Kỷ niệm 96 năm ngày sinh Nelson Mandela - người hùng của cộng đồng LGBT Nam Phi
Khoa học - công nghệ - Ngày đăng : 07:00, 18/07/2014
Không chỉ đấu tranh cho quyền bình đẳng giữa người dân da trắng và da đen, ông Nelson Mandela còn chủ trương bình đẳng hướng tới mọi người dân ở dù bất kỳ tầng lớp, xu hướng tính dục ra sao. Tầm nhìn của ông về “đất nước cầu vồng” đã đặt nền móng cho các hoạt động đấu tranh cho người đồng tính.
Cuối tháng 4.1994, ông Mandela được bầu làm tổng thống Nam Phi trong cuộc bầu cử dân chủ đầu tiên. Một tháng sau đó, khi phát biểu khai mạc quốc hội, ông Mandela đã nói: “Chúng ta phải xây dựng một xã hội tự do hướng đến nhân dân làm trọng tâm, bảo đảm sự tự do chính trị và nhân quyền cho tất cả người dân của chúng ta”.
Phấn khích và hào hứng trước lời kêu gọi một Nam Phi mới, khoảng 70 người đồng tính và các tổ chức nhân quyền đã thành lập Liên minh bình đẳng đồng tính nam và đồng tính nữ quốc gia (NCGLE) tại Johannesburg vào tháng 12.1994. Cơ quan này có mục tiêu nhằm bảo đảm quyền bình đẳng cho tất cả mọi người, bất kể xu hướng tính dục, theo hiến pháp mới của Nam Phi.
Khoảnh khắc quan trọng này trong lịch sử người đồng tính ở Nam Phi bắt nguồn từ cuộc chiến chống apartheid, được cho là có sự tham gia tích cực của những người đồng tính. Thành lập NCGLE cũng được hoan nghênh là thời điểm người dân Nam Phi xác định lại cách thức tương tác với nhau, sau quá khứ đầy rẫy sự chối bỏ (người da đen), đàn áp, kì thị và bạo lực.
Hoạt động của Đảng Đại hội dân tộc châu Phi (ANC) ngày càng mở rộng (cả trong và ngoài nước) dẫn đến những cuộc thảo luận về đồng tính ngày càng công khai và mở, thúc đẩy ban hành các chính sách bảo vệ người đồng tính và chuyển giới. Hiến pháp lâm thời năm 1993 của Nam Phi đã có điều khoản về sự bình đẳng, ghi nhận hàng loạt điều kiện phân biệt đối xử mà người Nam Phi bị gạt ra rìa - xu hướng tính dục là một trong số này.
Giai đoạn đầu thành lập, NCGLE chứng kiến những cam kết quan trọng của ANC đối với nhân quyền và những gì mà ông Mandela đã ám chỉ trong bài diễn văn nhậm chức tổng thống của ông: Dự luật về các quyền, được ANC thông qua vào năm 1990, đã nêu những điều cơ bản rằng bất kể “màu da giới tính, tôn giáo, quan điểm chính trị và xu hướng tính dục như thế nào thì luật pháo vẫn bảo đảm sự bảo vệ bình đẳng cho tất cả công dân.
Tháng 2.1995, đại diện NCGLE đã được gặp gỡ Tổng thống Mandela tại một nơi mà sau này trở thành trụ sở chính của đảng ANC. Mục đích cuộc gặp như dịp để được công nhận những cam kết của NCGLE với sự bình đẳng, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc bảo đảm tuân thủ cam kết, giới thiệu những nguồn cảm hứng của cộng đồng đồng tính.
Trong nhiệm kỳ tổng thống của ông Mandela diễn ra một lần cải cách pháp lí và hiến pháp. Năm 1996, khi hiến pháp cuối cùng được thông qua, người dân Nam Phi tiếp tục ăn mừng vì điều luật về sự bình đẳng và Dự luật các quyền.
Trước khi giải thể vào năm 1999, NCGLE đã cùng các thành viên tham gia và những cuộc cải cách pháp lí như công nhận quyền kết hợp dân sự và hôn nhân đồng giới. Chiến dịch này cuối cùng cũng thành công vào năm 2006, khi quốc hội thông qua dự luật kết hợp dân sự. Đây là một trong những thành quả được hoan nghênh rộng khắp, và được vinh như tầm nhìn của Mandela về một Nam Phi là “đất nước cầu vồng”.
Tại đại hội lần 50 của ANC vào năm 1997, đảng này thông qua một nghị quyết phản đối sự kì thị vì xu hướng tính dục. Nghị quyết này đã được cụ thể hóa bằng hành động của đảng ANC qua công văn “Sẵn sàng điều hành” năm 1993 nêu rõ ủng hộ quyền bình đẳng cho cộng đồng LGBTI ở Nam Phi, cam kết ANC là đại diện công cộng của người thuộc cộng đồng này, và kêu gọi thiết lập những chương trình xóa bỏ định kiến chống đồng tính, thúc đẩy sự bình đẳng trong nội bộ đảng.
Kết quả đạt được là vô cùng to lớn: rất nhiều người đã công khai bộc lộ xu hướng tính dục. Lễ diễu hành Gay Pride tại châu Phi (Johannesburg) đã không còn những gương mặt phải đội các túi giấy màu nâu.
Các quy định luật pháp rõ ràng đã giúp đảo ngược những hành vi kì thị. Ông Mandela trở thành biểu tượng quan trọng của phong trào này, trái ngược với những lãnh đạo các nước trong khu vực rất kì thị đồng tính như Robert Mugabe (Zimbabwe), Sam Nujoma (Namibia) và Yoweri Museveni (Uganda).
Cộng đồng LGBTI thế giới hân hoan tổ chức diễu hành Pride vào cuối tuần của tháng 6, nhưng trên Nam Phi thì sự kiện này gần như diễn ra cả năm tại nhiều thành phố. Với lá cờ cầu vồng vẫy cao, những sự kiện này được xem là các biểu tượng vĩ đại nhất của phong trào tự do, được xây dựng từ tầm nhìn của ông Mandela: “Tự do không chỉ là tháo xiềng xích cho một người, mà là được sống với cuộc đời được tôn trọng và nâng cao tự do của những người khác”.
Trường Giang
Một Thế Giới
