Hương Tây Ban Nha và cuộc đột phá tranh chân dung

Tôi đã được biết đến cái tên Nguyễn Phạm Thúy Hương cách đây khoảng 10 năm khi báo chí nói đến một phòng tranh vẽ chân dung của cô tại Đà Nẵng.

Nhiều nhân vật văn nghệ sĩ đất "Quảng Nam chưa mưa đà thấm" bất ngờ được tái hiện như nhà văn - học giả Nguyễn Văn Xuân, họa sĩ Nguyễn Thượng Hỷ, nhà nhiếp ảnh Mỹ Dũng, Lê Văn Thọ, Lê Diễn... và nhiều tên tuổi khác được giới thiệu.

Bức tranh vẽ chân dung Thầy Nguyễn Văn Xuân và nhiều bức khác đã bán đấu giá góp thành một số tiền khá lớn để giúp đỡ nhà văn cao niên đau yếu thường xuyên bệnh tật thời bấy giờ. Đó là một nghĩa cử cao đẹp còn để lại trong lòng nhiều người mê tranh và yêu nghệ thuật của Đà Nẵng.

Hương Tây Ban Nha qua cách vẽ cũng cho thấy cô không phân biệt giữa người nổi tiếng và không nổi tiếng. Tất cả những mẫu vẽ đều cần được tôn trọng tuyệt đối. Vẽ một tên tuổi hay một người bình thường đều phải làm sao lật lẩy, tóe ra những nét đặc sắc, cá tính của họ. Đôi khi vẽ một danh nhân hóa ra lại "quá nhạt" vì người thưởng thức không đọc thấy đường nét gì riêng của họ. Chỉ một khối màu bèn bẹt, thô xỉn, đặt bày trâng tráo.

Điều đó giải thích sự bất tài hay giới hạn của số đông thợ vẽ. Nhiều bức tranh, để chống chế cho việc bối rối và bất lực kẻ cầm cọ, y đã "dũng cảm" viết cả tên người được vẽ, muốn vẽ lên! Y đã tô đậm chủ thế! Thế nhưng trớ trêu thay, đối tượng thưởng thức đọc tên, nhìn tranh, lạ lẫm. Càng không giống và khó thấy giống! Nhân vật được tô đậm ấy hóa ra phản bội lại khổ chủ mình (!). Hoặc gần như thế! Sự cay đắng bẽ bàng!

Còn đối tượng vẽ là một người bình thường nhưng nếu họa sĩ là "đấng sáng thế" quyền năng trong thế giới mình vẫn có thể "tái sinh", tạo tác những chân dung một cách ngạo nghễ chói lóa.

 Một lần ngồi xem Hương Tây Ban Nha vẽ nhà thơ Nguyễn Ngọc Hạnh. Chúng tôi ai nấy đều đều đồng tình là họa sĩ có "tài" khi đã tìm được những nét rất riêng trong con người thơ có bài hay, câu hay này! Con người ấy vẫn là con người của làng dù bây giờ có xêng xang phố thị. "Xưa tôi sống trong làng / Giờ làng sống trong tôi". Nhưng vẻ ngoài của ông thì vô ý hàm hỗn là quá nhạt. Cái nhạt đôi khi vì quá chu toàn, quá chú trọng sự tươm tất "mặt mày nhẵn nhụi áo quần bảnh bao" để mất hết dáng vẻ riêng. Mà ông Hạnh cũng tự biết mình, ngang nhiên và ngoan cố trong câu thơ "Sông chảy một dòng thôi" (!). 

Bởi thế, cái tài của Hương Tây Ban Nhà là bức tranh thoắt đưa thi sĩ trở về bản chất hồn nhiên, thanh sạch. Thơ trẻ và không bụi bặm. Cuộc đời có thể làm các Thi sĩ "đục ngầu" thêm nhiều lần - như ông Hoàng Thơ tình Xuân Diệu từng viết "Cơm áo không đùa với khách thơ" - nhưng, khi ngồi trong đêm tối hay bình minh, mai phục, rình rập, cân não hay chụp bắt những câu thơ... y không thánh thiện, không trẻ thơ coi như thua! Con mắt tài tinh của họa sĩ đã liếc đổ và lột tả được niềm thiêng liêng hay cứu cánh ấy trong cái sắc vẻ ngỡ "ta bà", uẩn ngộ của nhân gian, của bể dâu ấy...

Từ Việt Nam, cô gái nói giọng Huế "mệ" sống, gắn bó cả tuổi thơ ở thành phố Đà Nẵng đã trở thành một tên tuổi trong giới hội họa được biết nhiều ở Tây Ban Nha, ở nước ngoài. Từ chân trời một phía đã tìm đến chân trời nhiều phía.

Nhưng đôi khi sự nhạy cảm quá mức của người Nghệ sĩ đã làm những dòng suối tan vỡ. Nỗi cô đơn lại hiện lên với những dáng vẻ liêu trai, sụp đổ sang bằng những lăng tẩm đền đài. Chỉ rong rêu hoang phế ở lại. Điều này khiến bạn bè nhiều người lo cho trái tim mong manh.

Mấy câu khi muốn kết thúc bài viết ngẫu nhiên và đương nhiên này, tôi muốn tặng Hương:

Hãy cứ vui trong cuộc đời...
Đừng bao giở tắt tiếng cười...
Khi khóc một mình tôi...

Có tiếng gọi tri âm tri kỷ nào từ Tranh đến với trái tim? Ồ, thế giới rộng lớn mà cũng vô cùng chật hẹp!....

Mỗi dịp Tết có dịp trở về quê hương, Hương Tây Ban Nha ấp ủ nhiều dự định táo bạo và lẫm liệt với thế giới Sáng tạo của mình. Được trò chuyện và chứng kiến những buổi làm việc miệt mài của cô tôi thấy xúc động! Họa sĩ như một con cá mang nặng tình yêu bơi ngược dòng nước, le lách những phong tố đại dương... để về trở dạ trên đất Mẹ!

Đó cũng là lý do tôi và bạn bè mong chờ được thưởng thức nhiều tác phẩm mới của cô!

Mỗi bức tranh của Hương là cả một câu chuyện dài.

Đi từ những chân dung quen thuộc, bình dị đôi khi ta ngỡ rất buồn tẻ, chai cứng hàng ngày đã bừng sáng!

Không có tình yêu đi một đời chưa chắc đã hiểu hết Mặt đất đang đang đứng!

Nói gì đến Khát vọng Trời xanh xa thẳm!...

Nguyễn Hữu Hồng Minh