Theo Reuters, các cuộc thăm dò cho thấy khối bảo thủ CDU/CSU của ông Friedrich Merz đang có lợi thế nhưng khó có thể giành được đa số tuyệt đối trong bối cảnh chính trị phân mảnh. Đồng thời, đảng cực hữu AfD đang trên đà đạt kết quả cao nhất từ trước đến nay.

Dù CDU/CSU dẫn đầu trong các cuộc khảo sát, họ sẽ cần phải đàm phán với các đối tác để thành lập liên minh. Quá trình này có thể kéo dài trong nhiều tháng, buộc Thủ tướng đương nhiệm Olaf Scholz phải giữ vị trí lãnh đạo tạm thời, trì hoãn các chính sách quan trọng nhằm phục hồi nền kinh tế Đức sau hai năm suy thoái liên tiếp.

Yếu tố ảnh hưởng

Sự trỗi dậy của cánh hữu được thúc đẩy bởi nhiều yếu tố, bao gồm tâm lý bi quan về nền kinh tế, lo ngại về nhập cư bất hợp pháp và bất ổn chính trị trong liên minh cầm quyền trước đây.

Kết quả một khảo sát của Gallup cho biết chỉ 27% người Đức tin rằng tình hình kinh tế của họ đang cải thiện, giảm mạnh so với 42% vào năm 2023. Chi phí sinh hoạt gia tăng, cùng với lo ngại về việc làm và thu nhập, khiến cử tri mất niềm tin vào chính phủ đương nhiệm.

Đặc biệt, quan điểm về vấn đề nhập cư đã trở nên cứng rắn hơn đáng kể kể từ cuộc khủng hoảng tị nạn năm 2015. Những cuộc tranh luận về kiểm soát biên giới và tích hợp người nhập cư đã trở thành tâm điểm trong chiến dịch tranh cử, khi nhiều người cho rằng hệ thống hiện tại đã không còn hiệu quả.

Kết quả cuộc bầu cử này sẽ có tác động sâu rộng không chỉ đối với Đức mà còn đối với toàn bộ Liên minh châu Âu (EU). Nếu một chính phủ bảo thủ lên nắm quyền, nhiều chính sách kinh tế và đối ngoại có thể thay đổi. Đức, một quốc gia phụ thuộc vào xuất khẩu và có mối quan hệ chặt chẽ với Mỹ, có thể phải đối mặt với những thách thức từ những thay đổi trong chính sách thương mại của chính quyền Tổng thống Donald Trump.

Đức cũng đang đóng vai trò quan trọng trong các cuộc đàm phán về hỗ trợ Ukraine và hợp tác an ninh châu Âu. Việc chậm trễ trong quá trình thành lập chính phủ có thể làm suy yếu sự thống nhất của EU trong những vấn đề này.

Sự trỗi dậy của AfD

AfD - đảng cực hữu thành lập cách đây 12 năm, đang đạt mức ủng hộ cao kỷ lục, với nhiều cử tri bất mãn tìm đến họ như một lựa chọn thay thế. Dù các đảng lâu năm tuyên bố sẽ không hợp tác với AfD, nhưng sự gia tăng ảnh hưởng của đảng này có thể đặt nền móng cho một cuộc bầu cử thành công hơn vào năm 2029.

Bà Ludmila Ballhorn, 76 tuổi, một kế toán viên đã nghỉ hưu tại Berlin, cho biết bà có ý định bỏ phiếu cho AfD vì thất vọng với tình hình kinh tế: “Tôi đang gặp khó khăn để sống với khoản lương hưu 800 euro. Tiền thuê nhà và chi phí sinh hoạt đều tăng vọt”.

Mặc dù khó có khả năng AfD nắm quyền trong tương lai gần, nhưng sự trỗi dậy của họ cùng với sự suy yếu của các đảng lớn đang khiến việc thành lập liên minh cầm quyền trở nên khó khăn hơn.

Kịch bản thành lập chính phủ mới

Các đồng minh EU đang theo dõi sát sao cuộc bầu cử này với hy vọng một chính phủ ổn định có thể ra đời, từ đó giúp thúc đẩy cải cách kinh tế và duy trì sự thống nhất trong khối.

Các lựa chọn liên minh khả dĩ bao gồm:

- CDU/CSU hợp tác với SPD - một liên minh "đại đoàn kết" nhưng khó khăn vì SPD đang đối mặt với kết quả tồi tệ nhất kể từ Thế chiến 2.

- CDU/CSU thành lập liên minh ba bên - có thể kết hợp với đảng Xanh hoặc FDP, nhưng điều này có thể gặp trở ngại nếu các đảng nhỏ không đạt đủ ngưỡng 5% để vào quốc hội.

- Một liên minh đa đảng mới, nếu phe bảo thủ không đủ ghế, các cuộc đàm phán có thể kéo dài và khiến Đức rơi vào tình trạng bế tắc chính trị.

Nhiều cử tri Đức mong muốn một chính phủ có thể nhanh chóng được thành lập để giải quyết các vấn đề kinh tế và kiểm soát nhập cư. Mike Zeller, 26 tuổi, một công chức, cho biết: “Nhiều bạn bè tôi sẽ bỏ phiếu cho phe bảo thủ vì chính phủ hiện tại không hoạt động hiệu quả. Tôi chỉ hy vọng có đủ các đảng đồng ý thành lập chính phủ để loại AfD ra ngoài”.

Cuộc bầu cử lần này không chỉ quyết định ai sẽ lãnh đạo Đức trong nhiệm kỳ tới, mà còn ảnh hưởng đến quỹ đạo chính trị và kinh tế của cả châu Âu. Trong khi liên minh CDU/CSU có nhiều khả năng dẫn đầu trong các cuộc đàm phán liên minh, thì sự gia tăng sức mạnh của AfD và sự suy yếu của SPD đang khiến quá trình này trở nên phức tạp hơn bao giờ hết.

Kết quả cuối cùng sẽ định đoạt không chỉ tương lai kinh tế của Đức mà còn cả vai trò của nước này trong EU và trên trường quốc tế. Các nhà quan sát sẽ theo dõi sát sao để xem liệu Đức có thể hình thành một chính phủ ổn định hay không, và liệu xu hướng chuyển dịch sang cánh hữu có tiếp tục ảnh hưởng đến chính trị châu Âu trong tương lai hay không.

Hoàng Vũ