Kỳ 25: Ném bom Bắc Việt: Đại sứ Hà Nội từ chối gặp Đại sứ Mỹ
Ba tuần lễ kế tiếp quả là một giai đoạn đầy thất vọng và lo âu đối với Tổng thống và chúng tôi, các cố vấn của ông. Tình hình bất ổn định chính trị tại NVN gia tăng đến tột độ. Các tín đồ Thiên Chúa giáo và tín đồ Phật giáo trong và ngoài quân đội lại âm mưu lật đổ chính phủ dân sự Phan Huy Quát. Một vụ chính biến vừa thất bại thì lại xảy ra một vụ chính biến khác do các tướng tá trẻ chủ mưu và họ đã thành công.
Tướng lục quân Nguyễn Văn Thiệu 42 tuổi – được phong làm Quốc trưởng và tướng không quân Nguyễn Cao Kỳ - 35 tuổi – làm Thủ tướng. Phó Đại sứ Alex Johnson mô tả Kỳ như là một “hỏa tiễn không có người điều khiển”. Và “Kỳ đúng là như thế thật. Rượu chè, cờ bạc, trai gái đủ cả”. Y phục kiểu cách lập dị; tôi thường trông thấy anh ta khoác bộ áo bay, lưng thắt cặp súng cẩn ngọc trai. Lại còn nói năng khoác lác không chừng mực.
Khi được một nhà báo hỏi anh ta ngưỡng mộ ai nhất, Kỳ trả lời : “Tôi ngưỡng mộ Hitler…Chúng tôi cần có đến 4 hay 5 Hitler tại VN”. Bill Bundy, Trợ lý ngoại trưởng đặc trách Viễn Đông, sau này nhận xét rằng Kỳ và Thiệu đúng là “cặn đáy thùng, tận đáy thùng!”.
Trong khi đó, ngày càng nhận thức rõ rằng các cuộc không kích chẳng hiệu quả gì cả, càng làm tăng áp lực mở rộng chiến tranh trên bộ. Ngày 3/6, đại sứ Maxwell Taylor điện cho Washington: “Chúng tôi có thể nói rõ là chúng tôi không tin rằng nếu chỉ oanh kích ồ ạt cho dù đến đâu chăng nữa có thể khiến VNDCCH ngừng hoạt động tại NVN.”
Hai ngày sau, ông ta lại gửi cho chúng tôi một bức điện khác mô tả quân đội NVN, ốm o gầy mòn vì giới lãnh đạo tồi tệ và vì nạn đào ngũ, đang lao đến chỗ sụp đổ. Suốt mấy tháng trước, ông ta còn chống lại vai trò chiến đấu của quân đội Mỹ tại NVN, nay ông ta lại viết với một giọng điệu cam chịu thấy rõ: “Có lẽ sẽ cần đưa các lực lượng bộ chiến Mỹ nhập cuộc”.
Tổng thống đọc bức điện của Đại sứ Maxwell Taylor với một nỗi bồn chồn càng lúc càng tăng. Ông kết luận một cách trầm ngâm: “Nguy cơ lớn nhất là chúng ta sẽ có ngày gặp rắc rối to”. Ông nói đúng làm sao. “Quả bom” nổ vào ngày 7/6. Hôm đó, tướng Westmoreland đánh cho Ngũ Giác Đài một bức điện trong đó ông ta bảo cần thêm ngay 41.000 binh sĩ chiến đấu và tiếp tục thêm 52.000 người nữa cho đợt sau. Như thế sẽ tăng số quân Mỹ từ 82.000 người lên đến 175.000 người.
Trong số hàng ngàn bức điện mà tôi nhận được trong suốt 7 năm ngồi ở ghế Bộ trưởng Quốc phòng, bức điện này làm tôi bối rối nhất. Chúng tôi buộc lòng phải quyết định chứ không trì hoãn chọn lựa gì nữa.
Chúng tôi bắt đầu bàn bạc sáng hôm sau và còn tiếp tục hôm 10/6. Một ai đó – mà tôi không nhớ tên – bắt đầu cuộc họp với câu nói: “Dân chúng Mỹ có cảm tưởng là chúng ta đang che giấu tin tức đấy”. Tôi nhất trí với ý nghĩ này. Tổng thống dội cho chúng ta một loạt câu hỏi, có thể ghi lại một số như sau :
*Liệu có cần đến hơn 175.000 binh sĩ chăng?
- Con số đó là con số nhiều nhất có thể được sử dụng một cách hiệu quả để hậu thuẫn quân đội VNCH.
*Chúng ta sẽ tự tháo gỡ như thế nào?
-Hy vọng rằng nhờ đó sẽ chiếu bí được VC và đặt BV dưới sức ép của chúng ta.
*Mục tiêu của chúng ta sẽ là gì?
- Một số người cho là sẽ để chiếu bí (VC và BV). Một số khác cho rằng là để đem lại cho NVN sự tự quyết.
*Chúng ta có đã để sót một hoạt động đàm phán nào chăng?
- Chúng ta đã không mở các cuộc tiếp xúc trực tiếp với VC. Thế nhưng nếu làm như thế sẽ là giáng một đòn nặng nề nơi tinh thần (chiến đấu) của Sài Gòn vả lại cũng chẳng có mấy hy vọng gì. Ngoại trưởng Dean Rusk nghĩ rằng đàm phán với VC chẳng qua là để che đậy sự bại trận mà thôi.
*Đợt ngưng oanh kích tháng 5 vừa qua có tạo ra tác dụng chống đối nào không?
- Tại Sài Gòn thì chẳng có mấy. Song cả trong nước và ngoài nước đều la ó kịch liệt : “Chúng ta đang hướng đến đâu đây?”. Cố vấn an ninh Mac Bundy và tôi khuyến cáo nên giải thích hơn nữa với công luận, đề nghị Tổng thống bày tỏ các ý định của mình ra qua một bài diễn văn quan trọng”.
Trong cuộc họp, Tổng thống chỉ đạo phải hỏi rõ tướng Westmoreland hơn nữa về chiến lược và chiến thuật quân sự sắp tới sẽ như thế nào, xem VC và BV sẽ trả đũa ra sao, Mỹ sẽ chịu bao nhiêu tổn thất và sẽ phản ứng như thế nào và vào lúc nào. Trong suốt những tháng kế tiếp đó, do thiếu những câu trả lời cho các câu hỏi này mà việc quyết định của chúng tôi cứ gập ghềnh mãi…
Danh Đức dịch (Tiêu đề của Một Thế Giới)
