Tại sao đau bụng uống nhân sâm thì tắc tử?

Kinh nghiệm y học - Ngày đăng : 15:32, 16/07/2015

Trong Đông y, nhân sâm được xếp vào loại thượng phẩm, thậm chí còn xếp trên nhung hươu “Sâm – Nhung – Quế - Phụ”.

Nhân sâm chứa các thành phần như a-xít amin, đạm, polysaccharide, đường mạch nha, đường saccazo, glucose, vitamin A, C, B1, B2... Đây là vị thuốc quý, giúp thúc đẩy quá trình trao đổi chất, tăng cường sức đề kháng cho cơ thể, kích thích cảm giác thèm ăn…

Nhân sâm được dùng trong y học cổ truyền từ thời cổ đại để cải thiện sức khỏe nói chung đồng thời là nguyên liệu để chữa một số bệnh. Nó được xếp vào nhóm thảo dược có chất thích ứng (adaptogen), một chất giúp cơ thể con người thích nghi với các hoàn cảnh bất lợi của môi trường, có tác dụng chữa nhiễm trùng, rụng tóc, rối loạn cương dương ở nam giới, thậm chí cả ung thư.

Tai sao dau bung uong nhan sam thi tac tu?-hinh-anh-1

Hồng sâm lát sấy khô

Tuy nhiên, thần dược này vẫn có tác dụng phụ nếu sử dụng quá nhiều. Với người khỏe mạnh thì nó có thể gây mất ngủ, bồn chồn. Với người đang điều trị tiểu đường, dùng thuốc tâm thần, điều trị cao huyết áp thì tuyệt đối không dùng sâm vì sẽ gây nhiều phản ứng nguy hiểm.

Theo các tài liệu khoa học, nhân sâm có vị ngọt, hơi đắng, tính ôn (hoặc tính bình). Chỉ có tây dương sâm, sâm Mỹ, cùng họ ngũ gia bì là có vị ngọt, hơi đắng, tính lương (tính mát), cũng có tác dụng bổ khí dưỡng âm, thanh nhiệt, sinh tân, dùng trị khí hư, âm hao, cơ thể hư nhiệt. Vì thế khi bị đau bụng thuộc thể hàn, dùng sâm có thể nguy hiểm đến tính mạng.

Khi nói về nhân sâm đã có một lời khuyên mang tính kinh điển: “Phúc thống phục nhân sâm tắc tử”. Vốn là, khi xưa đã có một thầy thuốc, sau khi cho một bệnh nhân uống nhân sâm, người bệnh này đã bị tử vong. Vấn đề là ở chỗ người thầy thuốc này lại cứ cho rằng, ông ta không hề có một sai sót gì cả! Vì trước đó, ông đã từng đọc rất kỹ sách đã chỉ rõ: “Phúc thống phục nhân sâm...”, tức là “đau bụng uống nhân sâm...”. Đáng tiếc là, người thầy thuốc này đã chưa đọc hết hai chữ nữa ở trang sau: “tắc tử”, nghĩa là “ sẽ chết”.

Ngày nay, trên thực tế, nhiều người bị “đau bụng” do viêm gan, viêm dạ dày, viêm ruột co thắt, táo bón... vẫn dùng nhân sâm mà vẫn khỏe mạnh. Rõ ràng ở đây có sự hiểu khác nhau về khái niệm “phúc thống”. Qua kinh nghiệm thực tế, khái niệm “phúc thống” trong trường hợp chết người này là chỉ các triệu chứng đau bụng thuộc “thể hàn”, đau bụng “tiết tả”, tức đau bụng ỉa chảy, đầy bụng, trướng bụng..., nếu dùng nhân sâm sẽ nguy hiểm đến tính mạng, ngoài ra, những người cao huyết áp cũng không nên dùng nhân sâm; những người hay mất ngủ tránh dùng sâm vào buổi chiều và buổi tối.

T.H

Những ai không nên dùng hoặc cần thận trọng khi dùng nhân sâm?

Nhân sâm tuy là loại thuốc bổ khí đầu vị, song không phải dùng cho mọi đối tượng được. Người bụng thường xuyên bị đầy trướng, căng tức, đau bụng, sôi bụng, phân nát, lỏng hoặc tiêu chảy không được dùng. Đặc biệt, nếu bị đau bụng, tiêu chảy, dùng nhân sâm có thể gây nguy hiểm đến tính mạng. Người bị nôn mửa, trào ngược, tăng huyết áp cũng không nên dùng. Vì sâm lúc đầu có tác dụng tăng huyết áp, sau lại hạ. Do vậy nếu ở trạng thái tăng huyết áp dễ dẫn đến tai biến mạch máu não. Phụ nữ trước ngày sinh cũng không nên dùng sâm.

Người hay mất ngủ nhưng sức khỏe yếu mà muốn dùng sâm nên dùng buổi sáng với liều lượng thấp, khoảng 2-3g/ngày. Cần lưu ý không dùng lô sâm (đầu núm rễ củ sâm), vì có tác dụng gây nôn. Không dùng kèm với vị lê lô và ngũ linh chi.

Trẻ em cơ thể yếu, kém ăn, chậm phát triển về thể lực và tinh thần có thể dùng nhân sâm, song không nên quá lạm dụng vì sẽ làm cho trẻ bị kích dục sớm.

GS.TS. Phạm Xuân Sinh/SKĐS