Thủ tướng yêu cầu nội dung này tại Chỉ thị số 06 về các nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm để chủ động thích ứng linh hoạt, kịp thời, phù hợp, hiệu quả với tình hình thế giới vừa ban hành.

Ngoài ra, Thủ tướng cũng yêu cầu khẩn trương trình Chính phủ việc sửa Nghị định 26/2023/NĐ-CP ngày 31 tháng 5 năm 2023 để điều chỉnh thuế suất một số nhóm mặt hàng đảm bảo hài hòa, hợp lý, có lợi cho cả hai bên theo trình tự thủ tục rút gọn, hoàn thành trong tháng 3 năm 2025.

Song song đó, tiếp tục nhân rộng và phát huy cơ chế tổ công tác làm việc với các nhà đầu tư chiến lược, nghiên cứu thực hiện hiệu quả phát triển "Cổng một cửa đầu tư quốc gia", báo cáo Thủ tướng Chính phủ trong tháng 4 năm 2025.

Thủ tướng cũng yêu cầu Ngân hàng Nhà nước Việt Nam khẩn trương xây dựng các phương án, biện pháp phù hợp trong giải quyết các vấn đề liên quan đến hợp tác với các đối tác trong thanh toán, tiền tệ; áp dụng các biện pháp cân bằng, hợp lý, hài hòa.

Việt Nam hiện là đối tác thương mại hàng hóa thứ 8 của Mỹ (tổng kim ngạch hai chiều năm 2024 là 149,7 tỉ USD - chiếm 2,8% tổng giá trị thương mại hàng hóa của Mỹ); đứng thứ 6 về xuất khẩu sang Mỹ (136,6 tỉ USD, chiếm 4,2% tổng nhập khẩu hàng hóa của Mỹ), đứng thứ 3 về xuất siêu sang Mỹ (123,5 tỉ USD) năm 2024. Theo quan sát một số quyết sách gần đây của Tổng thống Donald Trump, khả năng Việt Nam bị áp thêm thuế có thể phải tính đến.

TS Cấn Văn Lực và Nhóm Nghiên cứu BIDV đã đánh giá khả năng Việt Nam có thể bị áp thuế theo 3 kịch bản:

Kịch bản 1 (kịch bản cơ sở, xác suất 50%): Mỹ có thể áp thuế đối với hàng nhập khẩu từ Việt Nam bằng với mức mà Việt Nam đang áp đối với hàng hóa nhập khẩu từ Mỹ (theo chính sách thuế "đối ứng/có đi có lại").

Theo đó, Mỹ có thể tăng thuế bình quân đối với hàng hóa xuất khẩu từ Việt Nam từ mức 2,2% (theo phương pháp tính thuế bình quân gia quyền) lên mức 5,1% (là mức mà Việt Nam đang áp đối với hàng hóa nhập khẩu từ Mỹ), theo WTO. Khi đó, số tiền thuế tăng thêm ước tính sẽ khoảng 4 tỉ US.

“Đây là một con số không nhỏ, trừ khi Việt Nam chủ động giảm thuế đối ứng cho hàng nhập khẩu từ Mỹ (khi đó, số tiền thuế giảm ước tính sẽ là 0,53 tỉ USD, với giả định nhập khẩu từ Mỹ vào Việt Nam năm 2025 tăng khoảng 20%)…”, chuyên gia đánh giá.

Kịch bản 2 (kịch bản tiêu cực, xác suất 25%): Mỹ có thể áp mức thuế 10% đối với hàng hóa nhập khẩu từ Việt Nam (thay vì mức 3,3% bình quân giản đơn hay 2,2% bình quân gia quyền như hiện nay), tương tự như nhiều quốc gia khác như Tổng thống Trump đã từng tuyên bố.

Khi đó, xuất khẩu của Việt Nam vào Mỹ có thể giảm khoảng 3-5% năm 2025 xuống mức tăng 15-17% (từ mức tăng khoảng 20% hiện tại sang thị trường Mỹ), các thị trường xuất khẩu khác chưa kịp chuyển hướng được ngay, tăng trưởng xuất khẩu của Việt Nam có thể giảm khoảng 1,5-2 điểm % và tăng trưởng GDP có thể giảm khoảng 0,2-0,3 điểm % năm 2025 (năm sau có thể giảm nhiều hơn do thời gian dài hơn – đủ 12 tháng thay vì 9 tháng như năm nay với kịch bản mức thuế 10% này bị tính từ đầu quý 2/2025).

Kịch bản 3 (kịch bản tích cực, xác suất 25%): Mỹ không áp thêm thuế hoặc chỉ áp thuế cao hơn đối với một số mặt hàng nhập khẩu từ Việt Nam (như thép, nhôm…) với mức tương tự như các quốc gia khác. Khi đó, Việt Nam sẽ cạnh tranh sòng phẳng với hàng hóa cùng loại của các nước; có thể tận dụng được một số cơ hội như nêu trên để có thể đạt được mục tiêu xuất khẩu đã đề ra.

PGS-TS Nguyễn Hữu Huân, Đại học Kinh tế TP.HCM cho rằng nếu chính sách thuế của Mỹ không thay đổi thì Việt Nam và các nước Đông Nam Á sẽ được hưởng lợi về xuất khẩu và thu hút FDI. Bởi lẽ, Trung Quốc không xuất được hàng hóa trực tiếp sang Mỹ thì sẽ tìm cách thông qua nước thứ ba, trong đó có Việt Nam. Mặt khác, các tập đoàn đa quốc gia cũng rời Trung Quốc để tìm những điểm đến an toàn hơn, bao gồm Việt Nam.

Tuy vậy, theo ông Huân, Việt Nam cũng là một trong những quốc gia có thâm hụt thương mại cao, có thể nằm trong tầm ngắm. Dù vậy, mức độ rủi ro của nước ta cao hay thấp phụ thuộc vào quan hệ với nước Mỹ.

Tại họp báo thường kỳ Chính phủ thường kỳ vừa qua, phóng viên đặt câu hỏi với đại diện các bộ, ngành về khả năng có thể bị áp thuế.

Trả lời vấn đề này, Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Sinh Nhật Tân cho biết, ngay khi Tổng thống Mỹ Donald Trump đắc cử, Thủ tướng Chính phủ đã giao các bộ, ngành chủ động nghiên cứu các chính sách và kế hoạch hành động của ông Trump dự kiến khi nhậm chức.

“Chính phủ đã chủ động lường trước được sự việc và đề xuất các giải pháp”, Thứ trưởng Bộ Công Thương khẳng định.

Ông Tân nhấn mạnh: “Thông qua Đại sứ quán Mỹ tại Việt Nam, Đại sứ quán Việt Nam tại Mỹ, Bộ Công Thương đã chủ động chuyển tải thông điệp tới phía Mỹ về mong muốn duy trì và xây dựng mối quan hệ kinh tế, thương mại hài hòa, bền vững, hai bên cùng có lợi với Mỹ; đồng thời khẳng định Việt Nam không có bất cứ chính sách nào có thể gây phương hại đến người lao động hay an ninh quốc gia của Mỹ”, ông Tân nói.

Lam Thanh