Hàng triệu người nghỉ hưu sẽ không có lương

Đây là lo ngại của bà Trương Thị Mai - Chủ nhiệm UB Các vấn đề xã hội của Quốc hội, về tình trạng lao động không được đóng BHXH và nợ BHXH, tại Hội thảo Hướng tới bảo đảm an sinh xã hội và triển khai thi hành luật BHXH (Hà Nội, 12.3).

Theo bà Mai, hiện số lao động được đóng BHXH rất thấp. Cụ thể, tính đến hết ngày 31.12.2014, số người tham gia BHXH trên cả nước đạt 11,6 triệu người, chiếm gần 20% tổng số lao động (khoảng 58 triệu người - số liệu của Cục dân số Bộ LĐTB&XH năm 2014). 

Trong đó, có khoảng 9 triệu người tham gia BHXH diện bắt buộc (chiếm khoảng 70% số người) và khoảng hơn 196.000 người tham gia BH tự nguyện. Như vậy, đồng nghĩa với việc hàng triệu người lao động Việt Nam sẽ bước vào tuổi nghỉ hưu không có lương.

Theo con số mới nhất của BHXH công bố, tính đến hết ngày 30.11.2014, số tiền mà các doanh nghiệp đã nợ là 11.114 tỉ đồng tiền đóng BHXH.

Trước đó, tại Hội thảo “Bảo hiểm xã hội ở Việt Nam trong những năm đổi mới và định hướng phát triển “được tổ chức vào tháng 9.2014 (TP.HCM), TS Nguyễn Văn Sinh, Phó tổng Giám đốc bảo hiểm xã hội Việt Nam cho rằng việc chiếm dụng Quỹ bảo hiểm xã hội ở các doanh nghiệp đang diễn ra trên khắp các địa phương. Tuy nhiên, do chế tài xử lý chưa đủ sức răn đe dẫn đến tình trạng doanh nghiệp này trốn được, doanh nghiệp khác làm theo. Kết quả là chiếm dụng Quỹ bảo hiểm đang trở thành phong trào.

TS Sinh nhận định Luật BHXH hiện vẫn còn quá nhiều lỗ hổng, chưa có quy định mang tính bắt buộc về việc người sử dụng lao động phải đóng bảo hiểm cho người lao động.

Đa số các doanh nghiệp đều tự khai báo về nhân sự của mình mà không có sự kiểm tra, giám sát của các ban ngành liên quan nên doanh nghiệp dễ dàng

TS Sinh cho rằng, chế tài xử lý “như phủi bụi” và có lợi cho doanh nghiệp nên họ chấp nhận phạt để chiếm dụng Quỹ BHXH, nguồn quỹ này vô tình trở thành một công cụ kinh doanh kiếm lời của doanh nghiệp. Thấy doanh nghiệp này trốn tránh nhưng không bị xử lý mà còn có lợi thêm nên doanh nghiệp khác cũng làm theo, việc chiếm dụng Quỹ BHXH đang trở thành phong trào.

Nguyên Vụ trưởng Vụ BHXH, Bộ LĐ-TB&XH Phạm Đỗ Nhật Tân cũng thừa nhận việc triển khai thi hành luật lại còn nhiều thách thức.

Người lao động, người sử dụng lao động chưa tự giác và chủ động, dẫn đến thiếu trung thực trong kê khai, gian lận về số lượng đối tượng tham gia BHXH theo luật định và đóng không đúng, không đủ.

Hệ thống các văn bản hướng dẫn thực hiện luật BHXH chỉ giới hạn ở một số điều, khoản được giao trong khi không ít điều nếu không được làm rõ sẽ tạo ra những khó khăn trong việc tổ chức triển khai thực hiện.

Một bất cập nữa được ông Tân nêu ra về tính công khai, minh bạch trong cung cấp thông tin các vấn đề liên quan tới việc quản lý đối tượng, giải quyết các chế độ thụ hưởng đối với người lao động, đơn giản về thủ tục hồ sơ... trong khi bộ máy thực hiện còn không ít hạn chế, bất cập về năng lực cán bộ.