Kỳ 2: Cựu sĩ quan Liên Xô phủ nhận lập cầu không vận bí mật

Những chuyến bay bí mật của Airbus A320 từ Rostov đi Syria và khứ hồi chỉ là một trong hàng chục chiếc máy bay “xài rồi” của các hãng hàng không lớn của Mỹ và châu Âu, được chuyền tay qua nhiều công ty trung gian đến các hãng bay Trung Đông bị Mỹ cấm vận.

Để duy trì chiến dịch quân sự dẹp loạn quân nổi dậy đòi lật đổ chế độ, Tổng thống Assad và các đồng minh Nga, Iran và tổ chức vũ trang Hezbollah (Lebanon) cần máy bay dân sự để chuyển quân và khí tài.

Mỹ đã cố gắng ngăn chặn nỗ lực này, nhằm buộc quân đội Syria, Vệ binh Cách mạng Iran và Hezbollah không có quân và khí tài quân sự cần thiết để tiến hành chiến dịch, bằng cách Mỹ cấm vận xuất khẩu đối với Syria và Iran, và Bộ Tài chính Mỹ lập danh sách đen các hãng bay của hai nước này cùng nhiều hãng bay ngoài Syria, cáo buộc họ làm trung gian.

Ông John E. Smith, lãnh đạo Vụ kiểm soát tài sản của nước ngoài thuộc Bộ Tài chính Mỹ, nói tại cuộc giải trình trước một ủy ban Quốc hội Mỹ hồi tháng 11.2017: “Các hành động này chứng tỏ chúng ta quyết xử lý bất kỳ ai hỗ trợ Assad và chế độ của ông ta”.

Cựu thiếu úy hải quân Liên Xô phủ nhận là chủ hai công ty máy bay

Reuters đã điều tra ở sân bay Rostov, tìm ra những chuyến bay bí mật nhờ sử dụng dữ liệu giám sát các chuyến bay (được công khai trên mạng), tìm công ty đăng ký sở hữu máy bay.

Các tài liệu đăng ký chủ máy bay bị Reuters truy được vết cho thấy các hãng bay Iran, Syria đã có thể lách lệnh cấm vận của Mỹ. Khi chủ chuyển máy bay từ nước này qua nước khác, khâu giấy tờ phức tạp che giấu được nhân thân của người liên quan cung cấp máy bay cho Syria.

Theo tài liệu của Cơ quan quản lý chủ máy bay Ukraine, cựu thiếu úy hải quân Liên Xô Sergei Tomchani cùng một số cựu đồng đội đã đăng ký hàng chục máy bay là của hai công ty Khors và Dart ở Ukraine. Tiếp đó, số máy bay được bán hoặc cho các hãng bay Iran, Syria thuê, theo dữ liệu giám sát các chuyến bay.

Trong 7 năm qua, Khors-Dart đã mua hoặc thuê 84 chiếc Airbus và Boeing đã qua sử dụng, thông qua các tầng trung gian không bị Mỹ cấm vận. Trong đó có ít nhất 40 chiếc đã được sử dụng ở Iran, Syria và Iraq, theo 3 trang web giám sát các chuyến bay vốn cho thấy hành trình bay và phù hiệu của công ty sở hữu.

Ông Tomchani cùng Khors đã bị Bộ Thương mại Mỹ đưa vào danh sách đen cấm vận từ năm 2011, vì xuất khẩu máy bay qua Iran và Syria mà không có giấy phép của Mỹ.

Hồi tháng 9.2017, Bộ Tài chính Mỹ đưa Khors và Dart vào danh sách cấm vận, nói hai công ty này giúp các hãng bay bị cấm vận có được máy bay do Mỹ sản xuất như Boeing, trong khi máy bay Airbus của châu Âu nhưng cũng sử dụng một số linh kiện có nguồn gốc Mỹ.

Boeing và Airbus đều tuyên bố tuân thủ lệnh cấm vận của chính phủ Mỹ, Anh, EU và LHQ.

Khors-Dart cùng ông Tomchani đều phủ nhận. Trong một cuộc gặp 90 phút tại nhà hàng cao cấp Velyur ở thủ đô Kiev của Ukraine, ông Tomchani phủ nhận việc bán máy bay cho Iran và Syria, và Khors-Dart không thể bán hoặc cho Cham Wings thuê, do hai công ty này không là chủ máy bay. Ông nói hai công ty bán hộ máy bay cho bên thứ ba, nhưng không nói bên thứ ba là ai.

Cựu thiếu úy hải quân Sergei Tomchani - Ảnh: CNN

Chủ hai công ty gồm một kế toán 81 tuổi!

Ông Tomchani từng thuộc một đơn vị hải quân Liên Xô đóng ở quân cảng Vladivostok. Năm 1991, ông xuất ngũ hàm thiếu úy, và cùng 2 sĩ quan khác cùng đơn vị kiếm sống bằng cách lái máy bay do Liên Xô sản xuất được bán giá rẻ sau khi Liên Xô sụp đổ, ở những vùng chiến sự, như ông Tomchani nói các công ty Khors-Dart từng chở các bảo vệ an ninh tư nhân ở Iraq sau khi Mỹ đánh chiếm nước này năm 2003.

Vị cựu sĩ quan Nga nói ông không còn là cổ đông ở hai công ty trên, chỉ làm tư vấn cho Khors-Dart. Cơ quan quản lý chủ máy bay Ukraine ghi nhận ông Tomchani đã thôi là cổ đông ở Khors sau tháng 6.2010, và ông từ bỏ quyền lợi ở Dart sau tháng 4.2011. Ông nói đã bán cổ phần cho các “doanh nhân lớn” nhưng không cho biết tên của họ.

Nhưng ông Tomchani nói có những người ủy nhiệm đã đăng ký hai công ty ở Ukraine, gồm một quan chức trung cấp của Khors, và người nữa là một kế toán viên 81 tuổi của nhiều công ty ở Kiev, và một người trùng tên và địa chỉ với một quản thủ thư viện ở thành phố Melitopol thuộc đông nam Ukraine.

Ông Tomchani còn nói ông với Vladimir Suchkov là bạn cũ, và Suchkov sống ở Nga. Theo Cơ quan quản lý chủ máy bay Ukraine, Shuckov là chủ 25% cổ phần Khors, địa chỉ đăng ký là số nhà 33 đường Elektrikov ở Kiev. Đây cũng là địa chỉ đăng ký trong tài liệu chính phủ cung cấp khí tài cho đơn vị quân sự A0515, một đơn vị thuộc Cục tình báo quân đội Ukraine.

Lãnh đạo tạm quyền của Cục tình báo quân đội Ukraine, ông Alexei Bakumenko nói Suchkov không là nhân viên. Cục cũng không biết gì về việc cung cấp máy bay cho Syria, không liên quan việc chở quân đánh thuê Nga qua Syria và không hợp tác với Khors, Dart hoặc Cham Wings.

Ngày 9.1.2018, Dart đã đổi tên thành Alanna, và đến ngày 1.3 thì công ty mới Alanna Air tiếp nhận tài sản của Alanna.

Vĩnh Thụy (theo Reuters)