Ngày 28.2, Văn phòng Chủ tịch nước tổ chức họp báo công bố lệnh của Chủ tịch nước công bố 3 luật được Quốc hội khóa 15 thông qua tại kỳ họp bất thường lần thứ 9, bao gồm: Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Quốc hội; Luật Tổ chức Chính phủ; Luật Tổ chức chính quyền địa phương.

Tính đến việc sửa Hiến pháp nếu bỏ cấp huyện

Trao đổi về vấn đề "tăng số lượng phó chủ tịch Quốc hội, phó thủ tướng Chính phủ", bà Nguyễn Phương Thủy, Phó chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và tư pháp của Quốc hội, cho biết hiện nay đang diễn ra việc thực hiện sắp xếp tổ chức bộ máy chưa từng có, quy mô, phạm vi sắp xếp rất lớn, nên trong quá trình sắp xếp, số cán bộ thuộc diện phải sắp xếp, liên quan sắp xếp rất lớn.

"Vừa rồi Quốc hội đã thông qua Nghị quyết 190, quy định một số nội dung liên quan khi sắp xếp tổ chức bộ máy, trong đó có quy định số cấp phó của các cơ quan có thể cao hơn so với quy định hiện hành", bà Thủy nói và cho hay trong bối cảnh tình hình hiện nay, khi giảm các ủy ban của Quốc hội, giảm đầu mối của Chính phủ, thì một số cơ quan tăng thêm cán bộ lãnh đạo là bình thường.

Theo bà Thủy, thời gian tới, các cơ quan sau sắp xếp sẽ tiếp tục điều chỉnh, sắp xếp đội ngũ, bộ máy hiện có để hoạt động hiệu quả nhất, phù hợp, đúng người đúng việc. Nghị quyết 190 cho phép thời gian trong 5 năm để số lượng cấp phó, số lượng biên chế trở về theo đúng quy định.

Về Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi), bà Thủy cho biết các quy định trong luật hiện nay phù hợp với Hiến pháp 2013. Theo quy định, các đơn vị hành chính địa phương của Việt Nam hiện vẫn đang duy trì 3 cấp: tỉnh, huyện, xã. Quy định về tổ chức UBND, HĐND cấp chính quyền địa phương vẫn đảm bảo phù hợp, bám sát quy định Hiến pháp.

Nêu vấn đề Bộ Chính trị, Ban Bí thư vừa ban hành Kết luận 126, trong đó có nhiều yêu cầu mới, nhiệm vụ mới về sắp xếp bộ máy, bà Thuỷ cho biết trong đó có định hướng nghiên cứu bỏ cấp hành chính trung gian (cấp huyện).

Theo đó, kết quả nghiên cứu này sẽ báo cáo cấp có thẩm quyền. "Sau đó, nếu có chỉ đạo triển khai thì phải tính đến việc sửa đổi Hiến pháp, bởi vì điều 110 của Hiến pháp có quy định rõ về các cấp hành chính", bà Thủy nêu.

Về trường hợp phải sửa đổi Hiến pháp, bà Thủy nói rằng sẽ thực hiện theo quy định tại điều 120. Nếu có đề nghị của Chủ tịch nước, của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, của Chính phủ hoặc của 1/3 số lượng đại biểu quốc hội thì Quốc hội xem xét, quyết định có cần sửa hay không. Nếu được 2/3 số lượng đại biểu quốc hội đồng ý thì sẽ nghiên cứu sửa đổi, bổ sung Hiến pháp.

Khi đó, Quốc hội sẽ thành lập Ủy ban sửa đổi Hiến pháp, Ủy ban dự thảo Hiến pháp để thực hiện. Ủy ban sẽ nghiên cứu, đưa ra dự thảo sửa đổi Hiến pháp, lấy ý kiến nhân dân, sau đó sẽ báo cáo Quốc hội để xem xét thông qua nội dung sửa đổi.

"Cùng với việc sửa đổi Hiến pháp thì chắc chắn phải điều chỉnh các quy định trong Luật Tổ chức chính quyền địa phương, các quy định liên quan các cấp hành chính, các cấp chính quyền; điều chỉnh nhiệm vụ của các cấp chính quyền đang từ 3 cấp sang 2 cấp", bà Thủy nêu.

“

Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Quốc hội

Luật này có hiệu lực ngay sau khi được Quốc hội thông qua (ngày 17.2.2025). Luật này sửa đổi, bổ sung 21 điều và bãi bỏ 17 điều của Luật Tổ chức Quốc hội.

Luật sửa đổi, bổ sung quy định việc phân định thẩm quyền của Quốc hội, Chính phủ và các cơ quan khác trong bộ máy nhà nước, nhằm cụ thể hóa nội dung về đổi mới tư duy trong công tác xây dựng pháp luật; xác định rõ phạm vi nội dung cần được quy định bằng luật, nghị quyết của Quốc hội và quy định có tính nguyên tắc, định hướng về mức độ chi tiết cần được quy định trong luật, làm cơ sở thực hiện thẩm quyền làm luật và sửa đổi luật của Quốc hội.

Luật Tổ chức Chính phủ

Luật này gồm 5 chương, 32 điều, có hiệu lực thi hành từ ngày 1.3.2025. Luật đã giải quyết được mối quan hệ giữa Chính phủ với các cơ quan trong hệ thống bộ máy nhà nước, giữa cơ quan thực hiện quyền hành pháp với cơ quan thực hiện quyền lập pháp, cơ quan thực hiện quyền tư pháp.

Luật đã làm rõ nhiệm vụ, quyền hạn, thẩm quyền của Thủ tướng Chính phủ với tư cách là người đứng đầu Chính phủ, lãnh đạo và chịu trách nhiệm về hoạt động của hệ thống hành chính nhà nước từ trung ương đến địa phương; làm nổi bật nhiệm vụ của Thủ tướng Chính phủ trong lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành hoạt động của hệ thống hành chính nhà nước từ trung ương đến địa phương.

Các quy định tại luật đã làm rõ thẩm quyền của bộ trưởng, thủ trưởng cơ quan ngang bộ với tư cách là người đứng đầu bộ và với tư cách là thành viên chính phủ. Trong đó đề cao trách nhiệm của bộ trưởng, thủ trưởng cơ quan ngang bộ với tư cách là thành viên chính phủ, chịu trách nhiệm trước Chính phủ về quản lý nhà nước đối với ngành, lĩnh vực theo phân công của Chính phủ.

Với tư cách này, bộ trưởng, thủ trưởng cơ quan ngang bộ chịu trách nhiệm cá nhân trước Thủ tướng Chính phủ, Chính phủ và Quốc hội về ngành, lĩnh vực được phân công quản lý; giải trình, trả lời chất vấn của đại biểu quốc hội.

Luật làm rõ mối quan hệ giữa Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, bộ trưởng, thủ trưởng cơ quan ngang bộ với chính quyền địa phương thông qua các nguyên tắc phân định thẩm quyền, phân quyền, phân cấp, ủy quyền, bảo đảm bám sát phương châm: "địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm", tạo cơ chế giải quyết kịp thời những khó khăn, vướng mắc về thể chế, khơi thông nguồn lực, góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước từ trung ương đến địa phương.

Luật Tổ chức chính quyền địa phương

Luật này gồm 7 chương, 50 điều, có hiệu lực thi hành từ ngày 1.3.2025.

Đáng chú ý, luật quy định 1 chương về phân định thẩm quyền, phân quyền, phân cấp, ủy quyền giữa chính quyền địa phương các cấp.

Luật quy định 7 nguyên tắc phân định thẩm quyền, trong đó có những nội dung mới như: Xác định rõ nội dung và phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn mà chính quyền địa phương được quyết định, tổ chức thực hiện và chịu trách nhiệm về kết quả; bảo đảm không trùng lặp, chồng chéo về nhiệm vụ, quyền hạn giữa các cơ quan và giữa chính quyền địa phương các cấp; phù hợp khả năng, điều kiện thực hiện nhiệm vụ của chính quyền địa phương các cấp.

Ngoài ra, luật quy định các nội dung bảo đảm kiểm soát quyền lực; trách nhiệm giám sát, kiểm tra của cơ quan nhà nước cấp trên; đáp ứng yêu cầu quản trị địa phương; ứng dụng khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số...

Để khuyến khích tinh thần chủ động, sáng tạo của địa phương, luật bổ sung quy định: “Chính quyền địa phương được chủ động đề xuất với cơ quan có thẩm quyền về việc phân quyền, phân cấp cho cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền ở địa phương thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn phù hợp với khả năng và điều kiện thực tiễn của địa phương”.

Lam Thanh