Mỹ thông báo cho đồng minh kế hoạch tuần tra đảo nhân tạo ở Biển Đông

Giới phân tích chính trị quốc tế đang lo ngại động thái Mỹ quyết phá tan mộng bành trướng của Trung Quốc (TQ) kể trên có thể làm leo thang căng thẳng giữa Washington với Bắc Kinh sau chuyến thăm Mỹ của Chủ tịch Tập Cận Bình hồi tháng trước.

Mỹ đã luôn khẳng định về quyền tự do hàng hải trên biển Đông. Vì vậy việc tiến hành tuần tra tại khu vực 12 hải lý ở ít nhất một trong số các đảo nhân tạo phi pháp của TQ, sẽ thách thức yêu sách chủ quyền phi lý của Bắc Kinh tại biển Đông.

Quan chức Mỹ nói rằng, TQ đã chiếm giữ các bãi ngầm trong quần đảo Trường Sa của Việt Nam một cách trái phép, biến chúng thành các đảo nhân tạo phi pháp đủ lớn cho sân bay quân sự, trang thiết bị rađa cũng như nơi đồn trú của quân đội. 

Công pháp quốc tế khẳng định, các đảo nhân tạo phi pháp mà Bắc Kinh xây dựng trên các đảo của Việt Nam trên biển Đông không có giá trị chủ quyền với giới hạn 12 hải lý.

Dù không có chủ quyền, nhưng hồi tháng 5 khi một máy bay giám sát của hải quân Mỹ bay gần 3 trong số 5 đảo nhân tạo TQ xây dựng nhưng không trong phạm vi 12 hải lý thì đã liên tục bị hải quân TQ quấy rối và yêu cầu rời khỏi khu vực.

Ngày 12.10, các quan chức Philippines cho biết rằng trong vài ngày qua, họ đã được Mỹ thông tin rõ về kế hoạch tuần tra vùng quanh đảo nhân tạo phi pháp nói trên. Thượng nghị sĩ Antonio F. Trillanes IV, Chủ tịch Ủy ban An ninh và Quốc phòng Philippines cho biết ông hoan nghênh quyết định của phía Mỹ.

Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Ashton B. Carter và Ngoại trưởng John Kerry dự kiến sẽ thảo luận việc tuần tra với những người đồng cấp đến từ Úc trong hai ngày 12-13.10 về việc tuần tra trong tương lai tại biển Đông.

Tóm lại, Mỹ sẽ chỉ thực hiện kế hoạch tuần tra trên biển Đông của mình với các đồng minh châu Á và mục tiêu của việc tuần tra là để khẳng định quyền tự do hàng hải trong khu vực được xem là tuyến hàng hải đông đúc nhất thế giới.

Theo một quan chức tham dự cuộc họp kín tại Washington, cố vấn cấp cao về vấn đề TQ tại Hội đồng An ninh Quốc gia Mỹ ông Daniel Kritenbrink nói rằng, Nhà Trắng đã quyết định tiến hành các cuộc tuần tra tại biển Đông.

Tuy nhiên, ông Kritenbrink không nói cụ thể thời điểm tiến hành cuộc tuần tra này.

Chính quyền Obama và các đồng minh của Mỹ ở châu Á đã nhiều lần bàn thảo về việc phản ứng với những hành xử phi pháp của TQ ở biển Đông.

Một số nước thúc giục Mỹ tiến hành tuần tra quanh các đảo nhân tạo phi pháp, số khác lại lo ngại Bắc Kinh có thể viện cớ để tăng cường mở rộng hoạt động quân sự trong khu vực, thậm chí có thể dẫn đến một cuộc xung đột quân sự.

Quan chức quân sự Mỹ cho rằng, một trong những mục tiêu tuần tra là để kiểm nghiệm tuyên bố mà Chủ tịch TQ Tập Cận Bình đưa ra về việc nước này sẽ bảo vệ cái gọi là "vùng nước lịch sử" của họ khi viếng thăm Mỹ hồi cuối tháng 9.

TQ đã xây dựng trái phép nhiều đảo nhân tạo ở quần đảo Trường Sa của Việt Nam mà họ đang chiếm đóng trái phép. Trên đảo đá Chữ thập, họ đã hoàn thành xây dựng đường băng 3.000m có thể thích ứng với bất kỳ loại máy bay chiến đấu nào của TQ.

Tân Thủ tướng Úc, Malcolm Turnbull trước khi nắm quyền, mô tả việc TQ xây dựng đảo nhân tạo phi pháp trên biển Đông là "phản tác dụng".

Trong khi đó, ở Manila, Thượng nghị sĩ Antonio Trillanes nhấn mạnh, Mỹ cần thúc đẩy việc tuần tra quanh các đảo nhân tạo phi pháp của TQ. 

"Nó khá nguy hiểm, nhưng chúng ta cần biết rõ mức độ phản ứng thế nào từ phía TQ trong việc bảo vệ các đảo họ mới tạo ra", ông nói.

Ngoại trưởng Philippines Albert F. del Rosario cho biết, động thái của Mỹ sẽ góp phần duy trì ổn định trong khu vực.

Theo nhà phân tích của Tạp chí quốc phòng IHS Jane, James Hardy, Mỹ có một số chọn lựa trong việc điều tàu tuần tra khu vực quanh đảo nhân tạo tại biển Đông. Ví dụ, tàu tuần duyên, hay tàu khu trục lớp Arleigh Burke có tàu nhỏ hộ tống, để gửi đi thông điệp cứng rắn.

Thiên Hà (theo The NewYork Times)