Mỹ cảnh báo Trung Quốc mở rộng yêu sách phi lý ở Bắc Cực như Biển Đông

Phát biểu trong một hội thảo trực tuyến do Viện Quốc tế về Nghiên cứu Chiến lược (Anh) tổ chức ngày 25.6, ông Foggo cho biết Trung Quốc đang tìm mọi cách để khai thác khu vực Bắc Cực và các hoạt động của Bắc Kinh tại đây - cũng như ở châu Phi và châu Âu – đặt ra mối lo ngại về mặt an ninh cho Mỹ và các thành viên khác của liên minh an ninh xuyên Đại Tây Dương.

“Trung Quốc thậm chí còn tự đơn phương coi mình là một quốc gia cận Bắc Cực. Họ đang để mắt tới các cơ hội đầu tư từ khai thác tài nguyên thiên tới các tuyến giao thương hàng hải tiềm năng trong tương lai như Con đường Tơ lụa Bắc Cực”, ông Foggo nói.

Theo truyền thống, Bắc Cực được quản lý bởi một cơ quan gồm 8 nước được gọi là Hội đồng Bắc Cực, bao gồm Canada, Đan Mạch, Phần Lan, Iceland, Na Uy, Nga, Thụy Điển và Mỹ. Những quốc gia này đều có chủ quyền với các vùng đất trong Vòng cực Bắc và có quyền quyết định với các chính sách quản lý khu vực này.

Trung Quốc, dù không phải là một quốc gia vùng Bắc cực, đang ngày càng tăng cường hoạt động trong khu vực này và đã trở thành một thành viên quan sát của Hội đồng Bắc cực kể từ năm 2013. Điều này gây quan ngại cho các quốc gia vùng Bắc cực về những mục tiêu chiến lược dài hạn của Bắc Kinh, bao gồm cả việc triển khai quân sự.

Ý tưởng về mối quan hệ đối tác cùng có lợi chính xác là thông điệp trấn an mà Trung Quốc muốn nhắm đến trong chính sách Bắc Cực của mình, khi lặp đi lặp lại về vấn đề "hợp tác". Đó là một sự tương phản rõ rệt với những lo ngại của Hội đồng Bắc Cực trước khi kết nạp Trung Quốc, khi các thành viên cũ sợ rằng một kịch bản tương tự tại biển Đông có thể xảy ra.

Vào tháng 1.2018, Trung Quốc công bố sách trắng Bắc Cực đầu tiên của nước này, với tiêu đề "Chính sách Bắc Cực của Trung Quốc", trong đó tuyên bố các vấn đề của Bắc Cực giờ đây "vượt ra ngoài các quốc gia trong Vòng cực Bắc hoặc bản chất của khu vực", cho rằng những gì xảy ra trong khu vực đều “ảnh hưởng đến lợi ích của các quốc gia bên ngoài khu vực và lợi ích của toàn bộ cộng đồng quốc tế nói chung".

Sách trắng Bắc Cực của Trung Quốc lập luận việc băng tan ở khu vực này sẽ mở ra các tuyến đường biển và cho phép tiếp cận với các tài nguyên thiên nhiên, do đó nâng tầm các giá trị chiến lược và kinh tế của vùng này. Trung Quốc sau đó cũng tuyên bố nước này về mặt địa lý là quốc gia “cận Bắc Cực" và là "một bên liên quan quan trọng đối với các vấn đề Bắc Cực", nói rằng những thay đổi môi trường ở Bắc Cực có "tác động trực tiếp đến hệ thống khí hậu và môi trường sinh thái của Trung Quốc".

Phía Mỹ đã nhiều lần bác bỏ tuyên bố này và khẳng định rằng chỉ có "các quốc gia ở Bắc Cực" và "các quốc gia không thuộc Bắc Cực", không chấp nhận tuyên bố của Bắc Kinh về việc Trung Quốc là một quốc gia cận Bắc Cực”, mô tả ý đồ của Bắc Kinh là nhằm “đảo lộn” trật tự, đồng thời cũng không quên dẫn chứng về các hành vi phi pháp của Trung Quốc ở Biển Đông.

Đô đốc Hải quân Mỹ James Foggo cho rằng khu vực này có thể trở thành nơi mà Bắc Kinh đưa ra những “tuyên bố sai lệch”. “Trung Quốc có tiền lệ trong việc đưa ra những tuyên bố không có căn cứ về tuyến đường biển quốc tế ở Biển Đông, vì vậy nhiều khả năng Trung Quốc cũng sẽ tìm cách bẻ cong quy tắc để tìm cách có lợi cho họ ở Bắc Cực”, ông Foggo cảnh báo.

Hoàng Vũ (theo SCMP)