Dự án Stargate, liên doanh ban đầu do SoftBank, OpenAI, Oracle và MGX (công ty đầu tư UAE) dẫn dắt, có kế hoạch đầu tư tới 500 tỉ USD tại Mỹ trong 4 năm tới vào một mạng lưới trung tâm dữ liệu tiên tiến, nơi đặt cơ sở hạ tầng điện toán hiệu suất cao cần thiết cho các sáng kiến ​​phát triển AI. Các cơ sở đầu tiên như vậy đã bắt đầu được xây dựng tại bang Texas (Mỹ).

"Trung Quốc đã có những bước tiến đáng kinh ngạc trong việc xây dựng các trung tâm điện toán thông minh. Chỉ cần Trung Quốc duy trì tốc độ hiện tại, khoảng cách cơ sở hạ tầng điện toán của nước này với Mỹ sẽ thu hẹp hơn nữa, bất chấp dự án Stargate", Lian Jye (nhà phân tích chính của hãng Omdia) nhận định hôm 23.1.

Đánh giá đó phản ánh việc ngày càng có nhiều chính quyền địa phương, các nhà khai thác mạng viễn thông nhà nước và các hãng công nghệ lớn của Trung Quốc xây dựng các cơ sở điện toán hiệu suất cao những năm gần đây, trong bối cảnh Mỹ áp đặt các hạn chế xuất khẩu chất bán dẫn sâu rộng.

Dữ liệu chính thức cho thấy khoảng 250 trung tâm dữ liệu tiên tiến và các cơ sở điện toán khác đã được hoàn thành hoặc đang được xây dựng trên khắp Trung Quốc đại lục vào cuối tháng 6.2024.

Viện Công nghệ Thông tin và Truyền thông Trung Quốc, viện nghiên cứu khoa học thuộc Bộ Công nghiệp và Công nghệ Thông tin (MIIT), ước tính rằng tổng quy mô sức mạnh tính toán của quốc gia này vào năm 2023 đạt 230 eflop và tụt hậu so với Mỹ.

eflop là đơn vị đo tốc độ của hệ thống máy tính, bằng 1.000 tỉ phép tính dấu phẩy động một giây.

Chính phủ Trung Quốc được dự đoán sẽ thúc đẩy đầu tư mạnh mẽ hơn để theo kịp cam kết của Mỹ với chương trình cơ sở hạ tầng AI đầy tham vọng mới, theo các nhà phân tích tại CMB International Securities.

"Chúng tôi dự đoán Trung Quốc sẽ tăng cường đáng kể đầu tư vào AI và chất bán dẫn nhằm đối phó với sự thống trị về AI của Mỹ", các nhà phân tích CMB International Securities viết trong một báo cáo nghiên cứu.

Có vẻ như đây là một nhiệm vụ khó khăn, vì các đối tác công nghệ phần cứng và phần mềm chính của dự án Stargate gồm Arm (nhà thiết kế chip đình đám của Anh), Microsoft, OpenAI (công ty khởi nghiệp tạo ra ChatGPT), Oracle (tập đoàn Mỹ nổi tiếng với các sản phẩm phần mềm, dịch vụ điện toán đám mây và cơ sở dữ liệu) và Nvidia (hãng cung cấp chip AI tiên tiến lớn nhất thế giới). Trong khi SoftBank là tập đoàn Nhật Bản hoạt động trong nhiều lĩnh vực như công nghệ, viễn thông, đầu tư mạo hiểm và AI.

Các trung tâm dữ liệu là cơ sở an toàn, được kiểm soát nhiệt độ, chứa những máy chủ dung lượng lớn và hệ thống lưu trữ dữ liệu, với nhiều nguồn điện và kết nối internet băng thông rộng. Ngày càng nhiều doanh nghiệp sử dụng các trung tâm dữ liệu để lưu trữ hoặc quản lý cơ sở hạ tầng điện toán phục vụ các dự án AI.

Sau thông báo của Tổng thống Mỹ Donald Trump tại Nhà Trắng hôm 21.1, Stargate (do khu vực tư nhân dẫn dắt) đã thu hút sự chú ý của phương tiện truyền thông xã hội Trung Quốc vì quy mô đầu tư quá lớn so với các dự án trước đây do chính phủ Mỹ tài trợ. Một cuộc thảo luận trực tuyến về Stargate trên Zhihu, nền tảng hỏi đáp trực tuyến hàng đầu Trung Quốc, đã thu hút hơn nửa triệu lượt xem tính đến 23.1.

Để so sánh, đạo luật Chips and Science (chip và khoa học) của chính quyền Biden, được công bố hồi tháng 8.2022, chỉ cấp khoảng 280 tỉ USD tài trợ của chính phủ cho sản xuất bán dẫn và nghiên cứu AI, điện toán lượng tử và các công nghệ tiên tiến khác.

Dự án Manhattan thời Thế chiến II (chương trình nghiên cứu và phát triển để sản xuất vũ khí nguyên tử đầu tiên trên thế giới) và dự án hạ cánh lên Mặt trăng Apollo của NASA (Cơ quan Hàng không và Vũ trụ Mỹ) có chi phí lần lượt là 27 tỉ USD và 318 tỉ USD, tính theo giá trị USD năm 2023.

Tuy nhiên, Elon Musk đã đặt câu hỏi liệu khoản đầu tư cam kết cho dự án Stargate có thực sự khả thi. Trong một bài đăng trên mạng xã hội X, tỷ phú giàu nhất thế giới nói rằng các nhà đầu tư chính "thực sự không đủ tiền" để phản hồi một bài đăng từ OpenAI cho biết liên doanh này "sẽ bắt đầu triển khai 100 tỉ USD ngay lập tức".

"SoftBank chỉ có chưa đến 10 tỉ USD đảm bảo. Tôi biết điều đó từ một nguồn rất đáng tin cậy", Elon Musk cho hay.

Những bình luận từ Elon Musk, đồng minh thân cận với ông Trump và là người đang đứng đầu Bộ Hiệu quả Chính phủ (cơ quan cắt giảm ngân sách liên bang), cho thấy sự nghi ngờ bất thường với dự án mới được Tổng thống Mỹ quảng bá.

Đáp lại, Sam Altman cho rằng tuyên bố của Elon Musk là sai và mời ông đến xem một địa điểm nơi nguồn tài chính đã được sử dụng.

"Sai rồi, như ông ấy chắc chắn đã biết. Có muốn đến thăm địa điểm đầu tiên đã bắt đầu triển khai chưa? Điều này rất tốt cho đất nước. Tôi hiểu rằng điều tốt cho đất nước không phải lúc nào cũng tối ưu cho các công ty của ông ấy, nhưng trong vai trò mới của mình, tôi hy vọng ông ấy sẽ đặt nước Mỹ lên hàng đầu", Sam Altman viết trên X hôm 22.1.

Elon Musk - Sam Altman có mối quan hệ căng thẳng và đang trong một cuộc chiến pháp lý. xAI cũng đang cạnh tranh với OpenAI.

SoftBank từ chối bình luận. Đại diện của Elon Musk, OpenAI và chính quyền Trump không trả lời ngay lập tức câu hỏi từ trang Insider.

Cuộc trao đổi giữa Elon Musk và Sam Altman cho thấy sự bất đồng giữa hai trong những tên tuổi lớn nhất giới công nghệ chỉ vài ngày sau khi ông Trump nhậm chức Tổng thống Mỹ lần thứ hai.

Kể từ khi Trump tái đắc cử vào tháng 11.2024, nhiều lãnh đạo hãng công nghệ đã tỏ ra quan tâm hơn đến việc hợp tác với Tổng thống Mỹ so với thời điểm ông chuẩn bị nhậm chức lần đầu cách đây 8 năm. Thông báo về Stargate đại diện cho một sự hợp tác sớm giữa các hãng công nghệ lớn và ông Trump.

Trong khi đó, Bộ Công nghiệp và Công nghệ Thông tin Trung Quốc nói tại một sự kiện báo chí rằng họ sẽ tiếp tục thúc đẩy việc tối ưu hóa "việc xây dựng và bố trí các trung tâm điện toán thông minh" trên toàn quốc.

Dẫu vậy, DeepSeek (có trụ sở tại thành phố Hàng Châu, Trung Quốc) và ByteDance (công ty mẹ của TikTok có trụ sở ở thủ đô Bắc Kinh) gần đây đã công bố các mô hình AI đòi hỏi ít tài nguyên điện toán hơn để phát triển và vận hành so với các mô hình do các hãng công nghệ lớn Mỹ phát triển.

Theo Li Yangwei, cố vấn kỹ thuật sống tại Bắc Kinh làm việc trong lĩnh vực điện toán thông minh, những đổi mới như vậy có thể đóng vai trò là hình mẫu cho các công ty Trung Quốc thúc đẩy phát triển AI bất chấp lệnh kiểm soát xuất khẩu chip tiên tiến của Mỹ.

"Vào thời điểm này, Trung Quốc dường như có vị thế tốt hơn trước để cạnh tranh với Mỹ trong lĩnh vực AI", Li Yangwei cho biết.

Hôm 21.1 tại Nhà Trắng, Tổng thống Donald Trump đã công bố khoản đầu tư của khu vực tư nhân lên tới 500 tỉ USD để tài trợ cho cơ sở hạ tầng trí AI, nhằm giúp Mỹ vượt qua Trung Quốc và các quốc gia đối thủ trong lĩnh vực công nghệ quan trọng với doanh nghiệp.

Trump nói OpenAI, SoftBank và Oracle đang lên kế hoạch cho liên doanh Stargate, mà ông cho biết sẽ xây dựng các trung tâm dữ liệu và tạo ra hơn 100.000 việc làm tại Mỹ.

Ba công ty này, cùng các nhà tài trợ vốn khác cho Stargate, đã cam kết 100 tỉ USD để triển khai ngay lập tức, với khoản đầu tư còn lại dự kiến ​​sẽ diễn ra trong 4 năm tới.

Larry Ellison nói tại cuộc họp báo rằng trung tâm dữ liệu đầu tiên của dự án này đang được xây dựng tại bang Texas (Mỹ). Ông cho biết sẽ xây dựng 20 trung tâm dữ liệu, mỗi cái rộng nửa triệu feet vuông (khoảng 4,6451ha). Chủ tịch Oracle nói dự án có thể cung cấp năng lượng cho AI để phân tích hồ sơ sức khỏe điện tử và giúp bác sĩ chăm sóc bệnh nhân của họ.

Lãnh đạo ba công ty đã ghi nhận công lao của ông Trump cho sự kiện này. "Chúng tôi sẽ không quyết định làm điều này nếu ngài không thắng cử", Masayoshi Son nói với Tổng thống Trump.

"Để AGI (trí tuệ nhân tạo tổng quát) được phát triển tại đây, chúng tôi sẽ không thể làm điều này nếu không có ngài, thưa Tổng thống", Sam Altman cho hay.

Nguồn tin quen thuộc với thỏa thuận này cho biết Stargate là liên doanh được cấu trúc như một thực thể mới, trong đó OpenAI có cổ phần, quyền quản trị và quyền kiểm soát hoạt động. Thực thể này sẽ có một hội đồng quản trị riêng do các thành viên sáng lập bổ nhiệm và giám đốc điều hành riêng, nguồn tin này nói. Liên doanh này cũng sẽ có các nhà đầu tư khác, gồm cả MGX.

Microsoft, cùng với Nvidia và Arm Holdings, sẽ là "đối tác công nghệ" trong liên doanh mới, nhưng không được liệt kê là nhà tài trợ vốn chủ sở hữu. Masayoshi Son sẽ là Chủ tịch hội đồng quản trị của thực thể này, theo một tuyên bố từ OpenAI được đăng trên X.

Không rõ liệu thông báo này có phải là một bản cập nhật cho một liên doanh đã được báo cáo trước đó hay không.

Tháng 3.2024, trang The Information đưa tin OpenAI và Microsoft đang lập kế hoạch cho một dự án trung tâm dữ liệu trị giá 100 tỉ USD, gồm cả một siêu máy tính AI cũng được gọi là Stargate, dự kiến ​​ra mắt vào năm 2028.

Sơn Vân