Gửi bình luận
Trung Quốc cho biết sẽ áp dụng biện pháp kiểm soát xuất khẩu với một số sản phẩm antimon từ ngày 15.9, viện dẫn lý do an ninh quốc gia. Đây là động thái mới nhất trong loạt biện pháp mà Trung Quốc thực hiện kể từ năm ngoái nhằm hạn chế xuất khẩu các khoáng sản chiến lược.
Dưới đây là thông tin chi tiết về các hạn chế của Trung Quốc và thị trường antimon.
Antimony được dùng để làm gì?
Antimon là một loại á kim màu xám sáng bóng được biết đến từ thời xa xưa khi nó được dùng trong y học và mỹ phẩm.
Ứng dụng lớn nhất của antimon hiện nay là làm chất chống cháy, chiếm khoảng một nửa lượng tiêu thụ trên toàn cầu vào năm 2023, theo công ty môi giới CICC.
Khoảng 1/5 antimon được sử dụng để sản xuất kính quang điện nhằm cải thiện hiệu suất của pin mặt trời. Phần lớn lượng còn lại được dùng trong pin axit chì.
Pin axit chì là loại pin sạc được sử dụng rộng rãi trong nhiều ứng dụng, từ ô tô đến các thiết bị lưu trữ năng lượng. Nó được đặt tên như vậy vì các điện cực của pin được làm từ chì và chất điện phân là dung dịch axit sulfuric loãng.
Cấu tạo và hoạt động
- Các điện cực: Điện cực dương là một tấm lưới chì điôxit (PbO2), trong khi điện cực âm là một tấm lưới chì (Pb).
- Chất điện phân: Dung dịch axit sulfuric (H2SO4) là chất dẫn điện, giúp các ion di chuyển giữa hai điện cực khi pin hoạt động.
- Quá trình phóng điện: Khi pin phóng điện, chì dioxit ở cực dương phản ứng với axit sulfuric và chì ở cực âm tạo thành chì sunfat (PbSO4), đồng thời nồng độ axit sulfuric giảm.
- Quá trình sạc: Khi sạc pin, dòng điện ngược lại làm cho các phản ứng hóa học đảo ngược, chuyển chì sunfat trở lại thành chì dioxit và chì, đồng thời tái tạo lại axit sulfuric.
Ưu điểm của pin axit chì
- Giá thành rẻ: So với các loại pin khác, pin axit chì có giá thành sản xuất thấp hơn.
- Khả năng cung cấp dòng điện lớn: Loại pin này có thể cung cấp dòng điện rất lớn trong thời gian ngắn, rất phù hợp cho các ứng dụng khởi động động cơ.
- Công nghệ trưởng thành: Pin axit chì đã được sử dụng từ lâu nên công nghệ sản xuất và ứng dụng rất chín muồi.
Nhược điểm của pin axit chì
- Tuổi thọ thấp: So với các loại pin khác, pin axit chì có tuổi thọ ngắn hơn, thường chỉ khoảng vài trăm chu kỳ sạc xả.
- Kích thước và trọng lượng lớn: Để cung cấp một lượng năng lượng nhất định, pin axit chì thường có kích thước và trọng lượng lớn hơn so với các loại pin khác.
- Yêu cầu bảo trì: Pin axit chì cần được bảo trì định kỳ, bao gồm kiểm tra mức axit, bổ sung nước cất và làm sạch các cực.
- Mẫn cảm với sự phóng điện sâu: Nếu phóng điện quá sâu, pin có thể bị hư hỏng.
Antimon ngày càng trở nên mang tính chiến lược vì được dùng trong các thiết bị quân sự, chẳng hạn như tên lửa hồng ngoại, vũ khí hạt nhân và kính nhìn ban đêm, như một chất làm cứng cho đạn và xe tăng.
Quặng được khai thác phổ biến nhất là stibnite, có chứa antimon và lưu huỳnh. Antimon cũng có thể là sản phẩm phụ của khai thác vàng hoặc thu hồi từ việc tái chế pin axit chì.
Các hạn chế của Trung Quốc
Các hạn chế mới của Trung Quốc áp dụng cho các sản phẩm antimon gồm quặng, thỏi và oxit. Các nhà xuất khẩu antimon phải xin giấy phép cho những mặt hàng và công nghệ sử dụng mục đích kép (có khả năng ứng dụng cho cả mục đích quân sự và dân sự), một quá trình thường mất hai đến ba tháng ở Trung Quốc.
Các quy định cũng cấm xuất khẩu công nghệ luyện và tách vàng - antimon mà không được phép.
Không có giới hạn về khối lượng, nhưng dựa trên hạn chế trước đây, xuất khẩu antimon có khả năng giảm sau khi các biện pháp hạn chế được thực thi.
Theo các biện pháp hạn chế tương tự kể từ năm ngoái, xuất khẩu gali và germani của Trung Quốc đã giảm vì một số nhà xuất khẩu Trung Quốc không thể xin được giấy phép và một số người mua ở nước ngoài không muốn tiết lộ mục đích sử dụng cuối theo yêu cầu từ quy định mới, các nguồn tin trong ngành cho biết.
Trung Quốc đóng vai trò gì trong thị trường antimon?
Trung Quốc là nước sản xuất antimon lớn nhất, chiếm 48% sản lượng khai thác vào năm 2023, tiếp theo là Tajikistan với 25%, theo dữ liệu của Cục Khảo sát địa chất Mỹ (USGS).
Tại Trung Quốc, trữ lượng antimon tập trung ở các tỉnh Quảng Tây, Hồ Nam và Cam Túc.
Trung Quốc cũng là nước sản xuất antimon đã qua chế biến lớn nhất, gồm cả antimon trioxide (ATO), vốn thường được sử dụng trong chất chống cháy và ngày càng trở thành chất làm trong cho kính năng lượng mặt trời.
Công ty tư vấn Project Blue cho biết Trung Quốc cũng là nước xuất khẩu thỏi antimon lớn nhất, với độ tinh khiết trên 99%. Song khi sản lượng pin mặt trời của Trung Quốc tăng vọt, lượng thỏi antimon được tiêu thụ trong nước này ngày càng nhiều.
Dữ liệu hải quan cho thấy lượng antimon chưa qua chế biến xuất khẩu của Trung Quốc, gồm cả thỏi antimon, đã giảm 45% trong nửa đầu 2024 so với cùng kỳ năm ngoái xuống còn 1.694 tấn.
Để ứng phó, các nhà tinh chế ATO của châu Âu đã tìm đến Tajikistan, Việt Nam và Myanmar như những lựa chọn thay thế, trong khi người mua ở Mỹ chủ yếu tìm nguồn cung ứng vật liệu từ Ấn Độ, theo Project Blue.
ATO (antimony trioxide) là hợp chất hóa học của antimon và oxy, có công thức hóa học là Sb₂O₃.
Tính chất
ATO là một chất bột màu trắng, không mùi, không vị. Nó không tan trong nước nhưng tan trong axit.
Ứng dụng
- ATO được dùng rộng rãi như một chất chống cháy trong nhựa, cao su và các vật liệu khác. Khi tiếp xúc với nhiệt, ATO giải phóng khí antimon trioxide, làm loãng nồng độ oxy và làm chậm quá trình cháy.
- Được sử dụng để làm trong kính, gốm sứ và các vật liệu thủy tinh khác, giúp loại bỏ các bong bóng khí và tạp chất, tạo ra sản phẩm có độ trong suốt cao.
- Được dùng làm chất xúc tác trong một số phản ứng hóa học.
- Có thể được dùng để tạo màu cho một số sản phẩm.
Tại sao nguồn cung cấp antimon lại thiếu hụt?
Dữ liệu của USGS cho thấy trữ lượng antimon đã biết có thể đáp ứng nhu cầu trong khoảng 24 năm, ít hơn nhiều so với trữ lượng đã biết của đất hiếm, lithium và các kim loại khác, dù nhiều hơn một chút so với bạc.
Trung Quốc là nhà sản xuất quặng antimon lớn nhất nhưng sản lượng đã giảm xuống còn 40.000 tấn vào năm 2023 từ mức 61.000 tấn vào 2020 do chất lượng quặng giảm và các yêu cầu về môi trường nghiêm ngặt hơn.
Dù chiếm ưu thế về sản lượng quặng, Trung Quốc vẫn là nước nhập khẩu ròng các chất cô đặc antimon và phụ thuộc vào quặng từ các quốc gia gồm Thái Lan, Myanmar và Nga.
Nga từng là nước xuất khẩu chất cô đặc antimon lớn sang Trung Quốc, nhưng nguồn cung của nước này đã giảm mạnh trong năm nay do sản lượng của hãng sản xuất lớn Polyus giảm. Thuế xuất khẩu và thuế khai thác khoáng sản cũng khiến việc vận chuyển vật liệu ra nước ngoài trở nên kém hấp dẫn hơn.
Trung Quốc đã chiếm hơn 70% sản lượng ATO trên toàn cầu kể từ năm 2022, Project Blue cho biết. Bên ngoài Trung Quốc, năng lực xử lý bị hạn chế.
Đang xây dựng một dự án antimon và vàng của Mỹ với sự hỗ trợ từ Lầu Năm Góc, công ty Perpetua Resources đã có kế hoạch bắt đầu sản xuất vào năm 2028. Tuy nhiên, Perpetua Resources đang nghiên cứu các cách sản xuất antimon nhanh hơn để ứng phó với các hạn chế từ Trung Quốc.
Perpetua Resources là công ty khai thác mỏ có trụ sở tại Canada. Công ty này tập trung vào việc khai thác và chế biến các kim loại quý và cơ bản, đặc biệt là antimon.
Thị trường cũng đang thắt chặt do nhu cầu tăng từ các lĩnh vực năng lượng mặt trời và quân sự, với mức thâm hụt ước tính là 10.000 tấn vào tháng 5, theo Project Blue. Sự thiếu hụt antimon có thể gia tăng sau các hạn chế mới nhất của Trung Quốc.
Tác động đến giá
Theo dữ liệu từ hãng LSEG Workspace, antimon của Trung Quốc, được giao theo điều kiện CIF (Cost, Insurance and Freight - chi phí, bảo hiểm và cước phí) tại Tây Bắc châu Âu với độ tinh khiết 99,65%, từng ở mức cao kỷ lục trên 22.000 USD mỗi tấn vào cuối tháng 7.
Tại Trung Quốc, antimon có độ tinh khiết 99,91% được giao dịch ở mức kỷ lục 162.500 nhân dân tệ (22.657,24 USD) một tấn kể từ hôm 14.8, theo dữ liệu của Sàn giao dịch kim loại Thượng Hải.
Các nhà phân tích trong ngành cho biết giá có thể tăng thêm 8.000 USD một tấn trong năm nay lên 30.000 USD, vì những người mua cũ ở Trung Quốc tìm cách tích trữ nhiều vật liệu hơn do lệnh hạn chế mới.
Giá cổ phiếu các nhà sản xuất antimon ở Trung Quốc đã tăng tới 10% hôm 16.8.
Cổ phiếu Perpetua Resources tăng gần 24% lên mức cao nhất trong hơn 3 năm hôm 15.8.
