Năm 2019: 24 phạm nhân chết do bị đánh, tự tử, tai nạn lao động

Uỷ ban Tư pháp (UBTP) vừa có Báo cáo thẩm tra báo cáo của Chính phủ, VKSNDTC, TANDTC về công tác tư pháp năm 2019.

UBTP nhận thấy năm 2019, Chính phủ, TANDTC, VKSNDTC đã triển khai nhiều biện pháp đồng bộ nhằm thực hiện các nhiệm vụ Quốc hội giao trong công tác phòng, chống tội phạm và vi phạm pháp luật, công tác điều tra, truy tố, xét xử và thi hành án, góp phần giữ vững an ninh, chính trị và trật tự, an toàn xã hội, tạo tiền đề quan trọng để phát triển kinh tế - xã hội.

Tuy nhiên, trong một số lĩnh vực, việc phát hiện còn chậm, số lượng chưa tương xứng, chưa phản ánh đúng tình hình vi phạm trên thực tế, kết quả xử lý chưa nghiêm, chưa làm rõ trách nhiệm của cơ quan, cá nhân có thẩm quyền trong quản lý nhà nước:

Cụ thể, tham nhũng trong chính các cơ quan có chức năng chống tham nhũng, cơ quan thanh tra, kiểm tra, cơ quan bảo vệ pháp luật vẫn diễn biến phức tạp, tình trạng “tham nhũng vặt” gây bức xúc trong nhân dân và dư luận, tuy nhiên, việc phát hiện vẫn chưa được nhiều và còn giảm 4,18% so với cùng kỳ.

Nhiều vụ việc xây dựng trái phép diễn ra công khai tại nhiều địa phương, trong thời gian dài đến nay mới bị cơ quan chức năng xử lý, nhiều trường hợp xử lý chưa nghiêm, chưa làm rõ trách nhiệm của cơ quan, người có thẩm quyền quản lý nhà nước liên quan.

Tình trạng ô nhiễm môi trường, đặc biệt là xử lý rác thải, xả nước thải công nghiệp chưa qua xử lý, ô nhiễm không khí ở các thành phố lớn và ô nhiễm nguồn nước đáng báo động nhưng công tác phòng ngừa, xử lý chưa đạt yêu cầu, việc xử lý hình sự còn rất thấp so với số vi phạm phát hiện được (chiếm 1,58%).

UBTP nhận thấy, năm 2019, công tác điều tra, xử lý tội phạm tiếp tục có nhiều chuyển biến tích cực.Tuy nhiên, tỷ lệ giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm mới đạt 87,4%, chưa đạt yêu cầu của Quốc hội. Còn 2.261 tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố quá hạn giải quyết.

Việc áp dụng biện pháp ngăn chặn bắt, tạm giữ, tạm giam còn nhiều vi phạm, dẫn đến VKSND các cấp không phê chuẩn 111 lệnh bắt người bị giữ trong trường hợp khẩn cấp, 172 quyết định gia hạn tạm giữ, 256 lệnh tạm giam. Số người bị tạm giữ hình sự sau phải trả tự do, không xử lý hình sự còn tới 1.256 người.

Chất lượng hoạt động điều tra còn một số hạn chế. Năm 2019, còn để xảy ra một số trường hợp bị khởi tố oan. Đáng lưu ý, số lượng các vụ án tạm đình chỉ điều tra trong năm 2019 vẫn tăng tới 2.115 vụ.

“Đây là vấn đề lớn, UBTP đã kiến nghị qua nhiều năm nhưng số vụ tạm đình chỉ không những không giảm mà tiếp tục tăng lên qua các năm, cho tới nay còn tới 96.800 vụ án bị tạm đình chỉ, trong đó một số vụ án sắp hết thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự, tiềm ẩn nguy cơ bỏ lọt tội phạm”, UBTP nêu.

Cũng theo UBTP, năm 2019, CQĐT cấp trung ương điều tra cả những vụ án không thuộc thẩm quyền được quy định tại Điều 163 Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015, nhưng vẫn được VKSND phê chuẩn, chấp nhận. Đề nghị Bộ trưởng Bộ Công an, Viện trưởng VKSNDTC có giải pháp để khắc phục thực trạng này.

Cùng với đó, vẫncòn 6 trường hợp VKSND truy tố oan dẫn đến TAND cấp sơ thẩm tuyên không phạm tội. Còn 88 trường hợp truy tố thiếu căn cứ, sai tội danh, sai khung hình phạt dẫn đến TAND sơ thẩm phải xét xử về khoản khác trong cùng điều luật hoặc tội danh khác bằng hoặc nhẹ hơn tội danh VKSND đã truy tố.

VKS ngang cấp ít phát hiện được vi phạm, dẫn đến số kháng nghị phúc thẩm của VKSND cấp trên vẫn chiếm 45%. Kết quả giải quyết đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm về hình sự chưa có nhiều chuyển biến, vẫn còn tới 1.689 đơn/813 việc chưa được giải quyết, chiếm 47,6%.

Với ngành tòa án, vẫn còn 107 trường hợp phải hủy án và 275 trường hợp phải sửa án do nguyên nhân chủ quan. Vẫn còn 81 trường hợp cho hưởng án treo không đúng quy định.

Về công tác thi hành án phạt tù, UBTP nhận thấy, cho đến nay vẫn còn 1.017 người bị kết án tù trốn thi hành án đang ở ngoài xã hội và tăng so với năm 2018, không đạt chỉ tiêu yêu cầu của Quốc hội “giảm mạnh số người bị kết án phạt tù trốn ở ngoài xã hội”; có 24 trường hợp phạm nhân chết do tự tử, tai nạn lao động hoặc bị đánh.

Bùi Trí Lâm