Quan sát được dịch não tuỷ rửa não khi con người ngủ

Tổng cộng có 13 người từ 23 đến 33 tuổi đã tham gia vào một nghiên cứu của các nhà khoa học Mỹ ở Đại học Boston. Nhờ họ có thể ngủ trong một thiết bị MRI ồn ào, lần đầu tiên các nhà khoa học có thể thu được hình ảnh về hoạt tính của dịch não tủy trong não khi ngủ. Hóa ra, hoạt tính dịch não tuỷ liên quan mật thiết đến hoạt tính của sóng não và lưu lượng máu.

Theo dõi các quá trình trong não của các tình nguyện viên, các nhà khoa học đã nhìn thấy bức tranh sau đây. Sau khi ngủ, các tế bào thần kinh được thư giãn và máu bắt đầu rời khỏi vùng não. Máu giải phóng không gian cho dịch não tủy, tuôn ra rửa não. Có lẽ điều này xảy ra là do trong khi ngủ, các tế bào thần kinh không cần một lượng oxy như ban ngày và máu rời khỏi khu vực, nhường chỗ cho dịch não tủy. Cho đến nay, đây chỉ là một trong những giả thuyết mà các nhà khoa học sẽ phải kiểm tra trong các công trình nghiên cứu thời gian tới.

Nhà nghiên cứu Laura Lewis giải thích rằng cho đến nay, các nhà khoa học không biết về nhịp sóng (waves) của dịch não tủy trong thời gian ngủ. Còn bây giờ chúng ta chỉ cần nhìn vào vùng não để đánh giá trạng thái của não.

Những phát hiện này cung cấp những hiểu biết mới về nguyên nhân của các rối loạn thần kinh và tâm thần, bao gồm chứng tự kỷ và Alzheimer. Ngoài ra, mối quan hệ giữa các nhịp sóng não với lưu lượng máu và hoạt tính của dịch não tủy cũng cung cấp hiểu biết về các rối loạn liên quan đến tuổi nhất định.

Trong các nghiên cứu trước đây, người ta đã biết rằng dịch não tủy và hoạt tính của các nhịp não giúp loại bỏ các protein độc hại tích tụ trong não theo tuổi tác. Trong bối cảnh lão hóa, các quá trình này chậm lại, có thể ảnh hưởng đến lưu lượng máu và làm giảm nhịp phát sóng của dịch não tủy.

Từ trước đến nay, các nhà khoa học có xu hướng đánh giá tất cả các quá trình này một cách riêng biệt, nhưng bây giờ họ đang quan sát mối quan hệ chặt chẽ giữa chúng.

Các giai đoạn nghiên cứu tiếp theo với sự tham gia của những người lớn tuổi sẽ giúp trả lời các câu hỏi về mối quan hệ nhân - quả của cơ chế này: liệu quá trình này có phải là hậu quả của một quá trình khác hay liệu có một nguyên nhân tiềm ẩn nào khác chi phối mọi thứ?

Vũ Trung Hương