Tại dự thảo quy chế tuyển sinh đại học, việc khống chế chỉ tiêu xét tuyển sớm không quá 20%, 80% còn lại dành cho kỳ xét tuyển chung sẽ tạo thêm sự công bằng cho thí sinh xét tuyển. Nhiều ý kiến băn khoăn liệu quá trình xét tuyển có trở nên phức tạp hơn, gia tăng thí sinh ảo, thí sinh cũng phải chờ đợi trong khi có thể đã đầy đủ yếu tố để trúng tuyển sớm?

Trả lời báo chí về vấn đề này tại cuộc họp báo Chính phủ thường kỳ chiều 7.12, Thứ trưởng Bộ GD-ĐT Hoàng Minh Sơn cho hay Bộ GD-ĐT cũng như các bộ, ngành khác khi sửa đổi các văn bản đều dựa trên căn cứ pháp lý và thực tiễn. Qua quá trình triển khai quy chế tuyển sinh, bộ theo dõi và lắng nghe ý kiến của các chuyên gia, những người trong cuộc trực tiếp tuyển sinh đào tạo các trường, các sở, quản lý giáo dục…

“Chúng ta muốn điều chỉnh quy chế tuyển sinh phải dựa trên những quy tắc. Những quy tắc quan trọng nhất trong giáo dục đó chính là công bằng, chất lượng. Ngoài ra cố gắng nâng cao hiệu quả cũng như tạo thuận lợi cho các thí sinh và các trường”, ông Sơn nói và cho hay nhiều chuyên gia cũng đồng thuận với dự thảo của Bộ GD-ĐT bám theo những nguyên tắc công bằng, chất lượng, hiệu quả.

Ông Sơn phân tích, xuất phát điểm của việc xét tuyển sớm cách đây khoảng 6-7 năm. Trước kia xét tuyển chung sau khi các em có kết quả thi tốt nghiệp THPT. Từ năm 2017, bắt đầu có một số cơ sở đào tạo xét tuyển sớm bằng học bạ và một số thành tích khác của học sinh.

Theo ông Sơn, khi một cơ sở đào tạo xét tuyển sớm thì giống như cuộc chạy đua, “một cơ sở làm thì các cơ sở đào tạo khác không thể đứng yên được mà cũng phải lao vào cuộc cạnh tranh đó. Tất cả cùng vất vả, từ cơ sở đào tạo phải chuẩn bị từ đầu năm cho công tác tuyển sinh, thu hồ sơ, xét tuyển và các em học sinh đang học lớp 12 cũng đôn đáo chạy các chứng chỉ, làm hồ sơ, rồi các thầy cô giáo phải xác nhận các thủ tục giấy tờ… để gom tuyển sinh”.

“Tất cả vất vả nhưng hiệu quả mang lại không cao. Cứ có 8 nguyện vọng trúng tuyển (trong xét tuyển sớm) thì chỉ có 1 nguyện vọng nhập học; hay có 2 thí sinh trúng tuyển sớm thì sau có 1 em nhập học”, ông Sơn nêu.

Theo đó, khi xét tuyển sớm mỗi trường làm một cách độc lập và khi bộ tiến hành hệ thống xét tuyển chung có thể lựa chọn các nguyện vọng vào các trường, các ngành thì mới sinh ra chuyện ảo.

“Tỷ lệ chung như vậy nhưng từng trường, từng ngành không thể dự đoán được tỷ lệ ảo dẫn đến các trường có tâm lý muốn xét tuyển sớm để đủ chỉ tiêu hay được nhiều chỉ tiêu xét tuyển sớm, dẫn đến xác định các chỉ tiêu và điểm chuẩn trúng tuyển không chắc chắn và thường điểm chuẩn sẽ phải thấp đi để có thể tuyển được nhiều hơn, không dự báo được tỷ lệ trúng tuyển và tỷ lệ ảo rất lớn”, ông Sơn nêu.

Theo ông, vài năm vừa rồi, điểm chuẩn trong đợt chung một số ngành tăng vọt. Có em 25 điểm trúng tuyển ngành này nhưng cuối cùng điểm chuẩn trúng tuyển sau lại là 26 điểm, trong khi có xét tuyển sớm thì em thí sinh xét tuyển sớm đã trúng tuyển rồi. Từ sự không công bằng dẫn đến chất lượng không bảo đảm.

Cũng theo ông Sơn, vì xét tuyển sớm, các em chưa hoàn thành chương trình tốt nghiệp THPT đã xét tuyển rồi, điều đó cũng tạo ra không công bằng. Những em nào có điều kiện có thể học sớm, học trước hoàn thành chương trình học kỳ 1 nhưng hầu hết các em phải đến tháng 5 mới hoàn thành chương trình. Như vậy điểm xét tuyển dựa trên kết quả học tập của các em là không đồng đều, cũng tạo ra bất công.

“Điểm tác động tiêu cực đến dạy và học phổ thông chính là nhiều em có tâm lý đã trúng tuyển rồi nên không quan tâm chuyện học hành nữa, đến lớp chỉ để ngồi chơi. Nhiều em vào lớp 10 trường chuyên gần như là yên tâm trúng tuyển rồi và không tập trung vào học toàn diện, học những môn thực sự cần thiết cho đào tạo sau này. Vì vậy chất lượng giáo dục phổ thông có tác động tiêu cực, dẫn đến cả chất lượng đào tạo đại học về sau, khi các em không chuẩn bị nền tảng tốt”, ông Sơn nhấn mạnh.

Từ những bất cập đó, Bộ GD-ĐT đã rút ra từ thực tiễn nhiều năm, lắng nghe ý kiến trực tiếp từ người trong cuộc để điều chỉnh. Khi giảm tỷ lệ xét tuyển sớm xuống, chỉ những em thực sự có năng lực vượt trội mới được tuyển thẳng. Các em tập trung vào đợt xét tuyển chung bảo đảm sự công bằng, chất lượng cũng như hiệu quả và thuận lợi.

“Chúng tôi sẽ cân nhắc việc này, liệu để 20% hay bỏ xét tuyển sớm để gộp vào xét tuyển chung một đợt. Bộ GD-ĐT cũng đã chuẩn bị đầy đủ cơ sở dữ liệu về điểm học bạ, điểm thi tốt nghiệp THPT, điểm thi đánh giá năng lực, đánh giá tư duy… của các trường.

Lúc đó các trường chỉ xem xét các điểm, học sinh cũng yên tâm học hết lớp 12 và lựa chọn nguyện vọng, không phải làm gì nhiều, không phải nộp hồ sơ qua đường giấy, không phải đến từng trường, chỉ lựa chọn đúng ngành, đúng trường trên hệ thống và tự động mọi việc đã được chuyển đổi số toàn diện. Điều này tạo ra sự thuận lợi và hiệu quả cho tất cả, hướng tới một nền giáo dục minh bạch, công bằng, chất lượng, hiệu quả, thuận tiện”, ông Sơn chia sẻ.

Lam Thanh