Theo New York Times, động thái này diễn ra trong bối cảnh áp lực gia tăng từ Mỹ và Pháp, những nước trung gian muốn đạt được một thỏa thuận hòa bình trước Lễ Tạ ơn, chấm dứt cuộc xung đột đã kéo dài hơn một năm.

Đề xuất lịch sử

Các nguồn tin từ chính quyền Israel cho biết thỏa thuận ngừng bắn đề xuất bao gồm việc lực lượng Israel rút khỏi Lebanon trong vòng 60 ngày, trong khi Hezbollah sẽ di chuyển về phía bắc sông Litani, tạo ra một vùng đệm giữa hai bên. Quân đội Lebanon sẽ triển khai lực lượng tại khu vực này nhằm ngăn chặn Hezbollah quay trở lại gần biên giới Israel. Đây là một động thái nhằm đảm bảo an ninh cho Israel, đồng thời giảm áp lực lên miền nam Lebanon – khu vực đã chịu tổn thất nặng nề trong các cuộc không kích của Israel.

Vấn đề cốt lõi nằm ở yêu cầu của Israel về quyền tái triển khai quân sự nếu Hezbollah xây dựng lại sức mạnh quân sự gần biên giới. Phía Lebanon đã tỏ ra miễn cưỡng chấp nhận điều khoản này, lo ngại rằng nó sẽ tạo ra lý do để Israel tái khởi động các hoạt động quân sự. Israel, với bài học từ chiến tranh Lebanon năm 2006, muốn đảm bảo rằng lần này thỏa thuận sẽ không dẫn đến sự tái lập của các mối đe dọa từ Hezbollah.

Đề xuất hiện tại, mô phỏng theo lệnh ngừng bắn năm 2006, có thể được coi là cơ hội tốt nhất để kết thúc cuộc chiến đã giết chết hàng nghìn người và khiến hàng triệu người phải di dời. Tuy nhiên, với những khác biệt chưa được giải quyết, viễn cảnh đạt được một thỏa thuận hoàn chỉnh vẫn còn xa vời.

Áp lực từ quốc tế

Nỗ lực đạt được thỏa thuận ngừng bắn đang được dẫn dắt bởi Mỹ và Pháp. Đặc phái viên cấp cao của Mỹ, Amos Hochstein, đã đến Israel và Lebanon để thúc đẩy các cuộc đàm phán. Nhà Trắng đánh giá tiến trình này là "đi theo hướng tích cực" nhưng cũng thừa nhận rằng các cuộc đàm phán chưa hoàn tất. Chính phủ Pháp cũng lạc quan, nhấn mạnh đây là cơ hội hiếm hoi để đạt được hòa bình và kêu gọi các bên tận dụng thời điểm quan trọng này.

Tuy nhiên, thời gian không đứng về phía các nhà hòa giải. Với mỗi ngày trôi qua, giao tranh giữa Israel và Hezbollah càng trở nên ác liệt, làm tăng nguy cơ phá vỡ mọi nỗ lực ngoại giao. Giao tranh vào cuối tuần qua đã chứng kiến hơn 250 quả đạn – bao gồm cả tên lửa – được bắn từ Lebanon vào Israel, trong khi lực lượng Israel tiến hành các cuộc không kích nhắm vào hàng loạt mục tiêu của Hezbollah tại Lebanon. Cả hai bên đều cố gắng tăng cường vị thế trong bối cảnh các cuộc đàm phán đang ở giai đoạn then chốt.

Thách thức chính trị

Bên trong Israel, ông Netanyahu đối mặt với áp lực lớn từ các phe phái cứng rắn trong liên minh của mình, những người phản đối bất kỳ thỏa thuận nào với Hezbollah. Bộ trưởng An ninh Quốc gia Itamar Ben-Gvir đã mạnh mẽ chỉ trích kế hoạch này, gọi đó là "một sai lầm lịch sử" và kêu gọi tiếp tục các hoạt động quân sự cho đến khi "giành chiến thắng tuyệt đối". Sự bất đồng nội bộ này đặt Thủ tướng Netanyahu vào thế khó, buộc ông phải cân bằng giữa áp lực quốc tế và nhu cầu duy trì sự ủng hộ từ liên minh chính trị của mình.

Mặc dù vậy, ông Netanyahu được cho là coi thỏa thuận với Hezbollah ở Lebanon là khả thi hơn so với các cuộc xung đột tại Gaza. Trong khi chiến lược của ông đối với Hamas là tiêu diệt hoàn toàn nhóm này, mục tiêu của Israel đối với Hezbollah có thể là kìm chế và giảm thiểu mối đe dọa. Tuy nhiên, việc đạt được sự đồng thuận từ cả nội các và các phe phái đối lập sẽ không hề dễ dàng.

Phản ứng của Hezbollah và Iran

Phía Hezbollah dường như cũng sẵn sàng cho một thỏa thuận. Hai thành viên của Quân đoàn Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran (IRGC) tiết lộ rằng Tehran đã được thông báo về khả năng đạt được lệnh ngừng bắn. Sự đồng thuận này có thể phản ánh ý chí của Iran trong việc tránh để xung đột leo thang hơn nữa, đặc biệt trong bối cảnh họ đang phải đối mặt với áp lực kinh tế và ngoại giao từ phương Tây.

Tuy nhiên, Hezbollah cũng có những tính toán riêng. Bằng việc đồng ý với một thỏa thuận ngừng bắn, lực lượng này có thể bảo toàn nguồn lực và củng cố vị thế chính trị tại Lebanon, trong khi tránh được các tổn thất quân sự không cần thiết. Sự can thiệp của Iran, nhà bảo trợ chính của Hezbollah, có thể đóng vai trò quyết định trong việc định hình kết quả cuối cùng.

Tầm quan trọng của một thỏa thuận hòa bình

Giao tranh giữa Israel và Hezbollah đã gây ra thiệt hại lớn cho cả hai bên. Theo Bộ Y tế Lebanon, hơn 3.500 người đã thiệt mạng trong các cuộc không kích của Israel, trong khi các quan chức Israel cho biết 47 thường dân và 46 binh sĩ nước này đã tử vong kể từ khi cuộc xung đột bắt đầu. Những con số này cho thấy sự khốc liệt của cuộc chiến và nhu cầu cấp thiết phải đạt được một giải pháp hòa bình.

Tuy nhiên, bối cảnh thực địa cũng đặt ra những thách thức lớn. Với hàng triệu người bị di dời và sự tàn phá lan rộng, việc khôi phục lòng tin giữa các bên là điều không dễ dàng. Nếu thỏa thuận ngừng bắn thất bại, xung đột có nguy cơ leo thang, gây thêm tổn thất lớn về người và của.

Việc đạt được thỏa thuận ngừng bắn không chỉ mang ý nghĩa chấm dứt xung đột mà còn có thể tạo ra một tiền đề quan trọng cho hòa bình dài hạn tại khu vực. Với sự tham gia của các nhà trung gian quốc tế như Mỹ và Pháp, đây là cơ hội để định hình lại quan hệ Israel-Lebanon và giảm thiểu nguy cơ bất ổn khu vực.

Dù vậy, để thành công, các bên cần vượt qua những bất đồng về các điều khoản quan trọng, đặc biệt là quyền can thiệp quân sự của Israel trong trường hợp Hezbollah vi phạm thỏa thuận. Đây không chỉ là bài toán về ngoại giao mà còn là phép thử lớn đối với năng lực lãnh đạo của Netanyahu và cam kết của các bên liên quan.

Hoàng Vũ