Quyết định này được đưa ra sau nhiều tháng tranh cãi xung quanh cuộc bầu cử ngày 28.7 mà Tổng thống đương nhiệm Nicolas Maduro tuyên bố giành chiến thắng. Đây là một diễn biến phức tạp trong bối cảnh chính trị Venezuela thu hút sự chú ý của cộng đồng quốc tế.

Cuộc bầu cử tổng thống Venezuela ngày 28.7.2024 đã bị nhiều tổ chức và chính phủ quốc tế chỉ trích vì thiếu minh bạch. Hội đồng Bầu cử Quốc gia Venezuela (CNE), cơ quan chịu trách nhiệm tổ chức bầu cử, nhanh chóng công bố chiến thắng thuộc về Tổng thống Nicolas Maduro chỉ vài giờ sau khi các điểm bỏ phiếu đóng cửa. Tuy nhiên, kết quả này không có dữ liệu chi tiết về số phiếu - điều bất thường so với các cuộc bầu cử trước đó.

Công nhận phe đối lập

Liên minh đối lập được dẫn đầu bởi ông Edmundo Gonzalez đã phản đối mạnh mẽ kết quả này. Họ thu thập và công bố dữ liệu từ 80% máy bỏ phiếu điện tử trên toàn quốc và cho rằng Gonzalez giành được số phiếu gấp đôi so với Maduro. Dữ liệu này được chia sẻ công khai trực tuyến, trở thành cơ sở để phía đối lập kêu gọi sự ủng hộ quốc tế.

Mặc dù trước đó, chính quyền Tổng thống Joe Biden thừa nhận những bất thường trong cuộc bầu cử, họ vẫn tỏ ra thận trọng và không công nhận ngay Gonzalez là tổng thống đắc cử. Tuy nhiên, sự công nhận chính thức từ Ngoại trưởng Antony Blinken, thông qua một bài đăng trên nền tảng X hôm 20.11 (trước đây là Twitter), đã đánh dấu một bước chuyển quan trọng trong lập trường của Mỹ.

“Người dân Venezuela đã lên tiếng mạnh mẽ vào ngày 28.7 và bầu Edmundo Gonzalez làm tổng thống đắc cử. Cần phải tôn trọng ý chí của cử tri Venezuela”, ông Blinken nhấn mạnh.

“Rõ ràng là đối với Mỹ, các quốc gia dân chủ trên toàn thế giới và các tổ chức quốc tế độc lập đã quan sát cuộc bầu cử ngày 28.7 rằng ứng cử viên đối lập Edmundo Gonzalez đã giành được nhiều phiếu bầu nhất. Điều đó khiến ông trở thành tổng thống đắc cử. Người dân Venezuela đã bày tỏ mong muốn thay đổi dân chủ một cách áp đảo và rõ ràng—các bảng kiểm phiếu công khai cho thấy điều đó”, một phát ngôn viên của Bộ Ngoại giao Mỹ nói với CNN ngày 20.11.

Những bình luận này này không chỉ nhằm củng cố lập trường của Mỹ về dân chủ mà còn gửi một tín hiệu mạnh mẽ đến chính quyền Maduro và các nước ủng hộ ông.

Cả Liên minh châu Âu (EU) và các tổ chức quốc tế như Trung tâm Carter và nhóm chuyên gia của Liên Hợp Quốc đều đặt nghi vấn về tính minh bạch của cuộc bầu cử. Các chuyên gia quan sát cho rằng dữ liệu từ phía Gonzalez mang tính xác thực cao hơn so với kết quả mà CNE công bố. Tuy nhiên, họ vẫn chưa đưa ra tuyên bố khẳng định hoàn toàn chiến thắng của González.

Các nước láng giềng như: Colombia, Brazil, và Mexico ban đầu tỏ ra ủng hộ cuộc bầu cử do chính phủ Maduro tổ chức. Tuy nhiên, Tổng thống Colombia Gustavo Petro đã bất ngờ thay đổi lập trường. Trong một cuộc phỏng vấn với Globo News, ông gọi cuộc bầu cử ngày 28.7 là một "sai lầm" và cho rằng nó không đáp ứng tiêu chuẩn của một cuộc bầu cử tự do. Lập trường này tạo áp lực lớn hơn đối với chính quyền Maduro.

Phản ứng của chính quyền Maduro

Về phần mình, chính quyền ông Maduro đã bác bỏ mọi cáo buộc gian lận bầu cử và từ chối công bố chi tiết số liệu phiếu bầu. Ông Maduro yêu cầu Tòa án Công lý Tối cao Venezuela, cơ quan được xem là trung thành với đảng cầm quyền, kiểm toán lại kết quả. Tòa án này đã tái khẳng định chiến thắng của ông Maduro, bất chấp áp lực quốc tế.

Ngoại trưởng Venezuela, ông Yvan Gil, cũng chỉ trích quyết định công nhận Gonzalez của Mỹ. Trong tuyên bố của mình, ông cáo buộc Ngoại trưởng Blinken mang tư tưởng "đế quốc" và khuyến khích ông "suy ngẫm về những thất bại của mình".

Sau khi rời khỏi Venezuela vào tháng 9 do đối mặt với lệnh bắt giữ từ chính quyền Maduro, ông González hiện đang sống lưu vong tại Tây Ban Nha. Trong một bài đăng trên mạng xã hội hôm 20.11, ông hoan nghênh sự công nhận từ Mỹ, coi đó là chiến thắng của "ý chí dân chủ" của người dân Venezuela.

Ông khẳng định:"Đây là minh chứng cho mong muốn thay đổi của người dân Venezuela và khát vọng dân chủ".

Bất ổn tại Venezuela

Việc Mỹ công nhận Gonzalez có thể khiến tình hình chính trị Venezuela thêm căng thẳng. Những người ủng hộ phe đối lập sẽ cảm thấy được tiếp thêm động lực, trong khi các cơ quan nhà nước do đảng cầm quyền kiểm soát có thể gia tăng đàn áp. Cuộc khủng hoảng này cũng có nguy cơ làm sâu sắc thêm chia rẽ xã hội và đẩy nhiều người dân rơi vào cảnh bấp bênh.

Quyết định của Mỹ là một phần trong chiến lược lớn hơn nhằm cô lập chính quyền ông Maduro trên trường quốc tế. Điều này có thể ảnh hưởng đến các mối quan hệ kinh tế và ngoại giao của Venezuela, đặc biệt trong bối cảnh nước này vẫn phụ thuộc nhiều vào xuất khẩu dầu mỏ để duy trì nền kinh tế.

Sự bất ổn chính trị đang làm trầm trọng thêm khủng hoảng kinh tế tại Venezuela. Lạm phát cao, thiếu hụt hàng hóa, và sự sụp đổ của đồng bolívar tiếp tục là những vấn đề cấp bách. Sự không chắc chắn về lãnh đạo đất nước khiến các nhà đầu tư quốc tế ngần ngại tham gia vào thị trường Venezuela, cản trở cơ hội phục hồi kinh tế.

Với nhiệm kỳ tổng thống tiếp theo dự kiến bắt đầu vào ngày 10.1.2025, tình hình chính trị Venezuela có khả năng trở nên căng thẳng hơn. Nếu ông Maduro kiên quyết duy trì quyền lực, khả năng xảy ra các cuộc biểu tình lớn làm tình trạng bất ổn tăng cao.

Áp lực từ các nước như Mỹ, EU và Colombia có thể buộc chính quyền Maduro phải nhượng bộ, ít nhất là trong việc cải thiện tính minh bạch của hệ thống bầu cử. Tuy nhiên, nếu không có sự đồng thuận trong khu vực, việc giải quyết khủng hoảng có thể kéo dài.

Bên cạnh đó, sự công nhận từ Hoa Kỳ sẽ là cơ hội lớn để ông Gonzalez củng cố vị trí của mình trong lòng cử tri và xây dựng liên minh quốc tế. Tuy nhiên, ông vẫn phải đối mặt với nhiều thách thức, bao gồm khả năng trở lại Venezuela và đấu tranh giành quyền lực trong bối cảnh chế độ Maduro tiếp tục nắm giữ các cơ quan nhà nước quan trọng.

Tóm lại, việc Mỹ công nhận Edmundo González là tổng thống đắc cử đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong cuộc khủng hoảng chính trị tại Venezuela. Tuy nhiên, điều này không đủ để giải quyết triệt để những vấn đề sâu xa của quốc gia này, từ khủng hoảng dân chủ đến khó khăn kinh tế. Cuộc khủng hoảng Venezuela vẫn là một bài toán phức tạp, đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các bên trong nước và cộng đồng quốc tế để đạt được giải pháp bền vững.

Hoàng Vũ