Ngay ngày đầu quay lại Nhà Trắng, Tổng thống Trump lập tức áp dụng cách tiếp cận cứng rắn với vấn đề nhập cư bằng loạt sắc lệnh hành pháp yêu cầu Lầu Năm Góc xây dựng chuẩn bị kế hoạch triển khai quân đội hỗ trợ biên giới, giải thể lực lượng phụ trách đoàn tụ các gia đình người nhập cư bị chia cắt, đặc biệt còn chỉ đạo chính quyền liên bang ngừng cấp hộ chiếu, chứng nhận quyền công dân hay giấy tờ nào khác cho trẻ em sinh ra tại Mỹ có mẹ lưu trú bất hợp pháp hoặc cả cha mẹ đều không phải thường trú nhân hợp pháp.

22 bang phản ứng bằng cách khởi kiện. Các bang California, Colorado, Connecticut, Delaware, Hawaii, Maine, Maryland, Massachusetts, Michigan, Minnesota, Nevada, New Jersey, New Mexico, New York, North Carolina, Rhode Island, Vermont, Wisconsin cùng 2 thành phố Washington D.C, San Francisco đệ đơn lên tòa án liên bang tại Massachusetts, lập luận rằng sắc lệnh bỏ quy định quyền công dân theo nơi sinh vi phạm Tu chính án 14 trong hiến pháp nước này.

Giám đốc Sở Tư pháp New York Letitia James phát biểu: “Lời hứa lớn lao mà đất nước chúng ta đưa ra là mọi người sinh ra ở đây đều là công dân Mỹ, đạt được giấc mơ Mỹ. Quyền công dân theo nơi sinh cơ bản bắt nguồn từ Tu chính án 14, ra đời từ đống tro tàn của chế độ nô lệ đóng vai trò nền tảng cho cam kết của đất nước chúng ta với công lý”.

Theo Giám đốc Sở Tư pháp California Rob Bonta: “Sắc lệnh hành pháp của Tổng thống Trump vi hiến và phản Mỹ. Chúng tôi đang yêu cầu tòa án ngăn chặn ngay đồng thời đảm bảo quy định trao quyền công dân cho người sinh ra tại Mỹ vẫn có hiệu lực trong lúc vụ kiện diễn ra. Tổng thống đã vượt quá thẩm quyền, chúng tôi sẽ buộc ông ấy phải chịu trách nhiệm”.

Sau 18 bang trên, 4 bang Illinois, Arizona, Washington, Oregon đệ thêm một đơn kiện nữa ở Washington. Giám đốc Sở Tư pháp Illinois Kwame Raoul tuyên bố: “Chúng ta cần thảo luận về các cải cách nhập cư hợp lý của lưỡng đảng, nhưng bãi bỏ quyền công dân theo nơi sinh vốn tồn tại từ nhiều thế kỷ trước và được tòa tối cao duy trì 2 lần không phải giải pháp”.

Tu chính án 14 ghi rõ: “Người sinh ra hoặc nhập tịch tại Mỹ và chịu sự quản lý của Mỹ đều là công dân của Mỹ cũng như của bang nơi họ cư trú”. Đơn kiện đề nghị hoãn thực thi tiến tới vô hiệu hóa sắc lệnh. Từ đó đến nay quyền này được áp dụng cho mọi trẻ em sinh ra tại Mỹ bất kể bố mẹ đứa trẻ là người nhập cư bất hợp pháp hay đến Mỹ bằng thị thực du lịch hoặc du học sinh.

Nhiều năm qua, Tổng thống Trump cùng vô số đồng minh chính trị chỉ trích đây là quy định “lố bịch”, tạo kẽ hở cho “du lịch sinh con” nên cần phải siết chặt.

Cẩm Bình