Phán quyết này là một chiến thắng lớn cho Bộ Tư pháp Mỹ và các đối thủ của TikTok, đồng thời là đòn giáng mạnh vào ByteDance (chủ sở hữu TikTok). Điều đó làm tăng đáng kể triển vọng về lệnh cấm chưa từng có với ứng dụng truyền thông xã hội được 170 triệu người Mỹ sử dụng, chỉ trong 6 tuần tới.

TikTok có kế hoạch kháng cáo quyết định lên Tòa án Tối cao Mỹ.

Khi nêu chi tiết về sự ủng hộ của họ với luật này, Tòa phúc thẩm liên bang Mỹ nhấn mạnh rằng luật được thông qua nhờ sự hợp tác giữa đảng Cộng hòa và đảng Dân chủ, cũng như hai đời Tổng thống, như "một phần của nỗ lực rộng lớn hơn nhằm chống lại mối đe dọa an ninh quốc gia có căn cứ rõ ràng do Trung Quốc gây ra".

Bộ Tư pháp Mỹ cho biết dưới quyền sở hữu của Trung Quốc, TikTok gây ra mối đe dọa vì có quyền truy cập vào dữ liệu cá nhân khổng lồ của người Mỹ. Bộ Tư pháp Mỹ khẳng định rằng Trung Quốc có thể bí mật thao túng thông tin mà người Mỹ sử dụng thông qua TikTok.

Các thẩm phán Sri Srinivasan, Neomi Rao và Douglas Ginsburg thuộc Tòa phúc thẩm liên bang Mỹ đã bác bỏ các thách thức pháp lý mà TikTok và người dùng đưa ra chống lại luật này. Luật yêu cầu ByteDance phải bán hoặc thoái vốn khỏi tài sản Mỹ tại Mỹ trước ngày 19.1.2025 hoặc đối mặt với lệnh cấm.

Tự do ngôn luận

"Dù tin tức hôm nay gây thất vọng, nhưng hãy yên tâm rằng chúng tôi sẽ tiếp tục đấu tranh để bảo vệ quyền tự do ngôn luận trên nền tảng của mình", Shou Zi Chew (Giám đốc điều hành TikTok) cho biết trong một email gửi cho nhân viên mà Reuters nhìn thấy.

Những người ủng hộ quyền tự do ngôn luận đã nhanh chóng chỉ trích phán quyết này. Liên minh Tự do Dân sự Mỹ cho biết: "Việc cấm TikTok trắng trợn vi phạm quyền Tu chính án thứ nhất của hàng triệu người Mỹ sử dụng ứng dụng này để thể hiện bản thân và giao tiếp với mọi người trên khắp thế giới".

Tu chính án thứ nhất là một trong những điều khoản quan trọng nhất của Hiến pháp Mỹ. Nó bảo vệ các quyền tự do cơ bản thiết yếu cho một xã hội dân chủ. Tu chính án này đã được sử dụng để bảo vệ nhiều loại hình ngôn luận, gồm cả bài phát biểu chính trị, báo chí tự do và biểu tình.

Trong phân tích của mình, Tòa phúc thẩm liên bang Mỹ cho biết Trung Quốc, thông qua mối quan hệ cùng ByteDance, đe dọa sẽ bóp méo quyền tự do ngôn luận của Mỹ bằng TikTok và "thao túng diễn ngôn công khai".

"Khả năng làm như vậy của Trung Quốc trái ngược với các nguyên tắc cơ bản về quyền tự do ngôn luận. Thật vậy, Tu chính án thứ nhất ngăn cấm chính phủ trong nước thực hiện quyền kiểm soát một công ty truyền thông xã hội tại Mỹ theo cách tương tự", theo Tòa phúc thẩm liên bang Mỹ.

Quyết định này, trừ khi Tòa án Tối cao Mỹ đảo ngược, đặt số phận của TikTok vào tay Tổng thống Biden, người sẽ quyết định có gia hạn thêm 90 ngày sau hạn chót 19.1.2025 hay không.

Sau đó, quyền quyết định sẽ thuộc về Tổng thống đắc cử Donald Trump, nhậm chức vào ngày 20.1.2025. Song không rõ liệu ByteDance có thể đáp ứng được gánh nặng lớn để chứng minh đã đạt tiến bộ đáng kể hướng tới việc thoái vốn cần thiết để ông Biden kích hoạt việc gia hạn hay không, hoặc liệu chính phủ Trung Quốc có chấp thuận thỏa thuận bán TikTok ở Mỹ hay không.

Từng cố gắng cấm TikTok không thành công trong nhiệm kỳ đầu tiên của mình vào năm 2020, Trump đã nói trước cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ hồi tháng 11 rằng sẽ không để lệnh cấm TikTok xảy ra.

Số phận TikTok tại Mỹ đã được cải thiện rất nhiều sau khi ông Donald Trump đắc cử nhiệm kỳ Tổng thống Mỹ thứ hai khi định giá ByteDance tăng vọt, theo các nhà quan sát và người trong ngành.

Tương lai của nền tảng video ngắn đang gặp khó khăn này "tươi sáng hơn nhiều so với trước đây" sau chiến thắng của ông Trump, theo Cameron Johnson - đối tác cấp cao tại công ty tư vấn TidalWave Solutions và là chuyên gia người Mỹ có hơn 20 năm kinh nghiệm kinh doanh tại Trung Quốc.

Dù chính quyền Trump có thể yêu cầu TikTok phải nhượng bộ một số điều, chẳng hạn bản địa hóa dữ liệu và quản lý, nhưng "có thể không cấm hoàn toàn TikTok vì nó giúp họ quá nhiều trong cuộc bầu cử", Cameron Johnson cho hay.

Việc cứu TikTok có thể mang lại cho ông Trump một đòn bẩy trong các cuộc đàm phán song phương với chính phủ Trung Quốc, Cameron Johnson nói thêm.

Một năm trước cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ, ban lãnh đạo TikTok đã thúc đẩy thay đổi các quy tắc kiểm duyệt nội dung của nền tảng này theo hướng ủng hộ quan điểm bảo thủ hơn, động thái có khả năng mang lại lợi ích cho Trump và những người ủng hộ ông, trang The Information đưa tin tuần trước.

Dù đã nỗ lực cấm TikTok vì lý do an ninh quốc gia trong nhiệm kỳ Tổng thống Mỹ đầu tiên của mình, ông Trump đã tham gia nền tảng này vào tháng 6 và có hơn 14,6 triệu người theo dõi tài khoản. Hồi tháng 9, Trump cho biết việc bỏ phiếu cho ông sẽ giúp "cứu TikTok".

Karoline Leavitt, phát ngôn viên của nhóm chuyển giao của Trump, nói Tổng thống Mỹ đắc cử sẽ "thực hiện những lời hứa mà ông đưa ra trong chiến dịch tranh cử", nhưng không cung cấp bất kỳ thông tin chi tiết nào, theo hãng tin ABC News.

Nhiều nhân viên TikTok đã thở phào nhẹ nhõm trước chiến thắng của ông Trump, theo lời một người giấu tên vì không được phép phát biểu với truyền thông.

Triển vọng tươi sáng hơn cho TikTok đã thúc đẩy mức định giá ByteDance tăng lên khoảng 300 tỉ USD trong vòng mua lại cổ phần mới nhất dành cho các nhà đầu tư hồi tháng 11, trang The Wall Street Journal đưa tin.

Con số này đánh dấu bước nhảy vọt so với giá trị 268 tỉ USD trong vòng mua lại 5 tỉ USD cổ phần trước đó của ByteDance từ các nhà đầu tư vào tháng 12.2023, nhưng vẫn thấp hơn mức 400 tỉ USD hồi năm 2021 khi công ty đang cân nhắc niêm yết ở nước ngoài.

ByteDance được hỗ trợ bởi Sequoia Capital, Susquehanna International Group, KKR & Co, General Atlantic cùng những nhà đầu tư khác.

Lệnh cấm TikTok đang gần kề

Phán quyết từ Tòa phúc thẩm liên bang hôm 6.12 giữ nguyên luật trao quyền rộng lớn cho chính phủ Mỹ cấm các ứng dụng thuộc sở hữu nước ngoài có thể gây lo ngại về việc thu thập dữ liệu của người Mỹ, đồng thời có thể mở đường cho các biện pháp trấn áp trong tương lai với nhiều ứng dụng khác thuộc sở hữu nước ngoài. Năm 2020, ông Trump đã cố gắng cấm WeChat, siêu ứng dụng thuộc sở hữu của Tencent (Trung Quốc), nhưng bị tòa án ngăn chặn.

Nếu TikTok bị cấm ở Mỹ, các nhà tiếp thị sẽ tìm kiếm các phương tiện truyền thông xã hội mới để chạy quảng cáo. Nhờ đó, cổ phiếu Meta Platforms, đối thủ cạnh tranh với TikTok trong lĩnh vực quảng cáo trực tuyến, đã đạt mức cao kỷ lục là 623,77 USD trong ngày 6.12 sau phán quyết từ Tòa phúc thẩm liên bang Mỹ. Cổ phiếu của công ty mẹ Facebook và Instagram kết thúc phiên giao dịch hôm 6.12 tăng 2,44%. Theo đó, vốn hóa thị trường của Meta Platforms hiện ở mức 1.570 tỉ USD.

Cổ phiếu Alphabet, công ty mẹ Google và sở hữu nền tảng video YouTube cạnh tranh với TikTok, tăng 1,25% hôm 6.12.

Ý kiến ​​của tòa án thừa nhận quyết định trên sẽ dẫn đến lệnh cấm TikTok vào ngày 19.1.2025 nếu không có sự gia hạn từ ông Biden.

Luật sẽ cấm các cửa hàng ứng dụng như Apple App Store, Google Play Store cung cấp TikTok, đồng thời cấm các dịch vụ lưu trữ internet ở Mỹ hỗ trợ TikTok trừ khi ByteDance thoái vốn khỏi ứng dụng chia sẻ video ngắn này trước thời hạn.

Google từ chối bình luận, trong khi Apple không trả lời câu hỏi của Reuters.

Trong một ý kiến ​​đồng tình, Thẩm phán Sri Srinivasan thừa nhận quyết định này sẽ có tác động lớn, lưu ý rằng: "170 triệu người Mỹ sử dụng TikTok để tạo, xem đủ loại hình tự do ngôn luận và tương tác với nhau lẫn thế giới. Tuy nhiên, một phần chính xác là do phạm vi tiếp cận rộng lớn của nền tảng này, Quốc hội và nhiều Tổng thống Mỹ đã xác định rằng việc thoái vốn khỏi sự kiểm soát của Trung Quốc là điều cần thiết để bảo vệ an ninh quốc gia chúng ta".

Sơn Vân