Học giả Mỹ: Rồi châu Âu sẽ rơi vào cảnh xâu xé năng lượng khi thiếu khí đốt Nga

Tôi không nghĩ rằng nhiều người Mỹ quan tâm lắm đến tình hình năng lượng ở Châu Âu căng thẳng và mong manh đến mức nào, tình hình năng lượng ở Châu Âu hiện tại đang rất mẫn cảm và hồi hộp như thế nào.

Trong nhiều tháng, khi tin tức về chiến tranh Ukraine đã lùi xa một chút, có thể theo dõi vấn đề năng lượng đang diễn ra bên kia Đại Tây Dương và vẫn là câu chuyện một mùa đông không dễ chịu nhưng đủ quen thuộc ở châu Âu với nổi cộm chủ yếu là giá cao.

Trong những tuần gần đây, triển vọng bắt đầu có vẻ u ám hơn. Vào đầu tháng 8, Liên minh châu Âu đã thông qua yêu cầu rằng các quốc gia thành viên giảm tiêu thụ khí đốt xuống 15% - một yêu cầu khá cao và khiến một số quốc gia ban đầu đã chùn bước. Tại Tây Ban Nha, đối mặt với đợt nắng nóng kỷ lục theo kiểu nóng chồng nóng vào đỉnh điểm mùa du lịch của đất nước, chính phủ đã công bố các hạn chế đối với máy lạnh ở các khu thương mại, không được đặt dưới 27 độ C hoặc khoảng 80 độ F. Tại Pháp, một bài báo của Associated Press cho biết, "những người xung kích đô thị" đang xuống đường, tắt đèn trước cửa hàng để giảm tiêu thụ năng lượng. Tại Hà Lan, một chiến dịch mang tên Flip the Switch đang yêu cầu người dân hạn chế tắm trong vòng 5 phút và loại bỏ hoàn toàn máy lạnh và máy sấy quần áo. Bỉ đã đảo ngược kế hoạch ngừng hoạt động các nhà máy điện hạt nhân và Đức, vốn loại trừ khả năng xuất hiện điện hạt nhân vào tháng 6, hiện cũng đang xem xét lại việc này.

Đây đều là những phản ứng co giật nhanh, chủ yếu được thiết kế để cho phép một lục địa đang hoảng sợ về việc giữ ấm cho người dân và duy trì nền kinh tế hoạt động ổn định trong suốt mùa đông tự trán an bằng việc tích trữ thêm một chút lượng khí để phòng khi cuộc khủng hoảng thực sự đến. Chỉ đến cuối tháng 4, Nga mới cắt nguồn cung cấp khí đốt cho Ba Lan và Bulgaria, hai nạn nhân đầu tiên của chiến dịch tăng áp lực. Tuy nhiên, các lô hàng khí đốt nói chung đang ở mức thấp hơn một phần ba so với mức một năm trước đây. Vào giữa tháng 6, lượng khí chuyển qua Nord Stream 1 đã bị cắt giảm 75%; vào tháng 7, chúng lại bị cắt giảm tiếp một nửa.

Trong một tập gần đây của podcast “Columbia Energy Exchange”, Tatiana Mitrova, một nhà nghiên cứu tại Columbia, nói với đồng nghiệp Jason Bordoff, cựu cố vấn của Barack Obama: “Đó là thời chiến”.

Mitrova nói: “Đây là điều mà các chính trị gia và người tiêu dùng châu Âu không muốn thừa nhận trong một thời gian dài. Nghe có vẻ khủng khiếp, nhưng đó là thực tế. Trong thời chiến nền kinh tế được vận động. Các quyết định được đưa ra bởi các chính phủ, không phải bởi thị trường tự do. Đây là trường hợp của châu Âu trong mùa đông này”, đồng thời bà nói thêm rằng chúng ta có thể thấy việc phân chia khẩu phần cưỡng bức, kiểm soát giá cả, thị trường năng lượng ngừng hoạt động và đóng cửa toàn bộ các lĩnh vực công nghiệp.

Bà Mitrova cảnh báo: “Chúng ta không thực sự nói về giá cực kỳ cao, nhưng chúng ta đang nói về sự thiếu hụt khối lượng từ các nguồn năng lượng ở một số khu vực của Châu Âu”.

Vào tháng 5, tôi đã nói chuyện với Bordoff và đồng tác giả thường xuyên của ông ấy là Meghan O'Sullivan, người từng làm việc trong chính quyền của George W. Bush và hiện đang giảng dạy tại Trường Harvard Kennedy. Chủ đề cuộc nói chuyện là để cố gắng bối cảnh hóa cuộc xung đột ở Ukraine trong bức tranh địa chính trị gập ghềnh của quá trình chuyển đổi năng lượng. Vào đầu tháng 8, với sự lo lắng về mùa đông bắt đầu gia tăng ở châu Âu, tôi đã nói chuyện với Bordoff một lần nữa, lần này là về những gì sẽ xảy ra trong những tháng tới. Cuộc trò chuyện này đã được chỉnh sửa và cô đọng.

David Wallace-Wells: Khi chúng ta nói chuyện lần cuối, châu Âu đang nỗ lực giải quyết một cuộc khủng hoảng năng lượng có thể xảy ra bằng các biện pháp từ phía cung cấp - chẳng hạn như nhập khẩu khí thiên nhiên lỏng và tái sử dụng một số nhà máy than, ngay cả khi điều đó có nghĩa là sẽ phát thải nhiều carbon hơn trong ngắn hạn. Kể từ đó, có nhiều sự chú ý hơn về việc cắt giảm nhu cầu sử dụng, như ông và Meghan đã kêu gọi vào tháng 6 và lên kế hoạch nhiều hơn cho khả năng chính phủ can thiệp sâu hơn vào nền kinh tế năng lượng. Điều gì đã thay đổi?

Bordoff: Tôi nghĩ rằng đã có sự công nhận dần dần và ngày càng tăng rằng chúng ta đang phải đối mặt với cuộc khủng hoảng năng lượng toàn cầu tồi tệ nhất ít nhất là kể từ những năm 1970 và có lẽ lâu hơn thế nữa.

Ngày càng rõ ràng rằng ông Vladimir Putin đang sử dụng khí đốt làm vũ khí và cố gắng cung cấp vừa đủ khí đốt cho châu Âu để khiến châu Âu luôn trong tình trạng hoảng sợ về khả năng vượt qua mùa đông sắp tới. Châu Âu đã và đang tìm kiếm tất cả các nguồn cung cấp mà họ có thể, nhưng các chính phủ nhận ra rằng điều đó sẽ không đủ. Cũng sẽ phải có những nỗ lực để hạn chế nhu cầu và chuẩn bị cho khả năng phân chia năng lượng thực sự nghiêm trọng trong mùa đông này.

Tôi nghĩ rằng bây giờ chúng ta đang thấy - xét về những nỗ lực hướng tới hiệu quả và phân bổ - một số quốc gia sẵn sàng hơn những quốc gia khác. Nếu mọi thứ trở nên thực sự nghiêm trọng vào mùa đông này, tôi e rằng chúng ta thấy có thể thấy các quốc gia châu Âu bắt đầu quan tâm đến chính họ hơn là các quốc gia khác.

Điều đó có nghĩa là gì, về mặt chức năng?

Nó có thể khiến các quốc gia quay lưng lại với nhau về việc liệu năng lượng có được phép chảy qua biên giới hay không. Nếu bạn là một quốc gia như Đức - nơi không chỉ tiêu thụ nhiều khí đốt mà còn là một quốc gia trung chuyển mà khí đốt chảy sang các nước châu Âu khác - tại sao bạn lại cho phép khí đốt chảy qua đất nước mình trong khi nền công nghiệp của bạn phải ngừng sử dụng năng lượng, trong khi nền kinh tế của bạn đang gặp khó khăn? Tôi nghĩ chúng ta có thể bắt đầu thấy các chính phủ nói: “Chà, chúng ta sẽ hạn chế xuất khẩu. Chúng ta sẽ giữ năng lượng của mình ở lại nhà". Mọi người bắt đầu chỉ để ý đến bản thân, điều mà tôi nghĩ sẽ chính xác là điều mà Putin mong đợi.

Ông ấy sẽ đi được bao nhiêu nữa, ông có nghĩ vậy không?

Tôi nghĩ rằng sẽ là khôn ngoan nếu cho rằng Nga sẽ tận dụng mọi cơ hội có thể để xoay chuyển tình thế đối với châu Âu. Mỗi khi có một hành động được đề xuất để trừng phạt hoặc răn đe với tổng thống Putin, câu hỏi đặt ra là: Ông ấy sẽ làm gì để đáp trả, và ông ấy có thể trả đũa như thế nào?

Hãy chỉ cách vượt qua trường hợp xấu nhất đó. Làm thế nào chúng ta có thể vượt qua loại khủng hoảng đó?

Tôi nghĩ chúng ta sẽ thấy Nga tiếp tục hạn chế xuất khẩu khí đốt và có thể cắt hoàn toàn chúng sang châu Âu - và một mùa đông rất lạnh. Tôi nghĩ rằng sự kết hợp của hai điều đó sẽ có nghĩa là giá năng lượng cao ngất trời. Nhưng có rất nhiều nguồn không chắc chắn và rủi ro khác. Đó không chỉ là giá cao. Có một điểm nhất định là không có đủ thành phần để thực hiện tất cả các công việc mà khí cần phải làm. Và các chính phủ sẽ phải phân bổ nguồn cung cấp năng lượng và quyết định điều gì là quan trọng.

Đọc tiếp phần tiếp theo

Nếu Nga dùng thêm vũ khí năng lượng, châu Âu coi như hết cựa quậy

Anh Tú (dịch)