Liên minh châu Âu (EU) chính thức từ bỏ kế hoạch gây tranh cãi về việc cắt giảm thuốc trừ sâu, theo xác nhận từ Ủy viên Nông nghiệp Christophe Hansen. Điều này đánh dấu sự thay đổi quan trọng trong chiến lược nông nghiệp của khối, cũng như sự điều chỉnh trong chính sách thuộc Thỏa thuận Xanh châu Âu (Green Deal).

Trước đó, mục tiêu giảm 50% việc sử dụng thuốc trừ sâu vào năm 2030 từng là nền tảng của chính sách nông nghiệp bền vững của EU. Tuy nhiên, kế hoạch này đã bị loại bỏ vô thời hạn sau nhiều tranh cãi và phản đối mạnh mẽ từ nông dân cũng như các đảng cánh hữu.

Trong cuộc phỏng vấn của Euronews, Hansen khẳng định: "Chúng tôi đã không đạt được tiến triển nào. Vấn đề này hiện không còn nằm trong chương trình nghị sự của Ủy ban châu Âu."

Kế hoạch Quy định sử dụng bền vững thuốc trừ sâu (SUR), được đề xuất vào tháng 6.2022, đặt ra các biện pháp hạn chế nghiêm ngặt, bao gồm cấm hoàn toàn thuốc trừ sâu trong các khu vực nhạy cảm như công viên đô thị và khu bảo tồn Natura 2000. Tuy nhiên, kế hoạch này đã vấp phải làn sóng phản đối dữ dội từ nông dân, dẫn đến việc bị rút lại vào năm 2023.

Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen từng hứa sẽ đưa ra một đề xuất "chín chắn hơn" nhưng kế hoạch này bị hoãn lại cho đến sau cuộc bầu cử Nghị viện châu Âu vào tháng 6.2024. Giờ đây, Hansen xác nhận rằng các sáng kiến trong tương lai sẽ tập trung vào thương mại và đổi mới công nghệ, thay vì áp đặt các mục tiêu bắt buộc về giảm thuốc trừ sâu.

Theo Hansen, EU sẽ ưu tiên nâng cao tiêu chuẩn thương mại và đảm bảo thực phẩm nhập khẩu tuân thủ quy định về thuốc trừ sâu của khối. Một trong những sáng kiến quan trọng là Đạo luật Công nghệ sinh học (Biotech Act), nhằm đẩy nhanh việc phát triển các giải pháp thay thế an toàn hơn cho thuốc trừ sâu truyền thống. "Chúng ta cần nỗ lực hơn nữa để phát triển các giải pháp không gây hại cho môi trường và sức khỏe con người", Hansen nhấn mạnh.

Trong năm 2024, EU dự kiến đề xuất các biện pháp đẩy nhanh quy trình phê duyệt thuốc trừ sâu sinh học (biopesticides), một phần trong kế hoạch đơn giản hóa quy định. Đây là một trong số ít nội dung trong chính sách thuốc trừ sâu ban đầu nhận được sự đồng thuận rộng rãi.

Việc thay đổi chiến lược phản ánh tầm nhìn mới về nông nghiệp và thực phẩm của EU, đặt trọng tâm vào việc thu hút thế hệ trẻ vào ngành nông nghiệp thay vì chỉ tập trung vào các biện pháp hạn chế môi trường.

Thương vụ Việt Nam tại Thụy Điển nhận định: Việc EU từ bỏ kế hoạch cắt giảm thuốc trừ sâu có thể giúp các doanh nghiệp xuất khẩu nông sản Việt Nam giảm áp lực trong việc đáp ứng các tiêu chuẩn môi trường khắt khe. Tuy nhiên, EU vẫn sẽ siết chặt các tiêu chuẩn nhập khẩu, đặc biệt là về dư lượng thuốc trừ sâu. Do đó, doanh nghiệp Việt Nam cần tiếp tục nâng cao chất lượng sản phẩm, đầu tư vào công nghệ canh tác sạch và đảm bảo tuân thủ các tiêu chuẩn mới của EU để duy trì và mở rộng thị phần tại khu vực này.

Năm 2024 ghi dấu ấn đặc biệt đối với xuất khẩu nông-lâm-thủy sản của Việt Nam, với kim ngạch kỷ lục 62,5 tỉ USD, tăng 18,7% so với năm 2023. Đây là mức tăng trưởng cao nhất trong vòng hai thập niên qua. Các mặt hàng nông sản chính như gạo, cà phê, rau quả, gỗ, hạt điều, thủy sản đều ghi nhận mức tăng trưởng ấn tượng...

Theo nhận định của giới chuyên gia, cơ hội cho trái cây và rau Việt Nam tại EU là rất lớn vì quy mô thị trường lên đến 62 tỉ euro, tương đương với 43% trị giá thương mại trái cây và rau toàn cầu. Nhu cầu tiêu dùng của EU trải đều trong năm và phụ thuộc phần lớn vào việc nhập khẩu từ bên ngoài. Việt Nam có lợi thế rất lớn khi có thể sản xuất được rau, quả quanh năm với các loại rau quả rất đa dạng

Thương vụ Việt Nam tại Bỉ và EU cho rằng việc xây dựng cơ chế, chính sách, thu hút đầu tư của Việt Nam cần bắt kịp xu hướng chính sách thương mại của EU, đặc biệt là xu hướng phát triển xanh, giảm phát thải khí nhà kính, chuyển đổi năng lượng sạch, kinh tế tuần hoàn.

Cụ thể các mặt hàng như đồ gỗ, sao su, cà phê, ca cao... và các sản phẩm bắt nguồn như da, giấy... phải đáp ứng quy định deforestation của EU. Từ ngày 31.12.2025, những sản phẩm này xuất khẩu vào EU phải kèm theo các giấy chứng nhận sản phẩm không liên quan đến phá rừng và suy thoái rừng.

Đồng thời có cơ chế đầu tư, quản lý và cấp chứng chỉ carbon cho các mặt hàng thép, xi măng, sắt, phân bón vào EU để theo kịp quy định CBAM của EU dự kiến thực thi từ năm 2026.

Tuyết Nhung