Báu vật triệu đô, cả làng trắng đêm canh giữ không bán

Cây sanh ở bản Kẻ Mui, xã Giai Xuân, huyện Tân Kỳ (Nghệ An) vừa được công nhận là cây di sản Việt Nam. Đây là cây thứ 3 ở Nghệ An được công nhận là cây di sản sau cây lộc vừng ở đảo Ngư và cây sa mu ở vườn quốc gia Pù Mát (huyện Con Cuông).

Cây sanh này có tuổi đời đến nghìn năm được đánh giá là cây tự nhiên đẹp nhất Việt Nam. Cây cao 27 m, tán rộng khoảng 35 m. Gốc cây ôm lấy một tảng đá lớn rộng khoảng 5 m, dài hơn 7 m. Phía trên là khối đá nhỏ hơn có đường kính hơn 2 m, cao khoảng 3 m. Cả hai khối đá này được rễ cây sanh bao bọc xung quanh trông như hình một “mâm xôi, con gà”, thân cây thì được ví như "phượng múa rồng bay". Cũng có người cho rằng, hai khối đá hoa cương có hình thù tượng trưng cho sự tích bánh chưng, bánh dày. Với đặc điểm tự nhiên này, cây cổ thụ được xem là có thế đẹp “độc nhất vô nhị”.

Cây được một thương lái vô tình phát hiện cách đây hơn chục năm. Sau khi được phát hiện, nhiều người săn cây cảnh đã tìm đến để mua với giá hàng tỉ đồng nhưng người dân ở đây không bán. Thậm chí có người còn muốn mua cả mảnh đất để sở hữu cây sanh, tuy nhiên chủ nhân cũng không chịu mà xem đó là báu vật của làng.

Hai cây sưa hàng trăm năm tuổi ở chùa làng Phụ Chính (xã Hòa Chính, huyện Chương Mỹ, TP.Hà Nội) được xem là biểu tượng văn hóa, tâm linh của làng. Mỗi cây cao hàng chục mét và đường kính hơn một mét, hai ba người ôm mới xuể. Người ta ví đó là hai khối vàng ròng lộ thiên bởi giới buôn sưa sành sõi từng định giá có rẻ lắm thì cũng bán được tầm 150 tỉ đồng.

Năm 2010, khi một số cành sưa gẫy đổ vì mưa bão, các cụ già trong thôn đã tổ chức họp bàn với dân làng khai thác thêm phần cành sưa già cỗi bán đấu giá lấy tiền sửa chùa và một số công trình phúc lợi khác. Nhiều lái gỗ đã tham gia đấu giá và một người ở làng Đồng Kị (Từ Sơn, Bắc Ninh) trúng đấu giá 2,506 m3 với số tiền 20,5 tỉ đồng.

Sau thương vụ 20,5 tỉ đồng, làng Phụ Chính không có lấy một ngày yên ả. Sưa tặc chính hiệu từ khắp nơi kéo về đêm ngày phục kích chờ dân làng sơ hở. Làng Phụ Chính một mặt cắt cử người trong thôn luân phiên nhau canh gác 24/24, một mặt xây tường bao chung quanh gốc cây để bảo vệ. Không một giây phút dám lơ là, ấy vậy mà đám sưa tặc vẫn không chịu thua. Cách đây 3 năm, một trong hai nhánh ở cây sưa lớn hơn bị cắt trộm. Sau lần đó, hai cây sưa cổ được tăng cường bảo vệ nhằm đảm bảo một cách tuyệt đối.

Khi những cánh rừng tự nhiên liên tục bị chặt phá một cách không thương tiếc thì tại thôn A Mé, xã Ba Ngạc (Ba Tơ) và thôn Trà Ót, xã Trà Tân (Trà Bồng, Quảng Ngãi) có một số cây sao xanh và cây chò được người dân bao đời nay trông coi như là một “báu vật” quý giá.

Cách Quốc lộ 24B chừng 100m, đoạn qua xã Ba Ngạc (Ba Tơ) có hai cây sao xanh tuổi đời hàng trăm năm, đường kính từ 1,5 - 2m, với 5, 6 người ôm, lá rất xanh tốt. Hai cây này được xem như báu vật của thôn A Mé. Thời gian qua, bọn lâm tặc liên tục đến gạ gẫm dân làng để mua nhưng dân làng không bán cái cây này với bất kỳ giá nào, vì đó là biểu tượng hiên ngang của người Hrê ở đây.

Còn ở thôn Trà Ót, xã Trà Tân, cây chò của thôn tuy giá trị kinh tế không bằng cây sao xanh ở làng A Mé, nhưng lại là cây di tích nên người dân luôn nỗ lực bảo vệ. Ông Thân (xã Tịnh Giang, huyện Sơn Tịnh) - người được giao bảo vệ cây chò này kể trên báo Quảng Ngãi: "Sau khi tôi đến ở có nhiều lâm tặc mua chuộc sự im lặng của tôi để được đốn cây, nhưng tôi không đồng ý. Mua chuộc không được, chúng hăm dọa, nhưng tôi nhất quyết không sợ".

Đã gần 600 năm đi qua, mặc cho bao biến cố thăng trầm của lịch sử, tạo hóa và con người thay đổi, nhưng cây dã hương cổ thụ trên mảnh đất của thôn Dương Phạm (huyện Ý Yên, tỉnh Nam Định), một trong số 2 "cụ" cây quý hiếm còn sót lại ở nước ta và trên thế giới, vẫn còn trường tồn.

Sự có mặt của “đại lão mộc tinh” đến ngày nay đã hé lộ biết bao điều kỳ bí về truyền thuyết, chứng tích của một làng quê vốn được coi là thanh bình, yên ả bấy lâu. Theo Nông nghiệp Việt Nam, cây cổ thụ này giống như Thành hoàng làng vậy. Thời chiến, cả khu di tích miếu vua bà và cây xoan dã như một pháo đài để bộ đội ta chống giặc. Đến thời bình, dân trong thôn có công to việc nhỏ đều đến gốc cây. Từ chuyện đặt móng xây nhà, đưa con đi thi đại học, đám cưới đám hỏi… đều nhờ cây phán hộ. Người dân thôn Dương Phạm xem cây dã hương như là một “báu vật” của làng, họ ngày đêm ra sức bảo vệ và gìn giữ.

Tháng 8.2012, những người thuộc Tổ chức Guiness Việt Nam về chơi đã đo đường kính lớn nhất của cây là 16 mét. Đặc biệt, "cụ" dã hương nơi đây có nhiều tán tỏa rộng, trông rất ấm cúng.

Ở một vùng đất tỉnh Nghệ An có 5 cây thị tuổi đời 670 năm và được Hội Bảo vệ thiên nhiên và môi trường Việt Nam công nhận là Cây Di sản Việt Nam. Cây lớn nhất có chu vi khoảng 15m, được đặt tên là cây thị tổ, cho mỗi quả nặng khoảng 1kg. Có cây già cỗi, ruột mục rỗng nhiều đời nay, tạo thành những cái hốc trong ruột cây chứa được khoảng 3-5 người, nhưng cành, lá vẫn xanh tốt. Chủ nhân của 5 cây thị này là ông Lê Minh Thưởng (73 tuổi) và vườn thị “cổ thụ” an lạc trên địa bàn làng Xuân Tình, thuộc xóm 2, xã Nghi Thịnh, huyện Nghi Lộc.

Cuối năm 2009, có mấy người từ Nam ra thăm quan, quá mê thích 5 cây thị nên đòi mua cả đất vườn với giá rất cao để làm Khu du lịch sinh thái. Không chỉ trả giá vườn thị, họ còn đòi mua những mảnh vườn của con cháu ông đang sống quanh đó với giá cao. Ông Thưởng phải từ chối khéo với lý do “đất hương hỏa của tổ tiên để lại, chúng tôi không thể bán được”.

Hạnh Nguyên (theo VNN)

Một số bậc cao niên trong làng liên tục nhận được những lời đe dọa kiểu này khi họ cố ra sức bảo vệ hai cây sưa