May mắn cứu được bệnh nhân đột quỵ, nhập viện quá ‘thời gian vàng’

Bệnh nhân là Nguyễn Quang D. (61 tuổi, ngụ P.Thới An Đông, Q.Bình Thủy, Cần Thơ), nhập viện sáng 6.4, vì bệnh khởi phát lúc đầu ngày, cảm thấy tê yếu 1/2 người, nói đớ. Bệnh nhân có tiền sử tăng huyết áp 6 năm, được điều trị liên tục.

Tình trạng lúc nhập viện, bệnh nhân tỉnh, huyết áp: 250/140mmHg, liệt nửa người phải, nói đớ, liệt dây thần kinh VII Trung ương phải, giảm cảm giác nông, sâu nửa người phải. Sau khi chụp kiểm tra CTscan não, bệnh nhân được chẩn đoán nhồi máu não giờ thứ 9 - tăng huyết áp. Bệnh nhân được kiểm soát huyết áp tích cực bằng thuốc hạ áp đường tĩnh mạch cùng lúc thực hiện quy trình báo động đỏ của đơn vị can thiệp đột quỵ…

Ê-kíp can thiệp thuộc đơn vị can thiệp đột quỵ bệnh viện đã tiến hành sử dụng tiêu sợi huyết cho bệnh nhân lúc 10 giờ ngày 6.4. CTscan mạch máu não sau sử dụng tiêu sợi huyết cho thấy có hẹp động mạch thân nền 40-50%. Chẩn đoán bệnh ở thời điểm này là nhồi máu cầu não trái đã sử dụng tiêu sợi huyết - hẹp động mạch thân nền - tăng huyết áp.

Sáng 7.4, bệnh nhân tỉnh, tiếp xúc tốt, thực hiện y lệnh chính xác, huyết áp 150/80mmHg,.. Chụp CTscan sọ não kiểm tra sau 24h không thấy xuất huyết não. Theo tiến sĩ Hà Tấn Đức - Trưởng đơn vị Can thiệp đột quỵ của bệnh viện: “Trường hợp bệnh nhân này nếu tính từ lúc khởi phát triệu chứng đến khi dùng tiêu sợi huyết là 10 giờ.

Yếu tố để quyết định sử dụng tiêu sợi huyết mặc dù bệnh nhân đã quá thời gian vàng là sự không tương thích giữa thời gian khởi phát (trên 6 giờ) và hình ảnh học trên cộng hưởng từ sọ não, và rất may mắn đã thành công. Tổn thương trên hình ảnh cộng hưởng từ gợi ý bệnh nhân có tuần hoàn bàng hệ tốt, có thể còn vùng não có thể cứu sống được, mặc dù thời gian khởi phát đã lâu”.

Thời gian vàng cho bệnh nhân đột quỵ thiếu máu não là trong vòng 6 giờ đầu. Đối với các trường hợp bệnh nhân đến bệnh viện trễ, tùy vào từng trường hợp cụ thể, cửa sổ điều trị có thể mở rộng đến 24 giờ. Việc mở rộng cửa sổ này dựa trên một số tiêu chuẩn hình ảnh học. Tuy nhiên, một khi có dấu hiệu của đột quỵ người bệnh cần đến bệnh viện càng sớm càng tốt để được tái thông mạch não trong thời gian ngắn nhất bằng các phương pháp phù hợp.

Cũng theo tiến sĩ Đức, đột quỵ não là tình trạng mạch máu nuôi não bị tắc nghẽn hoặc bị vỡ khiến cho não không nhận đủ oxy dẫn đến tình trạng xuất huyết não, nhồi máu não, vỡ mạch máu não.... Đột quỵ đang trở thành nỗi ám ảnh với các gia đình, khi ở Việt Nam có hơn 200.000 người bị đột quỵ/năm, hơn 50% bệnh nhân tử vong hoặc tàn phế. Trong cấp cứu đột quỵ, thời gian là não, điều này có nghĩa là bệnh nhân phải được điều trị tái thông càng sớm càng tốt.

Đột quỵ não thường gặp 2 thể nhồi máu não (hay tắc mạch máu não chiếm khoảng 80%) và xuất huyết não (hay vỡ mạch máu não chiếm khoảng 20%). Mục tiêu chính trong điều trị đột quỵ thiếu máu não cấp là tái thông mạch máu não bị tắc nghẽn nhằm cứu lấy vùng nhu mô não đang bị tổn thương. Trước đây, các phương pháp điều trị cấp bị giới hạn bởi cửa sổ thời gian như thuốc tiêu sợi huyết (trước 4.5 giờ) hay can thiệp mạch máu não lấy huyết khối thường quy (trước 6 giờ).

Hiện nay, đơn vị can thiệp đột quỵ đã triển khai đầy đủ các kỹ thuật can thiệp tiên tiến để điều trị cho bệnh nhân gồm: sử dụng tiêu sợi huyết, lấy huyết khối nội mạch, can thiệp vỡ mạch bằng coil có thể kết hợp đặt stent, thả keo gây tắc mạch cầm máu, phẫu thuật kẹp clip cầm máu, mở sọ giải ép, và hồi sức sau can thiệp, đặc biệt là sự phối hợp đồng bộ hiệu quả của các chuyên khoa cấp cứu, chẩn đoán hình ảnh, nội thần kinh, phẫu thuật thần kinh, gây mê hồi sức, hồi sức tích cực… Đặc biệt là trình độ chuyên môn chuyên sâu của đội ngũ bác sĩ can thiệp đột quỵ đã rất cải thiện.

Phạm Phong