Theo Reuters, bất chấp mọi sự đồng cảm với Zelensky và sự không hài lòng với cách Trump đối xử với nhà lãnh đạo Ukraine, các nhà lãnh đạo châu Âu hiểu rằng không thể đảm bảo hòa bình cho Ukraine hay bảo vệ chính lục địa này khỏi những nguy cơ an ninh nếu không có sự hậu thuẫn từ Mỹ.

Điều này phản ánh một thực tế rằng sức mạnh quân sự và vị thế toàn cầu của Washington vẫn đóng vai trò cốt lõi trong cấu trúc an ninh của NATO, ngay cả khi châu Âu đang tìm cách gia tăng năng lực quốc phòng và giảm sự phụ thuộc vào Mỹ.

Duy trì hợp tác với Mỹ

Sau cuộc gặp căng thẳng tại Washington, các nhà lãnh đạo châu Âu vẫn duy trì chiến lược tiếp cận với Mỹ, trong khi đồng thời đẩy mạnh nỗ lực củng cố năng lực quốc phòng của chính mình. Họ tìm cách giữ cho Washington gắn kết với Ukraine, đồng thời khuyến khích ông Zelensky tìm cách khôi phục quan hệ với Trump.

Tại Hội nghị thượng đỉnh các nhà lãnh đạo châu Âu ở London diễn ra từ ngày 2.3, Thủ tướng Anh Keir Starmer cùng các nhà lãnh đạo châu Âu đã nhất trí soạn thảo một kế hoạch hòa bình cho Ukraine để trao đổi với Mỹ.

Ông Starmer nhấn mạnh châu Âu đã sẵn sàng “gánh vác trách nhiệm nặng nề” hơn trong việc bảo đảm an ninh Ukraine sau khi đạt được thỏa thuận hòa bình, nhưng vẫn khẳng định rằng “sự hậu thuẫn mạnh mẽ từ Mỹ” là điều không thể thiếu.

Cũng trong sự kiện này, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron xác nhận Pháp và Anh đã đề xuất lệnh ngừng bắn trên không, trên biển kéo dài 1 tháng ở Ukraine. Nhà lãnh đạo Pháp đề nghị các quốc gia châu Âu tăng ngân sách quốc phòng lên mức 3 - 3,5% tổng sản phẩm quốc nội (GDP) để thích ứng với sự thay đổi các ưu tiên của Mỹ.

Tuy nhiên, một số quan chức châu Âu tỏ ra hoài nghi về khả năng Tổng thống Trump sẽ tiếp tục hỗ trợ Ukraine theo cách mà họ mong đợi. Jana Puglierin, giám đốc Hội đồng Quan hệ đối ngoại châu Âu tại Berlin, cảnh báo rằng “sẽ không có ‘sự hậu thuẫn mạnh mẽ’ nào từ Mỹ” và các nhà lãnh đạo châu Âu cần chuẩn bị cho khả năng ông Trump có thể thu hẹp vai trò của Mỹ trong cuộc xung đột.

Dù có những hoài nghi, các quan chức châu Âu không còn lựa chọn nào khác ngoài việc tiếp tục cố gắng duy trì hợp tác với Washington. Một quan chức cấp cao của châu Âu thẳng thắn đặt vấn đề: “Tổng thống Mỹ Donald Trump phải quyết định xem ông ấy muốn trở thành nhà lãnh đạo của thế giới tự do hay là một người đặt lợi ích chính trị nội bộ lên trên an ninh toàn cầu”.

Áp lực gia tăng lên ông Zelensky

Trong bối cảnh này, Tổng thống Zelensky cũng đang đối mặt với áp lực ngày càng lớn từ các đồng minh của Trump, những người đang thúc giục ông thay đổi lập trường hoặc thậm chí rời bỏ vị trí lãnh đạo.

Mike Waltz, Cố vấn an ninh quốc gia Mỹ, đã công khai đặt câu hỏi về sự sẵn sàng của ông Zelensky trong việc đàm phán hòa bình với Nga. Trong chương trình State of the Union của CNN, ông Waltz tuyên bố: “Chúng ta cần một nhà lãnh đạo có thể làm việc cùng chúng tôi, cùng người Nga và chấm dứt cuộc chiến này”.

Chủ tịch Hạ viện Mike Johnson cũng nhấn mạnh rằng: “Cần có sự thay đổi. Hoặc là ông ấy cần phải chấp nhận thực tế và quay lại bàn đàm phán với lòng biết ơn, hoặc một người khác lãnh đạo Ukraine để thực hiện điều đó”.

Những tuyên bố này đã gây ra phản ứng mạnh mẽ từ các chính trị gia Mỹ thuộc đảng Dân chủ. Thượng nghị sĩ Bernie Sanders đã bác bỏ quan điểm cho rằng ông Zelensky nên từ chức, nhấn mạnh rằng “Tổng thống Ukraine Zelensky đang lãnh đạo một quốc gia trong cuộc chiến bảo vệ nền dân chủ”.

Thượng nghị sĩ Dân chủ Chris Murphy chỉ trích chính quyền Trump vì có vẻ đang dịch chuyển gần hơn với Moscow thay vì tiếp tục hỗ trợ Ukraine. “Những gì đang diễn ra thực sự đáng xấu hổ”, ông nói trên CNN.

Vai trò của Mỹ là yếu tố quyết định

Dù tranh cãi chính trị vẫn tiếp diễn, thực tế là Mỹ tiếp tục đóng vai trò thiết yếu trong việc duy trì an ninh cho Ukraine và cả châu Âu. Chỉ riêng năm 2024, Washington đã cung cấp hơn 20 tỉ euro (21 tỉ USD) viện trợ an ninh cho Ukraine, chiếm hơn 40% tổng số hỗ trợ quân sự mà Kyiv nhận được.

Bên cạnh đó, sự hiện diện quân sự của Mỹ tại châu Âu vẫn là một yếu tố không thể thay thế. Hàng chục nghìn quân nhân Mỹ đang đóng quân trên khắp châu Âu, với khả năng hỗ trợ phòng thủ, tình báo và răn đe hạt nhân mà không một quốc gia châu Âu nào có thể tự mình đảm nhiệm.

Thực tế này cho thấy, dù châu Âu đang tìm cách tăng cường vai trò của mình trong khu vực, nhưng việc đảm bảo an ninh dài hạn vẫn phụ thuộc vào Mỹ.

Hiện tại, các nhà lãnh đạo châu Âu vẫn đang kiên trì thúc đẩy hợp tác với chính quyền Trump, dù phải đối mặt với những thách thức từ quan điểm chính trị của ông. Hội nghị thượng đỉnh NATO và các cuộc đàm phán quốc tế sắp tới sẽ là phép thử quan trọng cho mối quan hệ Mỹ - châu Âu, cũng như chiến lược dài hạn đối với Ukraine.

Hoàng Vũ