàng Vũ