Tuy nhiên, nội dung chi tiết của các yêu cầu này vẫn chưa được tiết lộ, và không rõ liệu Nga có sẵn sàng tham gia các cuộc đàm phán hòa bình với Ukraine trước khi những điều kiện này được đáp ứng hay không.

Hãng tin Reuters hôm 13.3 dẫn nguồn thạo tin cho biết, các quan chức Nga và Mỹ đã liên tục trao đổi trực tiếp và trực tuyến trong ba tuần qua về các điều khoản cho một thỏa thuận hòa bình. Những yêu cầu mà Điện Kremlin đưa ra được mô tả là rộng và tương tự như các đề xuất mà Nga đã từng trình bày với Ukraine, Mỹ và NATO trước đây.

Trong số đó có những điều kiện quen thuộc như: Ukraine không gia nhập NATO, không triển khai quân đội nước ngoài trên lãnh thổ Ukraine và sự công nhận quốc tế đối với Crimea cùng bốn khu vực hiện do Nga kiểm soát tại Ukraine.

Ngoài ra, Moscow cũng nhấn mạnh rằng các nguyên nhân gốc rễ của cuộc xung đột - đặc biệt là việc NATO mở rộng về phía đông - phải được giải quyết. Đây là quan điểm mà Nga đã kiên trì thúc đẩy trong suốt hai thập kỷ qua, và từng xuất hiện trong nhiều cuộc đàm phán chính thức với Mỹ và châu Âu.

Lệnh ngừng bắn tiềm năng

Tổng thống Mỹ Donald Trump hiện đang chờ phản hồi từ Tổng thống Nga Vladimir Putin về việc liệu Moscow có đồng ý với đề xuất ngừng bắn 30 ngày của Ukraine hay không. Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky mới đây cho biết Kyiv sẽ chấp nhận lệnh ngừng bắn như một bước đầu tiên để tiến tới các cuộc đàm phán hòa bình rộng hơn.

Tuy nhiên, khả năng Nga cam kết với một thỏa thuận ngừng bắn vẫn chưa rõ ràng, do các chi tiết của đề xuất này vẫn chưa được hoàn thiện. Một số quan chức và nhà lập pháp Mỹ lo ngại rằng một lệnh ngừng bắn có thể tạo điều kiện cho Nga củng cố vị thế, chia rẽ liên minh giữa Mỹ, Ukraine và châu Âu, đồng thời làm suy yếu mọi nỗ lực đàm phán thực sự.

Trong khi đó, Nhà Trắng và Đại sứ quán Nga tại Washington vẫn chưa đưa ra bình luận chính thức về các cuộc đàm phán đang diễn ra.

Tại Kyiv, ông Zelensky đã ca ngợi cuộc gặp mới đây tại Ả Rập Saudi giữa các quan chức Mỹ và Ukraine, mô tả đây là một cuộc thảo luận mang tính xây dựng. Ông cũng nhấn mạnh rằng lệnh ngừng bắn 30 ngày có thể là cơ hội để soạn thảo một thỏa thuận hòa bình toàn diện hơn.

Nga vẫn giữ những yêu cầu cũ

Moscow đã đưa ra nhiều yêu cầu tương tự trong các cuộc đàm phán với Mỹ và châu Âu trong quá khứ, bao gồm cả vào cuối năm 2021 và đầu năm 2022 - khi hàng chục nghìn binh sĩ Nga tập trung dọc biên giới Ukraine trước khi Moscow phát động cuộc chiến tại Ukraine.

Trong các cuộc thảo luận khi đó, Nga yêu cầu phương Tây hạn chế hoạt động quân sự của Mỹ và NATO từ Đông Âu đến Trung Á. Một số trong những điều khoản này đã được chính quyền của cựu Tổng thống Joe Biden xem xét và đàm phán nhằm ngăn chặn cuộc xung đột leo thang, nhưng cuối cùng các cuộc đàm phán thất bại và Nga vẫn quyết định tiến hành chiến dịch quân sự.

Gần đây, có dấu hiệu cho thấy một dự thảo thỏa thuận từ năm 2022, được Washington, Kyiv và Moscow thảo luận tại Istanbul (Thổ Nhĩ Kỳ), có thể là cơ sở để khởi động lại tiến trình đàm phán. Tuy nhiên, thỏa thuận này chưa bao giờ được hoàn tất.

Trong các cuộc đàm phán tại Istanbul, Nga đã yêu cầu Ukraine từ bỏ hoàn toàn tham vọng gia nhập NATO, cam kết giữ tình trạng phi hạt nhân vĩnh viễn và cho phép Moscow có quyền phủ quyết đối với mọi hỗ trợ quân sự từ các nước phương Tây dành cho Ukraine trong tương lai.

Chính quyền Trump vẫn chưa làm rõ cách tiếp cận của họ trong các cuộc đàm phán với Moscow. Hiện tại, Washington đang tiến hành hai cuộc thảo luận riêng biệt: một là về việc thiết lập lại quan hệ Mỹ-Nga, và một là về khả năng đạt được thỏa thuận hòa bình với Ukraine.

Tuy nhiên, nội bộ chính quyền Trump dường như có quan điểm trái ngược về phương hướng đàm phán. Đặc phái viên Trung Đông của Mỹ, Steve Witkoff, người đang dẫn đầu các cuộc đàm phán với Moscow, đã mô tả các cuộc đàm phán Istanbul là "thuyết phục và thực chất", đồng thời cho rằng đây có thể là nền tảng để đạt được một thỏa thuận hòa bình.

Trái lại, tướng Keith Kellogg - đặc phái viên hàng đầu của Trump về Ukraine và Nga - lại tỏ ra hoài nghi. Phát biểu tại một sự kiện tuần trước, ông nhấn mạnh rằng: "Tôi nghĩ chúng ta cần một phương án hoàn toàn mới".

Nga mong muốn hòa bình

Một số chuyên gia nhận định rằng các yêu cầu của Nga có thể không chỉ nhằm mục đích định hình một thỏa thuận với Ukraine, mà còn để thiết lập lại quan hệ với phương Tây theo hướng có lợi cho Moscow.

Angela Stent, một chuyên gia hàng đầu về Nga tại Viện Brookings, cho rằng: "Không có dấu hiệu nào cho thấy Moscow sẵn sàng nhượng bộ. Những yêu cầu này không hề thay đổi trong suốt nhiều năm qua. Tôi nghĩ họ không thực sự quan tâm đến một nền hòa bình lâu dài hay một lệnh ngừng bắn có ý nghĩa".

Trong quá khứ, Moscow đã nhiều lần đưa ra những yêu cầu tương tự để hạn chế khả năng của phương Tây trong việc mở rộng hiện diện quân sự tại châu Âu. Một số yêu cầu này, nếu được chấp nhận, có thể giúp Nga củng cố ảnh hưởng trên lục địa và hạn chế sự can thiệp của Mỹ vào các vấn đề khu vực.

Theo các tài liệu của chính phủ Mỹ mà Reuters đã xem xét, trước cuộc chiến Ukraine năm 2022, Nga đã đề xuất ba yêu cầu chính với Washington, gồm: Cấm các cuộc tập trận quân sự của Mỹ và NATO tại các quốc gia mới gia nhập liên minh; cấm triển khai tên lửa tầm trung của Mỹ tại châu Âu hoặc bất kỳ nơi nào có thể đe dọa lãnh thổ Nga; cấm các cuộc tập trận quân sự của Mỹ và NATO từ Đông Âu đến Trung Á.

Những yêu cầu này không có gì mới và đã từng được Nga đưa ra từ sau Thế chiến II.

Kori Schake, cựu quan chức Lầu Năm Góc, nhận xét: "Chính quyền Trump gần đây đã đưa ra những tín hiệu mơ hồ, khiến châu Âu lo ngại không chỉ về việc Mỹ có thể bỏ rơi họ, mà còn về khả năng Mỹ đang ngả về phía Moscow".

Việc Nga đưa ra danh sách yêu cầu mới đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong cuộc xung đột Ukraine. Động thái này có thể là một nỗ lực nhằm thúc đẩy hòa bình hoặc đơn giản là một chiến lược chính trị để gia tăng lợi thế cho Moscow trên bàn đàm phán.

Hoàng Vũ