Theo Manila Times, lệnh bắt giữ do Tòa án hình sự quốc tế (ICC) phát ra với những cáo buộc ông phạm tội ác chống lại loài người trong nhiệm kỳ tổng thống, từ năm 2016 - 2022.

Ông Duterte, 79 tuổi, trở về Manila từ Hồng Kông trên chuyến bay CX907 của Cathay Pacific. Ngay khi bước ra từ cổng 116 của Nhà ga 3, ông đã bị bao vây bởi các quan chức cấp cao từ Bộ Tư pháp Philippines, Cục điều tra Tội phạm Philippines (CIDG) và các đại diện từ ICC. Khi lệnh bắt được đọc, ông Duterte chỉ lạnh lùng nói: "Các người sẽ phải giết tôi", nhưng ông không chống cự và đi theo cảnh sát.

Cựu tổng thống ngay sau đó được áp giải sang một nhà ga khác trong sân bay trước khi được đưa về trại Crame, tổng hành dinh của Cơ quan cảnh sát quốc gia Philippines, để làm thủ tục lập hồ sơ. Những người ủng hộ ông Duterte, bao gồm diễn viên Philip Salvador, Thượng nghị sĩ Bong Go và cựu Bộ trưởng Lao động Silvestre Bello, có mặt tại sân bay và hô vang tên ông khi cảnh sát dẫn giải.

Các cáo buộc nặng nề

Một nguồn tin từ chính phủ cho biết, Tổ chức cảnh sát hình sự quốc tế (Interpol) đã phát lệnh truy nã đỏ đối với Duterte - một cảnh báo quốc tế cho các cơ quan thực thi pháp luật trên toàn cầu rằng ông đang bị truy nã để phục vụ quá trình truy tố.

Mặc dù chính quyền Philippines chưa tiết lộ chính xác các cáo buộc cụ thể, nhưng giới quan sát tin rằng vụ bắt giữ này liên quan đến cuộc điều tra của ICC về các vụ giết người ngoài vòng pháp luật trong chiến dịch chống ma túy của ông Duterte.

ICC đã chính thức mở cuộc điều tra vào tháng 9.2021, cáo buộc rằng hàng nghìn vụ giết người diễn ra trong chiến dịch này không chỉ mang tính tự phát mà còn có hệ thống, có thể cấu thành tội ác chống lại loài người.

Trong thời gian nắm quyền, ông Duterte đã cho phép cảnh sát bắn chết các nghi phạm ma túy ngay tại chỗ, không cần qua xét xử. Chính phủ Philippines cho biết hơn 6.000 người đã thiệt mạng trong chiến dịch này, nhưng các tổ chức nhân quyền tin rằng con số thực tế có thể lên đến hàng chục nghìn.

Ông Duterte không tỏ ra bất ngờ về lệnh bắt giữ. Một ngày trước khi bị bắt, trong một sự kiện tại Hồng Kông vào ngày 10.3, ông phát biểu rằng "Nếu đây thực sự là số phận của tôi, thì không sao cả, tôi sẽ chấp nhận. Họ có thể bắt và bỏ tù tôi". Ông khẳng định rằng tất cả những gì ông làm trong nhiệm kỳ của mình là "vì sự ổn định và cuộc sống yên bình của người dân Philippines".

Trước đó, ông nhiều lần tuyên bố không sợ ICC, thậm chí thách thức tổ chức này điều tra nhanh chóng. Tuy nhiên, lệnh bắt giữ chính thức từ Interpol và ICC đã khiến tình thế thay đổi, buộc ông phải đối mặt với quá trình tố tụng quốc tế.

Tương lai của ông Duterte

Philippines đã rút khỏi ICC vào năm 2019 theo chỉ thị của ông Duterte, nhưng điều đó không đồng nghĩa với việc ông miễn nhiễm trước pháp luật quốc tế. Vào tháng 11.2024, Văn phòng Tổng thống Marcos Jr. từng tuyên bố sẽ cân nhắc giao nộp Duterte nếu ICC phối hợp với Interpol.

Bây giờ, khi lệnh bắt giữ đã được thực thi, dư luận đang chờ xem chính quyền Tổng thống Marcos Jr. sẽ xử lý vụ việc này như thế nào. Ông Duterte hiện bị tạm giữ, nhưng liệu ông có bị dẫn độ đến ICC hay không vẫn là câu hỏi chưa có lời giải đáp.

Việc Duterte bị bắt đánh dấu một thời khắc quan trọng trong cuộc chiến pháp lý chống lại các tội ác trong chiến dịch chống ma túy của ông. Nếu bị dẫn độ sang ICC, ông có thể phải đối mặt với một phiên tòa xét xử kéo dài với các cáo buộc về tội ác chống lại loài người.

Ngược lại, nếu Philippines từ chối giao nộp, ông Duterte có thể sẽ phải chịu quản thúc trong nước, nhưng vẫn có nguy cơ bị truy tố bởi hệ thống pháp luật quốc tế trong tương lai.

Hoàng Vũ