Một trong những công cụ chiến lược nổi bật và hiệu quả nhất trong cuộc chiến này là các thiết bị bay không người lái (UAV). Trong đó, UAV mồi nhử và UAV vũ trang mang đầu đạn nhiệt áp đã trở thành yếu tố then chốt, định hình cách Nga triển khai các đợt tấn công và gây áp lực lên hệ thống phòng thủ của Ukraine.

Ban đầu, UAV chỉ đóng vai trò hỗ trợ, cung cấp thông tin tình báo và dẫn đường cho các cuộc tấn công bằng tên lửa. Tuy nhiên, trong những tháng gần đây, UAV đã trở thành công cụ tấn công độc lập với quy mô ngày càng lớn. Theo tờ Kyiv Post, trong những tuần vừa qua, số lượng các cuộc tấn công bằng UAV nhắm vào Ukraine đã tăng vọt, với tần suất hàng ngày và quy mô lớn hơn bao giờ hết.

Truyền thông phương Tây cho biết tính riêng trong tháng 10, Nga đã phóng hơn 2.000 UAV Shahed, nâng tổng số UAV được sử dụng từ đầu năm lên hơn 7.000 chiếc. Mặc dù hệ thống phòng không Ukraine đã bắn hạ khoảng 80% số UAV này, vẫn có hơn 1.000 UAV đạt mục tiêu, gây tổn thất nghiêm trọng về cơ sở hạ tầng.

Chiến thuật mục tiêu giả

Nga đang triển khai một chiến lược mới đầy nguy hiểm trong cuộc chiến Ukraine, được gọi là "chiến dịch mục tiêu giả". Chiến dịch này sử dụng UAV mồi nhử, kết hợp với các UAV vũ trang mang đầu đạn nhiệt áp, nhằm áp đảo hệ thống phòng thủ Ukraine và gây thiệt hại lớn. Sự kết hợp giữa chiến thuật tinh vi và vũ khí có sức hủy diệt lớn đã tạo nên một trong những thách thức nghiêm trọng nhất mà Ukraine phải đối mặt kể từ khi cuộc xung đột nổ ra.

Nga đang sản xuất hàng loạt UAV mồi nhử với thiết kế đơn giản nhưng hiệu quả cao trong việc đánh lừa hệ thống phòng thủ Ukraine. UAV mồi nhử, thường được nhồi bằng giẻ rách hoặc bọt rửa bát, xuất hiện trên radar giống hệt UAV vũ trang. Điều này buộc Ukraine phải tiêu tốn nguồn lực phòng thủ để bắn hạ tất cả các mục tiêu, ngay cả khi nhiều UAV không mang vũ khí.

Trong các cuộc tấn công gần đây, hàng chục UAV mồi nhử đã được triển khai cùng lúc, khiến lực lượng phòng không Ukraine bị quá tải. Một số UAV mồi nhử được gắn camera truyền hình trực tiếp để định vị vị trí phòng không Ukraine, sau đó chuyển thông tin về Nga.

Vũ khí huỷ diệt mới

Một trong những yếu tố gây kinh hoàng nhất trong chiến dịch "mục tiêu giả" là việc Nga trang bị đầu đạn nhiệt áp cho UAV vũ trang. Đây là loại vũ khí có sức hủy diệt cực lớn, thường được sử dụng để tiêu diệt các mục tiêu trong không gian kín hoặc dưới lòng đất.

Đầu đạn nhiệt áp tạo ra luồng xoáy áp suất và nhiệt độ cực cao, hút sạch oxy trong khu vực xung quanh. Nó có thể xuyên qua các bức tường dày và gây tổn thương nghiêm trọng cho con người, bao gồm xẹp phổi, tổn thương não và phá hủy nhãn cầu. Các UAV mang đầu đạn nhiệt áp được thiết kế để phá hủy hoàn toàn các tòa nhà lớn hoặc cơ sở hạ tầng quan trọng, đặc biệt là các nhà máy điện. Theo các chuyên gia, loại đầu đạn này không chỉ gây thiệt hại vật chất mà còn tạo ra tâm lý hoảng loạn, làm tăng thêm áp lực đối với Ukraine.

Trung tâm sản xuất UAV của Nga

Nhà máy Alabuga ở Tatarstan, cách Moscow khoảng 1.000km, là nơi sản xuất chính cho các UAV mồi nhử và UAV vũ trang của Nga. Đây là một phần quan trọng trong chiến lược quân sự của Moscow. Nhà máy sản xuất hàng chục UAV mỗi ngày, bao gồm cả UAV giá rẻ và UAV vũ trang với chi phí ước tính khoảng 50.000 USD mỗi chiếc. Dù chịu lệnh trừng phạt quốc tế, Nga được cho là nhập khẩu các linh kiện từ thông qua các nước thứ ba ở Trung Á và Trung Đông.

Một yếu tố quan trọng khác trong năng lực sản xuất UAV của Nga là sự hỗ trợ từ Iran, đặc biệt liên quan đến UAV Shahed. Theo các nguồn tin phương Tây, Iran không chỉ cung cấp UAV Shahed sẵn sàng sử dụng mà còn chuyển giao công nghệ sản xuất cho Nga. Điều này giúp Moscow tự sản xuất các UAV tương tự tại các cơ sở nội địa, như nhà máy tại Alabuga, Tatarstan. Một thỏa thuận trị giá 1,7 tỉ USD được cho là đã được ký kết giữa Nga và Iran để mở rộng quy mô sản xuất UAV Shahed tại Nga. Cả hai nước đều bác bỏ các cáo buộc về sự hợp tác này. Tuy nhiên, sự gia tăng nhanh chóng trong sản xuất UAV Shahed tại Nga đã củng cố những suy đoán về vai trò hỗ trợ của Iran.

Thách thức và cách Ukraine đối phó

Dù Ukraine đã đạt được một số thành công trong việc bắn hạ UAV, chiến dịch "mục tiêu giả" vẫn đặt ra những thách thức lớn.

Radar phòng không của Ukraine gặp khó khăn trong việc phân biệt UAV vũ trang và UAV mồi nhử. Tất cả các UAV, dù có vũ trang hay không, đều xuất hiện trên radar với tín hiệu tương tự, buộc lực lượng phòng không phải tiêu hao đạn dược để xử lý tất cả. Điều này làm giảm hiệu quả tác chiến và tạo cơ hội cho các UAV vũ trang có khả năng mang đầu đạn nhiệt áp vượt qua hệ thống phòng thủ.

Bên cạnh đó, số lượng lớn UAV được triển khai mỗi ngày làm cạn kiệt nguồn lực của Ukraine, bao gồm đạn tên lửa đất đối không, năng lượng và nhân lực. Việc phòng không phải hoạt động liên tục để đối phó với các đợt UAV tấn công khiến hệ thống này chịu áp lực không chỉ về kỹ thuật mà còn về bảo trì và sửa chữa. Dù chỉ chiếm 3-5% tổng số UAV, các UAV nhiệt áp của Nga gây ra thiệt hại đáng kể khi tấn công vào cơ sở hạ tầng Ukraine.

Các binh sĩ Ukraine cho biết việc đối phó với UAV là một nhiệm vụ khó khăn và căng thẳng. Họ phải dựa vào hỏa lực, nhiễu điện tử, và thậm chí sử dụng trực thăng để bắn hạ UAV ở tầm cao.

Để giảm thiểu tác động từ chiến dịch "mục tiêu giả", Ukraine cần triển khai một loạt các giải pháp chiến lược, từ nâng cấp công nghệ đến tăng cường hợp tác quốc tế.

Một số chuyên gia cho rằng Ukraine có thể phát triển các UAV tự động để đối phó với UAV tấn công của Nga. Những UAV này có thể được trang bị cảm biến và vũ khí tự động, giúp giảm gánh nặng cho lực lượng phòng không truyền thống. Việc triển khai UAV phòng thủ theo đàn có thể tạo ra một "lá chắn di động" hiệu quả trước các đợt tấn công bằng UAV của Nga.

Kyiv cần đầu tư vào radar tầm thấp và hệ thống phòng thủ UAV chuyên biệt để cải thiện khả năng phát hiện và đánh chặn. Ukraine phải triển khai các công nghệ như laser hoặc vũ khí vi sóng để tiêu diệt UAV mà không cần tiêu hao đạn dược đắt tiền.

Ngoài ra, sự hỗ trợ từ các đồng minh quốc tế sẽ đóng vai trò then chốt trong việc tăng cường năng lực phòng thủ của Ukraine. Các nước đồng minh có thể cung cấp công nghệ radar, hệ thống phòng không và UAV phòng thủ tiên tiến. Việc cung cấp tài chính để mua sắm thiết bị quân sự hoặc viện trợ vũ khí sẽ giúp Ukraine duy trì khả năng phòng thủ trong dài hạn. Chia sẻ kinh nghiệm và kỹ năng trong việc đối phó với UAV cũng sẽ giúp Ukraine nâng cao hiệu quả chiến đấu.

Các đồng minh của Ukraine cũng cần hợp tác chặt chẽ để ngăn chặn Nga tiếp cận linh kiện công nghệ cao từ các nước thứ ba, đặc biệt tập trung vào các công ty và cá nhân liên quan đến chuỗi cung ứng linh kiện UAV.

Hoàng Vũ