Người sao chép ý tưởng đâm đơn kiện Hội Mỹ thuật Cần Thơ vì bị thu hồi giải thưởng

Tại cuộc thi mỹ thuật thường niên 2019 của Hội Mỹ thuật TP.Cần Thơ, giải nhất được trao cho tác phẩm tranh lụa Ngày thơ của tác giả Võ Thị Xuân Ca. Giải thưởng gồm bằng chứng nhận và tiền thưởng trị giá 8.940.000 đồng.

Đầu năm 2020, nhiều người phát hiện tác phẩm tranh lụa Ngày thơ có nhiều điểm tương đồng với bức ảnh của nhiếp ảnh gia người Pháp tên Jack Garofalo. Cụ thể, đó là bức ảnh chụp cảnh 2 em bé đang tắm, cười đùa bên những chiếc lu chứa nước. Bức ảnh này nằm trong chùm ảnh đời thường, được nhiếp ảnh gia Jack Garofalo thực hiện năm 1961 tại Sài Gòn, do một tờ báo điện tử của Việt Nam giới thiệu vào năm 2017.

Sau khi trưng cầu ý kiến các nhà chuyên môn, thành viên Ban giám khảo cuộc thi mỹ thuật năm 2019 và Hội Mỹ thuật Việt Nam, Hội Mỹ thuật TP.Cần Thơ đã có quyết định thu hồi giải thưởng đối với phẩm tranh lụa Ngày thơ của tác giả Võ Thị Xuân Ca. Trước đó, Hội Mỹ thuật TP.Cần Thơ có nhiều động thái vận động, yêu cầu bà Ca tự giác “trả” lại giải nhưng bà Ca không đồng ý.

Về tác phẩm tranh lụa Ngày thơ, họa sĩ Ca Lê Thắng - Phó chủ tịch Hội đồng Nghệ thuật hội họa (Hội Mỹ thuật Việt Nam), Trưởng ban Giám khảo cuộc thi mỹ thuật TP.Cần Thơ 2019 nhận xét: “Đây là tác phẩm có nội dung lành mạnh, sử dụng chất liệu lụa tốt, bố cục chặt chẽ và đơn giản, đạt hầu hết các tiêu chí của cuộc thi”.

Tuy nhiên, theo họa sĩ Ca Lê Thắng, sau này Ban tổ chức cuộc thi phát hiện tác giả đã lấy tư liệu, hình ảnh và ý tưởng bức ảnh chụp của một tác giả nước ngoài. Tác giả không chép nguyên xi bức ảnh mà chọn lựa, bố cục lại, thay đổi một số chi tiết của 2 nhân vật, màu sắc… Về ý tưởng, hình ảnh, không khí tác phẩm vẫn dựa vào tinh thần của tác phẩm nhiếp ảnh.

Bà Võ Thị Xuân Ca bên tác phẩm đoạt giải nhất cuộc thi mỹ thuật TP.Cần Thơ năm 2019 - Ảnh: CTV

Họa sĩ Lê Xuân Chiểu - thành viên Hội đồng Giám khảo cuộc thi mỹ thuật TP.Cần Thơ 2019 cho rằng: “Tác phẩm Ngày thơ đã vi phạm vào việc sao chép lại hình ảnh, từ bố cục đến ý tưởng. Vì tác giả chưa nắm chắc về Luật Bản quyền và cũng không cố ý trong việc sao chép nên tôi đề nghị Ban tổ chức thu hồi giải thưởng”.

Tháng 3.2020, trong công văn phản hồi gửi Hội Mỹ thuật TP.Cần Thơ, Hội Mỹ thuật Việt Nam cũng nhất trí với việc thu hồi giải thưởng đối với tác giả Võ Thị Xuân Ca. Theo Hội Mỹ thuật Việt Nam, tác phẩm tranh lụa đoạt giải nhất của tác giả Xuân Ca có hình tượng chính (bố cục 2 em bé, vị trí hình lu nước phía sau, sọt tre để trên nắp lu) giống ảnh chụp đến 90%. Tác giả chỉ thêm một vài chi tiết nhưng không thay đổi bố cục chung.

“Sự vi phạm bản quyền là rõ ràng trong việc sao chép ảnh của tác giả người nước ngoài để thực hiện tác phẩm. Ban Kiểm tra Trung ương, Hội Mỹ thuật Việt Nam nhận thấy rằng tác giả là người lười suy nghĩ, sao chép ảnh tác phẩm của người khác để thể hiện tác phẩm tranh lụa của mình, nhưng không chịu thừa nhận sai phạm, không tiếp thu ý kiến của Ban giám khảo và Ban tổ chức cuộc thi là không thực hiện đúng với Luật Bản quyền”, văn bản của Hội Mỹ thuật Việt Nam nêu rõ.

Trao đổi qua điện thoại với PV, bà Xuân Ca cho biết: “Tôi không lấy hoàn toàn từ bức ảnh đó để vẽ nên không vi phạm tác quyền. Tôi vẽ bằng bút pháp, bằng cảm xúc riêng của tôi thì không gọi là vi phạm tác quyền, tôi chỉ cảm xúc, mượn ý tưởng từ bức ảnh đó để vẽ”.

Theo bà Ca, nếu vi phạm tác quyền thì chỉ có Cục Sở hữu trí tuệ hay Bộ Văn hóa - Thể thao - Du lịch xác định, còn ở đây Ban tổ chức cuộc thi chỉ làm theo cảm quan thì không thuyết phục”. Bà Ca cho biết thêm, bà đã nhờ luật sư tư vấn, gửi đơn kiện đến TAND TP.Cần Thơ và tòa đã thụ lý, đang chờ giải quyết.

Nhóm PV