TS Nguyễn Quốc Việt: Cải cách bộ máy cần hướng tới quản lý minh bạch, dễ hiểu, dễ thực thi

Tại Tọa đàm đối thoại chính sách “Kinh tế vĩ mô Việt Nam: Nhìn lại 2024 và Triển vọng 2025” diễn ra vào ngày 3.1.2025, TS Nguyễn Quốc Việt, Phó viện trưởng Viện Nghiên cứu kinh tế và chính sách (VEPR), cho biết theo báo cáo của VEPR, bức tranh kinh tế 2024 có những gam màu sáng tối đan xen. Cụ thể, trong 11 tháng năm 2024, kim ngạch xuất khẩu tăng 14,4%, nhập khẩu tăng 16,4%. Cán cân thương mại hàng hóa thặng dư 24,31 tỉ USD.

Tuy nhiên, trong các tháng cuối năm 2024, hoạt động xuất nhập khẩu có phần trầm lắng hơn so với giai đoạn sôi động của tháng 7 và 8.

Ngoài ra, dòng vốn FDI là điểm sáng trong bức tranh kinh tế Việt Nam. Tính đến ngày 30.11.2024, tổng vốn FDI đăng ký đạt 31,4 tỉ USD, tăng 1% so với cùng kỳ năm trước. Vốn thực hiện đạt 21,68 tỉ USD, tăng 7,1%, đánh dấu mức cao nhất trong 5 năm qua.

Tính đến đầu tháng 12.2024, Việt Nam đã thu hút được 174 dự án FDI trong lĩnh vực bán dẫn với tổng vốn đăng ký gần 11,6 tỉ USD.

Đáng chú ý, đầu tư tư nhân tăng dần trở lại. Tính chung 9 tháng đầu năm 2024, mức tăng đạt 7,1%, phản ánh niềm tin ngày càng tăng của doanh nghiệp trong nước. Khu vực tư nhân ngày càng chiếm tỷ trọng cao trong đóng góp thu ngân sách nhà nước.

Về tiêu dùng, động lực tăng trưởng tiêu dùng nội địa chủ yếu đến từ doanh thu dịch vụ lưu trú, ăn uống tăng 13%; doanh thu du lịch lữ hành tăng 17,3%.

Tuy nhiên, tỷ lệ giải ngân đầu tư công 11 tháng chưa đạt mục tiêu. Số doanh nghiệp thành lập mới và quay trở lại tăng trưởng mạnh mẽ hơn cả giai đoạn trước đại dịch. Nhưng số doanh nghiệp rút khỏi thị trường vẫn ở mức cao và tiếp tục tăng trong năm 2024.

Theo TS Nguyễn Quốc Việt, Phó viện trưởng Viện Nghiên cứu Kinh tế và Chính sách (VEPR), các dự báo tăng trưởng kinh tế Việt Nam đều cho thấy sự đồng thuận về tiềm năng phát triển của nền kinh tế trong năm 2025, dự kiến đạt mức 6,5%.

“Các động lực tăng trưởng như đầu tư công, đầu tư tư nhân và hoạt động xuất nhập khẩu đều đang duy trì đà phát triển. Đồng USD suy yếu và chính sách giảm lãi suất của Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed) hỗ trợ kinh tế vĩ mô, thuận lợi cho xuất khẩu, đặc biệt vào Mỹ; tận dụng chính sách thương mại mới của Mỹ để nâng vị thế cạnh tranh toàn cầu”, ông Việt nêu.

Ông Việt cũng cho rằng biến động kinh tế thế giới và các xu thế chính sách bảo hộ thương mại của Mỹ và các nước lớn có thể giảm tăng trưởng kinh tế Việt Nam.

“Dù lạm phát 2024 dự kiến dưới 4,5%, áp lực từ giá dầu, hàng hóa thế giới và biến động tỉ giá có thể ảnh hưởng tiêu cực đến xuất khẩu, nhập khẩu và sức mua”, ông Việt nhận định.

Ngoài ra, các xung đột địa chính trị chiến tranh thương mại, chiến tranh công nghệ làm phân mảng kinh tế thế giới, ảnh hưởng tới tăng trưởng toàn cầu, nhất là các quốc gia phụ thuộc xuất khẩu; biến đổi khí hậu và dân số già hóa nhanh chóng đang là mối đe dọa ngày càng tăng đối với sự ổn định tài chính vĩ mô của Việt Nam trong dài hạn…

TS Việt cho rằng cần ổn định vĩ mô gắn với phục hồi tăng trưởng nhanh và mạnh mẽ hơn, tránh tư duy nóng vội, chủ quan duy ý chí, các chính sách vĩ mô cần ban hành một cách cẩn trọng, có đánh giá tác động đa chiều và có lộ trình cụ thể.

“Cần cải cách và tinh gọn bộ máy nhà nước hướng tới hệ thống thể chế và quản lý nhà nước hiệu lực, hiệu quả, hiện đại, minh bạch, dễ hiểu và dễ thực thi để giảm rủi ro kinh doanh và chi phí tuân thủ”, ông Việt nói.

Vị chuyên gia cũng nhấn mạnh cần thúc đẩy động lực phát triển bền vững của nền kinh tế dựa trên các mô hình tăng trưởng mới và gắn với xu hướng thương mại - đầu tư toàn cầu. Với những rủi ro ngắn hạn, đảm bảo dư địa chính sách điều chỉnh kinh tế vĩ mô để hỗ trợ hoạt động kinh tế trong nước và các nhóm đối tượng dễ bị tổn thương.

Trong trung hạn, ông Việt cho rằng phải nâng cấp cơ sở hạ tầng, nâng cao trình độ và kỹ năng cho lực lượng lao động và phát triển khoa học công nghệ nhằm cải thiện năng lực cạnh tranh; thúc đẩy kinh doanh sáng tạo và bền vững.

Còn trong dài hạn, cần xây dựng chiến lược và thực hiện các chính sách phát triển có mục tiêu, có trọng tâm, trọng điểm; đồng thời đảm bảo việc giải ngân đầu tư công một cách có hiệu quả.