44% người LGBT Việt Nam từng bị kì thị trong trường học

Trong vài năm trở lại đây, cộng đồng LGBT Việt Nam đã đạt được nhiều bước tiến đáng kể thế nhưng họ vẫn phải đối mặt với những định kiến và kỳ thị ở gia đình, trường học và nơi làm việc. 

Năm 2014, trung tâm ICS và Viện nghiên cứu Xã hội, Kinh tế & Môi trường (iSEE) đã tiến hành một cuộc khảo sát với sự tham gia của hơn 3.000 người LGBT. Theo đó, 39% đã từng bị kỳ thị trong gia đình, chủ yếu bị mắng chửi (22.8%) hoặc bị đuổi ra khỏi nhà (4.6%); 44% bị kỳ thị trong trường học, chủ yếu bị bạn bè trêu ghẹo, bị ép buộc cách ăn mặc, hoặc bị gọi phụ huynh đến. Trong môi trường công việc, 21% đã từng bị kỳ thị; tỷ lệ này cao đặc biệt trong nhóm chuyển giới, với 68% đã bị kỳ thị, bao gồm cả các trường hợp nghiêm trọng là cho thôi việc.

Hầu hết người LGBT hiện nay vẫn còn phải che giấu xu hướng tính dục và bản dạng giới của mình. Họ không có được sự trợ giúp tâm lý, pháp lý và sức khỏe khi cần thiết. 

Cũng theo cuộc khảo sát trên, đa số người LGBT nhận ra xu hướng tính dục và bản dạng giới của mình trong độ tuổi từ 10-20 tuổi, trong đó 39% biết khi còn rất trẻ, trong độ tuổi 10-15. Tuy tỷ lệ công khai xu hướng tính dục đã tăng lên theo thời gian nhưng hiện mới chỉ có 9.8% người LGBT công khai hoàn toàn với gia đình. 16.9% công khai hoàn toàn trong trường học, 12% ở nơi làm việc, và 15% ngoài xã hội. Việc phải che giấu bản thân đã khiến nhiều bạn trẻ phải tự đối đầu với những khủng hoảng tâm lý, không chia sẻ được khó khăn của mình với những người xung quanh. Điều này dẫn đến các vấn đề như trầm cảm, tự làm hại bản thân, sử dụng chất kích thích, gây nghiện, hoặc thậm chí tự tử. 

Theo một nghiên cứu của iSEE với hơn 2.000 người đồng tính năm 2012, có tới 17% người tham gia khảo sát đã từng tự tử một lần (không thành).

Đối với người chuyển giới, tình hình dường như còn tồi tệ hơn. Do việc chuyển giới bị nghiêm cấm nên người chuyển giới đang phải đối mặt với nhiều rủi ro về sức khỏe, tính mạng, và bất bình đẳng trong giao dịch dân sự. 

Theo kết quả khảo sát của trung tâm ICS và iSEE, 53.3% người chuyển giới tham gia nghiên cứu tự mua hoocmon ở Việt Nam, 30% thực hiện phẫu thuật ở nước ngoài, 33% phẫu thuật một phần ở Việt Nam, một phần ở nước ngoài, hoặc hoàn toàn ở Việt Nam. Do không được tiếp cận các dịch vụ y tế liên quan nên người chuyển giới đang tự chịu nhiều rủi ro về tài chính, sức khỏe, thậm chí tính mạng. Người chuyển giới cũng gặp phải khó khăn trong các giao dịch dân sự như đi lại, ngân hàng, sở hữu tài sản do có thể hiện giới khác với giới tính sinh học và tên gọi của mình.

Bên cạnh đó, nhóm nam quan hệ tình dục đồng giới (bao gồm cả người đồng tính nam và chuyển giới từ nam sang nữ) đang phải đối mặt với nguy cơ lây nhiễm HIV và bệnh lây qua đường tình dục. Theo báo cáo tiến độ phòng chống HIV/AIDS ở Việt Nam của Cục phòng chống HIV/AIDS bộ Y tế năm 2014, tỷ lệ có HIV trong nhóm này là 3.7%, cá biệt ở Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh, ước tính tỉ lệ này lên đến 16%. 

Có nhiều nguyên nhân khác nhau, nhưng quan trọng là sự kỵ thị và định kiến với người đồng tính còn phổ biến trong các cơ sở y tế, ngăn cản cộng đồng này tiếp cận thông tin và hình thành văn hóa tình dục an toàn. Hơn nữa, chương trình phòng chống HIV quốc gia vẫn chưa chú ý đầu tư đúng mức cho các can thiệp dành cho nhóm nam quan hệ tình dục đồng giới, còn phải dựa vào các nguồn tài trợ nước ngoài.