Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Lloyd Austin tuyên bố khi đến thăm Kyiv vào ngày 21.10 rằng "Nga chưa đạt được bất kỳ mục tiêu chiến lược nào" và bày tỏ sự tin tưởng rằng “Moscow sẽ không bao giờ thắng thế ở Ukraine”. Nhưng đằng sau những phát ngôn đầy tự tin ấy, thực tế lại phức tạp hơn rất nhiều. Trên những chiến trường bám đầy khói bụi của Donbas, mỗi ngày trôi qua là một cuộc đấu tranh sinh tồn của Ukraine, không phải để chiến thắng, mà là để cầm cự và giữ vững từng tấc đất.

Ukraine, với ý chí kiên cường, giờ đây đang phải gồng mình trước sức ép khổng lồ từ một đối thủ dường như không có ý định dừng lại. Trong khi người dân Ukraine thể hiện lòng can đảm trước những làn đạn pháo dồn dập, những lo lắng ngấm ngầm lại trỗi dậy trong các cuộc thảo luận kín ở Washington và Brussels: Liệu Ukraine có thể trụ vững được bao lâu trước sự hao mòn về nhân lực và trang bị, khi mà Nga không ngừng áp dụng chiến thuật “xói mòn” tàn khốc? Và liệu những lời hứa viện trợ từ phương Tây có đủ để giữ cho Kyiv không gục ngã trong một cuộc chiến tưởng như vô tận?

Toàn cảnh chiến trường hiện tại

Trong khi Ukraine đã bảo vệ thành công một số cứ điểm như Pokrovsk, một thành phố chiến lược tại Donbas, nhiều mặt trận khác đang cho thấy những dấu hiệu nghiêm trọng của sự suy yếu. Ở phía bắc, lực lượng Nga đã xé toạc đội hình phòng thủ của Ukraine dọc theo sông Oskil tại Kupiansk. Tại Chasiv Yar, họ đã vượt qua kênh đào Siverskyi Donets sau nửa năm giao tranh. Còn ở phía nam, Nga nắm quyền kiểm soát các vị trí cao xung quanh Vuhledar và đang siết chặt gọng kìm về phía Kurakhove. Thậm chí tại Kursk, bên trong lãnh thổ Nga, Ukraine đã mất một nửa vùng đất mà họ giành được kể từ khi phát động chiến dịch tấn công biên giới Nga.

Mỗi thắng lợi của Nga không chỉ là một đòn giáng vào tinh thần chiến đấu của Ukraine mà còn làm lung lay các vị trí phòng thủ quan trọng. Sự hiện diện của quân Nga ở các điểm cao chiến lược và hành lang vận chuyển chủ chốt đang tạo ra áp lực ngày càng lớn, thúc đẩy một chiến lược tiến công chậm mà chắc, khiến Ukraine liên tục phải rút lui và tái tổ chức lực lượng.

Một trong những vấn đề cấp bách nhất đối với Ukraine là sự cạn kiệt nhân lực. Dù luật động viên mới đã có hiệu lực từ tháng 5, quân đội Ukraine vẫn đang chật vật trong việc duy trì quân số. Thanh niên nước này không muốn đối mặt với nghĩa vụ quân sự không có hồi kết và những nhiệm vụ nguy hiểm. Để đáp ứng nhu cầu nhân sự, các đồng minh phương Tây đang bí mật thúc giục Ukraine hạ độ tuổi động viên. Tuy nhiên, chính phủ Ukraine đối mặt với phản đối chính trị và nỗi lo sợ về một cuộc khủng hoảng nhân khẩu học, khiến bất kỳ thay đổi nào cũng trở nên khó khăn.

Việc thiếu quân không chỉ là vấn đề số lượng mà còn liên quan đến chất lượng. Các đơn vị phải đối mặt với tình trạng kiệt sức, thương vong nặng nề, và sự mất mát của những binh sĩ giàu kinh nghiệm. Dù có những nỗ lực động viên, việc thay thế những binh sĩ dày dạn chiến trường bằng những người mới là điều không dễ dàng.

Thách thức từ hỏa lực của Nga

Yếu tố làm cho tình hình trở nên trầm trọng hơn là sự chênh lệch về trang thiết bị quân sự. Nga có ưu thế vượt trội về hỏa lực pháo binh, với lượng đạn pháo gấp đôi so với Ukraine. Sự thiếu hụt nghiêm trọng về đạn dược, xe bọc thép, và các phương tiện chiến đấu khiến Ukraine dễ bị tổn thương, buộc họ phải dựa nhiều vào bộ binh, điều này làm tăng thêm thương vong.

Thêm vào đó, sự thiếu hụt máy bay đánh chặn và hệ thống phòng không đã tạo ra những lỗ hổng chiến lược mà Nga đã khai thác triệt để. Máy bay không người lái của Nga không chỉ giúp giám sát liên tục mà còn dẫn dắt các cuộc tấn công chính xác, làm suy yếu tuyến pháo binh và các cứ điểm chiến lược của Ukraine. Những vũ khí này đã giúp Nga thực hiện các cuộc tiến công chậm rãi nhưng không kém phần hiệu quả, buộc Ukraine vào thế phòng thủ khó khăn hơn.

Trong cuộc chạy đua sản xuất quân sự, Nga có lợi thế đáng kể. Họ sản xuất đạn pháo nhanh gấp 3 lần so với Liên minh châu Âu và được tiếp tế từ Triều Tiên, Iran. Điều này cho phép Nga tiếp tục áp đảo Ukraine bằng hỏa lực dồi dào. Mặc dù phương Tây cam kết viện trợ hàng trăm triệu USD để tăng cường sản xuất vũ khí cho Ukraine, các quan chức NATO vẫn nghi ngờ liệu nguồn lực đó có đủ để bù đắp sự chênh lệch về sản xuất quân sự hay không.

Một quan chức NATO thừa nhận rằng các nguồn cung vũ khí cho Ukraine đã bắt đầu cạn kiệt, và việc đảm bảo nguồn lực quân sự mà không gây rủi ro cho an ninh ở nơi khác là một thách thức lớn. Tình hình này cho thấy Ukraine bị phụ thuộc vào phương Tây và nguy cơ tiềm tàng nếu các dòng viện trợ này bị suy giảm.

Dù Nga đang dành tới 1/3 ngân sách quốc gia cho quốc phòng, khiến nền kinh tế dân sự chịu áp lực nghiêm trọng, họ vẫn có thể chống chịu được. Lạm phát có thể cao hơn con số chính thức và nền kinh tế đang phải đối mặt với khó khăn lớn. Theo dự báo của các chuyên gia châu Âu, năm 2025 có thể là thời điểm mà người dân Nga cảm nhận rõ những tác động của khủng hoảng kinh tế. Tuy nhiên, các dấu hiệu mệt mỏi xã hội chưa đủ nghiêm trọng để làm thay đổi cục diện chiến sự.

Về mặt quân sự, Nga vẫn có thể tuyển thêm hàng chục nghìn quân mỗi tháng, duy trì áp lực lên Ukraine. Các nguồn lực sản xuất quốc phòng của Nga, mặc dù phụ thuộc vào việc cải tiến vũ khí từ thời Liên Xô, vẫn vượt trội hơn nhiều so với dây chuyền sản xuất của phương Tây.

Sự thay đổi trong chiến lược phương Tây

Điều đáng chú ý là sự thay đổi trong tư duy chiến lược của phương Tây. Nếu như trước đây Mỹ và đồng minh tập trung vào việc giúp Ukraine giành lại lãnh thổ và gây sức ép buộc Nga đàm phán, giờ đây mục tiêu đã thay đổi. Sự ưu tiên hiện tại là giúp Ukraine tồn tại qua giai đoạn khủng hoảng này và ngăn chặn thất bại. Một quan chức Mỹ tiết lộ với The Economist rằng kế hoạch đầu năm 2023, với tham vọng giành lại lãnh thổ, giờ đây đã được thay thế bằng một chiến lược tập trung vào việc bảo vệ những gì còn lại.

Phát biểu lạc quan của Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Lloyd Austin không thể che giấu thực tế rằng sự hỗ trợ của phương Tây cho Ukraine đang ở ngưỡng giới hạn, và nỗi sợ về sự suy yếu của Ukraine trong tương lai gần là điều rất thực tế.

Nếu Ukraine tiếp tục mất thế trận phòng thủ và không thể bù đắp các tổn thất, Nga có thể đạt được các mục tiêu chiến lược, giành lợi thế trong các cuộc đàm phán hòa bình hoặc thậm chí mở rộng xung đột. Chuyên gia quân sự Jack Watling cảnh báo rằng nếu Nga có thể làm suy yếu lực lượng Ukraine đủ mạnh, điều đó sẽ tạo ra đòn bẩy lớn cho Moscow. Kịch bản này có thể làm giảm cơ hội cho bất kỳ giải pháp hòa bình nào và đặt ra nguy cơ dài hạn cho an ninh châu Âu.

Toàn bộ tình hình cho thấy một cuộc xung đột đang bước vào giai đoạn đầy biến động. Ukraine phải đối mặt với thử thách sinh tồn hơn là tìm kiếm chiến thắng. Những thách thức về nhân lực, trang bị và sự thiếu hụt nguồn lực đang đẩy Ukraine vào thế khó. Mặc dù Nga cũng có những vấn đề nội tại, khả năng sản xuất vũ khí và nguồn nhân lực của họ vẫn là một mối đe dọa nghiêm trọng trong trung hạn.

Nga chiếm thêm một ngôi làng tại Donetsk

Hãng Reuters dẫn lời quân đội Nga ngày 3.11 thông báo lực lượng của họ vừa thành công giành quyền kiểm soát làng Vyshneve trên địa bàn vùng Donetsk.

Lực lượng chiếm được Vyshneve là tập đoàn quân miền Trung. Bộ Tổng tham mưu Ukraine cho biết Nga đã phát động 19 đợt tấn công về hướng Pokrovsk, 2 làng Promin cùng Vyshneve bị nhắm đến nhưng không xác nhận vừa đánh mất Vyshneve.

Trang blog DeepState nổi tiếng (chuyên theo dõi tình hình cuộc chiến) xác nhận Nga đã chiếm Vyshneve và hiện đưa quân đến làng Hryhorivka lân cận.

Vyshneve nằm gần Selydove, thị trấn rơi vào tay Nga tuần trước. Ngày 2.11 trước đó Bộ Quốc phòng Nga thông báo chiếm được 2 ngôi làng khác cũng ở mặt trận phía đông.

Diễn biến mới nhất cho thấy đà tiến quân của Nga ở mặt trận phía đông chưa bị chậm lại. Nhóm truyền thông Agentstvo qua phân tích các bản đồ nguồn mở của Ukraine xác định lực lượng nước này trong tuần từ ngày 20 - 27.10 chiếm được 196,1km² lãnh thổ Ukraine (95km² gần thị trấn Vuhledar và 63km2 gần Pokrovsk). Hệ thống phòng thủ của Kyiv tại đây suy yếu do quyết định điều quân cho chiến dịch tấn công vùng biên giới Kursk, trong khi Moscow không rút quân về bảo vệ lãnh thổ.

Pokrovsk với 80.000 dân trở thành mục tiêu hàng đầu của Nga kể từ tháng 7, lực lượng nước này đang từng bước áp sát thành phố. Nơi đây nắm giữ vị trí trung tâm hậu cần và vận tải quan trọng cho các hoạt động quân sự của Ukraine ở miền Đông, cửa ngõ để Nga chinh phục phần còn lại ở vùng Donetsk, thậm chí tiến xa đến Dnipro, thành phố lớn thứ 4 của Ukraine.

Không chỉ Donetsk, trong 24 giờ qua Ukraine còn phải chống trả tấn công tại các vùng Kherson, Zaporozhye, Kharkiv. Ngoài ra Kyiv vừa mất thêm hơn 150 binh sĩ tại Kursk.

Hoàng Vũ - Cẩm Bình