Ngay sau khi Mỹ ban hành hàng loạt chính sách thuế nhập khẩu với
một số quốc gia, sau đó lại tiếp tục ban hành chính sách thuế đối ứng với các quốc gia khác trên thế giới, đã có những phản ứng ở nhiều mức độ khác nhau khi công bố vấn đề chính sách thuế của Tổng thống Mỹ Donald Trump.

Tuy nhiên, thế giới đã hội nhập nên việc áp thuế đối với các nước nhập khẩu vào Mỹ sẽ có nhiều ảnh hưởng đến các ngành công nghiệp như chế tạo máy bay, ô tô, thiết bị quân sự, máy tính,..., đồng thời nó cũng tác động ngược lại với chi phí sản xuất của Mỹ và giá cả hàng hoá ngay tại Mỹ.

Riêng đối với Việt Nam, nhôm và thép từ lâu Việt Nam đã thực hiện thuế nhập khẩu 25% vào quốc gia này nên việc tác động chưa tính đến, tuy nhiên nếu danh mục các hàng hoá ở Mỹ được mở rộng, chắc chắn Việt Nam sẽ chịu ảnh hưởng đến sản xuất, xuất khẩu, năng lực cạnh tranh của Việt Nam với các hàng hoá đó.

Chúng ta tuy chắc chắn có những khó khăn nhưng ngược lại điều này mở ra những cơ hội cho đầu tư và nâng cao năng lực sản xuất của Việt Nam. Đối với các sản phẩm gia vị hữu cơ tuy ban đầu có thể giảm xuất khẩu, nhưng về dài hạn sẽ tăng, do thị trường Mỹ chuộng các sản phẩm thiết yếu an toàn đối với sức khoẻ.

Chúng ta lại có điều kiện mở rộng ra các thị trường khác như: EU, Đông Á, các tiểu Vương quốc Ả Rập thống nhất, Singapore,... để ứng phó với những biến động xảy ra khi vào thị trường Mỹ trong giai đoạn hiện nay. Đây là cơ hội để doanh nghiệp đánh giá lại năng lực nội bộ, tái cấu trúc và tận dụng lợi thế để đón các làn sóng mới từ nhiều thị trường.

Về phía Nhà nước, các thương vụ Việt Nam tại Mỹ cũng như các nước khác cần nắm sát tình hình để tham mưu, định hướng cho doanh nghiệp Việt Nam, tăng cường công tác chống hàng lậu, kịp thời ứng phó với biến động của tỉ giá, tạo môi trường đầu tư thu hút các dự án có chất lượng cao.

Các kịch bản ứng xử khi căng thẳng thương mại toàn cầu leo thang, Việt Nam luôn luôn thực hiện chính sách đa dạng hoá thị trường xuất nhập khẩu, ngành hàng và sản phẩm, tận dụng các lợi thế sẵn có của mình để nâng cao vị thế, đi sâu vào các chuỗi cung ứng của thế giới.

Tóm lại, ngoài sự chỉ đạo giúp đỡ của Nhà nước và các bộ ngành thì các doanh nghiệp cần phấn đấu đáp ứng các tiêu chuẩn mà thị trường thay đổi một cách nhanh chóng, ứng phó với các biện pháp phòng vệ thương mại trong một thế giới mà thương mại đầy biến động.

Thủ tướng Phạm Minh Chính ngày 5.2 vừa qua đã chủ trì phiên họp Chính phủ thường kỳ tháng 2.2025, thảo luận về nhiều nội dung quan trọng như việc chuẩn bị cho khả năng xảy ra chiến tranh thương mại trên thế giới, tình hình thế giới diễn biến khó lường, giao chỉ tiêu tăng trưởng cho từng địa phương...

Đặc biệt, bối cảnh thế giới hiện nay diễn biến khó lường, tác động trực tiếp tới nước ta, nhất là tới xuất khẩu, sản xuất kinh doanh, kinh tế vĩ mô. Vì vậy, Thủ tướng đề nghị các đại biểu dự báo, phân tích thật sát tình hình, các vấn đề mới nổi lên.

Đó là khả năng xảy ra chiến tranh thương mại trên thế giới, nếu có sẽ làm đứt gãy các chuỗi cung ứng, thu hẹp các thị trường xuất khẩu. Thủ tướng đề xuất cần có những giải pháp để phản ứng nhanh nhạy, kịp thời, không bị động, bất ngờ, không để lỡ thời cơ và giữ đà, giữ nhịp, giữ khí thế đang có để tiếp tục phát triển.

Trước tình hình trên, Nhà nước cần có những chính sách hữu hiệu, kịp thời, mang tính linh hoạt để ứng phó tình hình. Tuy không phải lúc nào cũng cần hỗ trợ, nhưng nếu doanh nghiệp bị tác động trực tiếp thì sự hỗ trợ phải đến đúng thời điểm. Các biện pháp có thể bao gồm việc miễn, giảm hoặc hoãn thuế xuất nhập khẩu trong ngắn hạn; hỗ trợ tín dụng, điều chỉnh lãi suất ưu đãi cho các doanh nghiệp xuất khẩu, hoặc thậm chí thành lập một quỹ hỗ trợ rủi ro cho doanh nghiệp xuất khẩu chịu tác động mạnh từ chính sách bảo hộ của nước ngoài. Tuy nhiên, những biện pháp này chỉ mang tính ngắn hạn.

Về dài hạn, điều quan trọng nhất là giúp doanh nghiệp chủ động thích nghi với các tiêu chuẩn mới, từ xanh hóa sản xuất, giảm phát thải carbon, đến chuyển đổi số và tối ưu chuỗi cung ứng... Nhà nước cần tạo điều kiện để doanh nghiệp tiếp cận dễ dàng hơn với thông tin, dịch vụ hải quan, chính sách thuế, cũng như hỗ trợ đào tạo về tiêu chuẩn kỹ thuật quốc tế.

Ngược lại, doanh nghiệp cần có sự chuẩn bị từ nội tại, không thể chỉ mãi trông chờ vào chính sách hỗ trợ. Việc nâng cao năng suất lao động, giảm sự phụ thuộc vào nguyên liệu nhập khẩu, và đặc biệt là có quỹ dự phòng rủi ro sẽ giúp doanh nghiệp chống chịu tốt hơn trước những biến động khó lường, biến rủi ro thành cơ hội để thâm nhập sâu hơn vào thị trường quốc tế.

Vũ Vinh Phú