Tình trạng xâm hại trẻ em: Chính quyền, nhà trường chưa làm hết trách nhiệm

Ngày 27.4, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về Báo cáo kết quả giám sát “Việc thực hiện chính sách, pháp luật về phòng chống xâm hại trẻ em”.

Trẻ em bị xâm hại ngay tại gia đình, trường học

Đoàn giám sát cho biết, giai đoạn từ 2015 đến 2019, có 8.442 vụ xâm hại trẻ em được phát hiện, xử lý, với 8.709 trẻ em bị xâm hại. Trong đó, có 6.432 trẻ bị xâm hại tình dục; 857 trẻ bị bạo lực; 106 trẻ bị mua bán, bắt cóc, chiếm đoạt; 1.314 trẻ bị xâm hại bằng các hình thức khác.

Một điểm đáng lưu ý là qua giám sát tại một số địa phương cho thấy đối tượng xâm hại trẻ em là người ruột thịt, người thân thích và người quen biết với trẻ có xu hướng gia tăng, chiếm trên dưới 90%.

Đoàn giám sát cũng dẫn số liệu từ Chính phủ, trong giai đoạn này có 337 trẻ bị tử vong (trong đó 191 trẻ bị giết, 146 trẻ bị các hình thức xâm hại khác dẫn đến tử vong); 418 trẻ có thai do bị xâm hại tình dục; 193 trẻ bị rối loạn tâm thần...

"Qua giám sát, thấy còn nhiều trường hợp trẻ em bị xâm hại nhưng chưa được phát hiện kịp thời, đầy đủ để xử lý, nhất là các hành vi bạo lực gây tổn hại về thể chất và tinh thần cho trẻ em; đồng thời công tác theo dõi, thống kê tình hình trẻ em bị xâm hại chưa được quan tâm đúng mức, dẫn đến, số vụ xâm hại trẻ em được phát hiện và xử lý nêu trong các báo cáo chưa phản ánh đầy đủ tình hình thực tế”, báo cáo chỉ rõ.

Báo cáo cũng nêu gia đình vốn được xem là môi trường an toàn nhất với trẻ em, song vừa qua xảy ra nhiều vụ xâm hại trẻ em ngay tại gia đình. Theo thống kê của Tổng đài 111 (trong tổng số các cuộc gọi đến), số vụ bạo lực trẻ em do người thân trong gia đình gây ra chiếm tới 65,88%.

Trong nhà trường, xảy ra nhiều vụ xâm hại trẻ em. Trong đó có những vụ bạo lực học đường nghiêm trọng, có vụ gây bức xúc trong xã hội do giáo viên sử dụng các biện pháp bạo hành đi ngược lại với đạo đức nhà giáo; có những vụ nhiều học sinh đánh một học sinh.

Cùng với sự phát triển của du lịch, nhiều khách quốc tế đến Việt Nam, trong đó có cả đối tượng đã có án tích về xâm hại trẻ em nhưng biện pháp quản lý, giám sát chưa thật chặt chẽ dẫn đến nguy cơ xâm hại trẻ em trong hoạt động du lịch, đặc biệt là xâm hại tình dục. Nhiều địa phương chưa quan tâm bố trí đất đai, đầu tư xây dựng các thiết chế văn hóa, thể thao cho trẻ em.

Vẫn còn nhiều trẻ em bị xâm hại chưa được áp dụng biện pháp can thiệp. Một số địa phương chủ yếu tiến hành thăm hỏi, động viên, tặng quà mà chưa thực hiện đầy đủ các biện pháp can thiệp như chăm sóc y tế, trị liệu tâm lý để giúp trẻ sớm hòa nhập cộng đồng.

Chính quyền cơ sở, nhà trường chưa làm hết trách nhiệm

Phó chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển cho rằng trẻ em bị cưỡng bức lao động rất đáng chú ý vì theo báo cáo của Đoàn giám sát thì đây là số liệu lớn nhất. Tiếp đó là đến xâm hại tình dục trẻ em và bạo lực đối với trẻ em.

“Khi phát hiện xử lý kịp thời là đúng rồi, nhưng quan trọng là bảo vệ trẻ em để tình trạng xâm hại không xảy ra nữa. Có những vụ trẻ em bị bạo lực, kêu khóc hằng ngày mà chính quyền không biết, nhà trường không biết… Chính vì vậy, phải nhấn mạnh đến trách nhiệm của chính quyền cấp cơ sở”, ông Hiển nhấn mạnh.

Phó chủ tịch Quốc hội Đỗ Bá Tỵ cho rằng thực tế nhiều vụ việc chỉ được phát hiện xử lý khi báo chí phản ánh, khi có hậu quả xảy ra hay tố cáo. Khi đó chính quyền, cơ quan chức năng mới biết. Báo cáo cần kiến nghị rõ hơn về trách nhiệm.

Theo Bộ trưởng Bộ Lao động - Thương binh - Xã hội Đào Ngọc Dung, hiện chưa chỉ rõ trách nhiệm người đứng đầu khi để xảy ra xâm hại trẻ em. Ví dụ một nhân viên bảo vệ xâm hại 2 - 3 trẻ em ngay tại nhà trường nhưng trách nhiệm của hiệu trưởng đến đâu thì chưa xử lý.

Bộ trưởng Đào Ngọc Dung cho rằng hệ thống pháp luật hiện nay đầy đủ, nhưng tính răn đe chưa đủ. Trong khi đó, việc quản lý các đối tượng xâm hại trẻ em chưa chặt chẽ. Việc khởi tố, xử lý các vụ xâm hại trẻ em rất khó vì ranh giới đúng sai rất ngắn. Nhiều vụ nghe rất bức xúc nhưng chứng cứ rất khó để xử lý.

Bộ trưởng Đào Ngọc Dung viện dẫn việc xử lý đối với Minh béo về hành vi xâm hại trẻ em và đề nghị nghiên cứu để quy định chặt chẽ hơn các đối tượng có hành vi này, kể cả giao cho Chính phủ nghiên cứu Luật Phòng chống xâm hại trẻ em.

Bộ trưởng Đào Ngọc Dung cũng cho rằng, thời gian vừa qua, việc tuyên truyền về phòng chống xâm hại trẻ em rộng nhưng chủ yếu mới đến người tốt, chứ chưa đến được người xấu. Thứ hai là chưa thẩm thấu được vì chưa nắm được những quy định cơ bản của Luật.

“Trẻ em có bao nhiêu quyền, nhiều cơ quan, đơn vị không nắm được, kể cả người dẫn chương trình về bảo vệ trẻ em cũng không nắm được”, Bộ trưởng Đào Ngọc Dung cho biết và đề nghị nên có nhiều hình thức tuyên truyền như dành thời lượng giờ vàng trên truyền hình; tuyên truyền qua mạng xã hội, youtube... là những kênh nhiều người tham gia để nâng cao hiệu quả tuyên truyền.

Phó chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu khẳng định việc hướng dẫn các em phòng tránh xâm hại thế nào rất quan trọng nhưng hiện ít chương trình để hướng dẫn kỹ năng cho người được bảo vệ và kể cả người bảo vệ trẻ em. Chính vì vậy, cần đưa ra giải pháp cụ thể, từng vùng, từng nơi để mọi người tiếp cận dễ dàng.

Lam Thanh