Thơ Ngô Tự Lập được đề cử giải PEN Award
Câu chuyện văn hóa - Ngày đăng : 14:30, 15/07/2014
Hội Văn bút Quốc tế (PEN International) là một tổ chức văn chương lớn, ra đời năm 1921, nhằm thúc đẩy tinh thần hợp tác, hữu nghị giữa những người cầm bút trên khắp thế giới. Hiện, PEN có hơn 100 trung tâm thành viên trên toàn cầu. Ngoài ra, tổ chức này còn góp phần tăng cường vai trò của văn học trong việc phát triển sự hiểu biết lẫn nhau giữa các quốc gia; bảo vệ quyền tự do ngôn luận...
PEN vừa công bố danh sách các tác phẩm lọt vào đề cử giải thưởng năm 2014. Trong đó, tập thơ Những ngôi sao đen - Black Stars của tác giả Ngô Tự Lập có tên trong long list gồm 10 đề cử của hạng mục Thơ dịch (PEN Award for Poetry in Translation). Tập thơ Những vì sao đen - Black Stars của Ngô Tự Lập do chính tác giả và nhà thơ Mỹ Martha Collins dịch sang tiếng Anh, được Nhà xuất bản Milkweed của Mỹ phát hành tháng 10/2013.
| |
| Tập thơ Black Stars - Những vì sao đen của Ngô Tự Lập. |
Nhà văn Ngô Tự Lập cho biết, ông rất vui khi nhận được thông tin tập thơ của mình lọt vào đề cử từ bà Martha Collins. Ông kể, quá trình tập thơ được phát hành giống như một cái duyên. Hè năm 2004, Ngô Tự Lập ở Mỹ để làm luận án tiến sĩ. Ông được Viện William Joiner mời tới Boston tham gia giao lưu ở trại sáng tác của Đại học Massachusetts. Tại đó Ngô Tự Lập đã đọc thơ của mình dịch sang tiếng Anh. Martha Collins, một dịch giả, nhà thơ Mỹ rất thích thơ ông. Sau đó, bà dịch thêm nhiều bài thơ của Ngô Tự Lập và đăng tải trên các tạp chí văn chương của Mỹ.
Sau đó Ngô Tự Lập cũng dịch thơ của Martha Collins sang tiếng Việt, ông nói đọc thơ Martha, ông có cảm giác như đọc thơ mình. Khi các bài thơ của Ngô Tự Lập dịch và giới thiệu khá nhiều tại Mỹ, hai tác giả có dịp gặp nhau và quyết định sẽ làm tập thơ Black Stars song ngữ.
Tập thơ có hơn 40 bài, được dịch song ngữ, gồm những tác phẩm hay của Ngô Tự Lập. Tập thơ chia làm ba phần, phần thứ nhất là những bài viết về chiến tranh, về thời thơ ấu và tuổi trẻ của tác giả. Những bài thơ trong phần này rút từ tập thơ Thế giới và tôi phát hành năm 1997. Phần hai là những suy tư của một kẻ viễn du, những suy nghĩ về nguồn cội, gồm các tác phẩm rút từ tập thơ Chuyến bay đêm tháng sáu đã phát hành năm 2001. Phần ba là những tác phẩm mới viết của ông, về thân phận người.
Nhà thơ Ngô Tự Lập không biết tổ chức nào đã đề cử tập thơ Black Stars vào giải Thơ dịch của PEN 2014 (các cá nhân không có quyền đề cử, chỉ những tổ chức như một nhà xuất bản, trung tâm, tổ chức văn chương… mới có thể gửi tác phẩm tham dự giải).
| |
| Tác giả Ngô Tự Lập. |
Giải thưởng Thơ dịch của giải PEN được thành lập năm 1963, nhằm tôn vinh các dịch giả. Giải trao thường niên tại Mỹ cho những tập thơ dịch từ ngôn ngữ khác sang tiếng Anh được xuất bản trong năm trước đó.
PEN sẽ đưa ra danh sách chung khảo (short list) vào 17/6. Kết quả chung cuộc sẽ công bố vào ngày 30/7.
Những ngón tay thon thả kia chỉ là một cái cớ
Sự thực là bài hát cũ
Đang gợi nhớ về
Tuổi thơ
Đẹp và buồn trong thớ gỗ.
Sự thực là đâu đây có những giọt nước mắt
Nhưng chỉ riêng mình tôi biết.
Và trên con đường mòn
Chỉ một mình tôi biết
Dấu chân em
Đang lay động như những chiếc lá khô.
NHỮNG VÌ SAO ĐEN
Tháng ngày qua đẫm mồ hôi
Nhưng người đã trở về
Kiêu hãnh đặt lên bàn
Hai bàn tay - hai vì sao đen năm cánh.
Chuyện súng bom, chuyện đắm tàu không hấp dẫn nổi tôi
Tôi nhắm mắt, hai vì sao bay trong đêm tối.
Bay lên thấy trời cao biển rộng
Phía làng khuya thao thức canh gà
Sương lấp lánh trong mùi trấu ủ.
Mẹ tôi kia
Đất nước tôi kia.
Triệu triệu vì sao trên báng súng, tay cày
Bay mải miết, bay trong câm lặng
Những vì sao đen, những vì sao đen.
Một đời có thể đã trôi qua
Nhưng người đã trở về
Tôi mở mắt, hai vì sao đậu xuống
Trước mắt tôi,
đang
phập phồng
thở.
6 TỶ - 1 = 6 TỶ
Có thể một ngôi sao vừa tắt mà tôi không biết,
Có thể ánh sáng trong vắt của trăng rằm vừa xao động
mà tôi không biết
Tôi cũng không biết có ai đó,
ngoài người đàn bà và mấy đứa trẻ,
cùng tôi biết
có một người vừa ra đi trong đêm.
Tôi chưa từng gặp anh, thật đáng tiếc nhưng chẳng nên buồn
Cái tên không quan trọng giờ càng thêm vô nghĩa
Có thể anh cũng giống tôi
sống trong một căn hộ có ban công trên tầng nào đó
tòa nhà quét vôi xanh nay đã ố vàng,
trong một thành phố bên hồ
hay một dòng sông nước đỏ
nơi lũ trẻ xanh gầy mắt như một đàn đom đóm
bay rộn ràng về phía rặng tre xa.
Có thể ngoài ban công anh cũng trồng một chậu hoa
Giống như tôi có một chậu hoa sao đất
Anh tưới hoa bằng chiếc ca tôn rỉ
Đón những niềm vui nho nhỏ đâm chồi
Mùi hoa dịu dàng từng làm anh lặng lẽ mỉm cười
Và hát -
những bài hát anh đã đem theo -
Giờ đang vuốt ve đôi chân anh đã lạnh
Uớt như chan nước mắt vợ hiền.
Trên giá sách của anh tôi tìm thấy những quyển sách của mình:
Toàn tập Platon photocopy đóng bằng ghim Trung Quốc
Truyện Kiều in năm 1962
Bộ Kinh Thánh mua trong hiệu sách cũ
Bên cạnh quyển sách của chính anh in giấy xấu đã long bìa.
Tôi chưa từng gặp anh, thật đáng tiếc nhưng chẳng nên buồn
Platon đã chết,
Jésus và Nguyễn Du đã chết
Bây giờ đến lượt anh.
Ai đó nói trước cái chết mọi người đều bình đẳng
Tôi muốn thêm: cái chết biến ta thành những kẻ cùng thời
Liệu còn lời chúc nào đẹp hơn thế nữa
VIÊN ĐẠN BẮN VÀO ĐÊM ĐEN
Hoặc như một cánh tay trong mơ thõng xuống,
Chuyến bay đêm với cặp mắt tròn.
Đêm tháng sáu cái nhìn ngạc nhiên
Không ai biết nụ cười vụt tắt
Khuôn mặt lính đen trên nòng súng đen.
Nòng súng đen không ai sợ nữa,
Một con lươn chưa hết mùi bùn.
Trong vườn những tàu chuối đang nhẫn nại hứng sương
Ngọn tre cao lũ cò ngon giấc
Chỉ có con dơi già thảng thốt giật mình.
Nhà đóng kín, mẹ khêu ngọn đèn
Chưa biết mình sẽ đơn côi hơn
Người bạn gái - một nỗi buồn giấu kín.
Không ai biết anh từng là một con người -
Lũ quạ sẽ tưng bừng mở hội
Trên rặng cây xanh ngắt suốt mùa hè.