Gửi bình luận
Hãng tin Deutsche Welle chỉ ra tầm quan trọng của thỏa thuận xuất khẩu ngũ cốc qua Biển Đen cũng như những ảnh hưởng khi thỏa thuận hết hạn.
Nhờ Thổ Nhĩ Kỳ cùng Liên Hợp Quốc đứng ra làm trung gian, Nga và Ukraine vào tháng 7.2022 đã đạt thỏa thuận khôi phục xuất khẩu ngũ cốc Ukraine qua Biển Đen. Tổng thư ký Liên Hợp Quốc Antonio Guterres từng ca ngợi đây là “ngọn hải đăng hy vọng”.
Thỏa thuận được gia hạn nhiều lần và giờ đây Nga một lần nữa đe dọa không gia hạn.
Tầm quan trọng của thỏa thuận
Ukraine là một trong những quốc gia cung cấp ngũ cốc lớn nhất thế giới. Số liệu của Chương trình Lương thực Thế giới chỉ ra ngũ cốc Ukraine nuôi sống 400 triệu người trên toàn thế giới. Khi cuộc chiến nổ ra vào tháng 2.2022, nhiều quốc gia - đặc biệt là quốc gia Trung Đông và châu Phi - vô cùng lo ngại nạn đói ập đến.
Giá lương thực tăng vọt vì cuộc chiến. Nga phong tỏa Biển Đen khiến hàng triệu tấn ngũ cốc Ukraine không xuất đi được, đối mặt với nguy cơ thối rữa trong kho. Liên minh châu Âu (EU) xác định duy trì nguồn cung ngũ cốc Ukraine rất quan trọng với an ninh lương thực toàn cầu.
Sẽ ra sao nếu thỏa thuận hết hạn?
Nếu Nga không đồng ý gia hạn, không rõ Ukraine đủ khả năng duy trì lượng ngũ cốc xuất khẩu hiện tại hay không. Bảo hiểm đắt đỏ cho tàu vận chuyển là vấn đề lớn. Tàu muốn di chuyển qua Biển Đen đã được bảo hiểm hàng nghìn USD, đơn vị vận tải sẽ không dám đưa tàu qua vùng chiến sự khi chưa được Nga cho phép.
Vận chuyển ngũ cốc bằng đường bộ khó khăn không kém. Ukraine đã dùng đến phương thức xuất khẩu này ngay từ lúc cuộc chiến mới nổ ra, nhưng có quá ít toa tàu chở hàng để xuất khẩu toàn bộ ngũ cốc Ukraine. Hơn nữa, nông dân các nước Đông Âu rất tức giận vì bị ngũ cốc Ukraine giành mất thị trường nội địa - buộc EU phải ban hành quy định ngũ cốc vận chuyển qua Bulgaria, Hungary, Ba Lan, Romania, Slovakia nhưng không được bán ở các nước này.
Thành công của thỏa thuận
Thỏa thuận quản lý hoạt động xuất khẩu ngũ cốc từ ba cảng Odesa, Chornomorsk, Pivdenny tại Biển Đen. Tàu qua Biển Đen phải di chuyển trên một hành lang nhân đạo đường biển tới Istanbul - nơi một nhóm thanh tra đặc biệt gồm đại diện Liên Hợp Quốc, Thổ Nhĩ Kỳ, Nga, Ukraine tiến hành kiểm tra hàng hóa.
Hai nhóm chuyên trách Liên Hợp Quốc sẽ đảm bảo ngũ cốc Ukraine có thể được vận chuyển qua Biển Đen, cũng như tạo điều kiện cho hoạt động xuất khẩu thực phẩm và phân bón Nga.
Nhờ thỏa thuận mà giá lương thực giảm và được giữ ổn định. Tính đến tháng 5.2023 đã có hơn 30 triệu tấn ngũ cốc cùng nông sản khác được xuất khẩu. Các quốc gia nghèo khó được hưởng lợi nhờ thỏa thuận. Khoảng 64% lúa mì xuất khẩu cùng 50% ngô xuất khẩu trong khuôn khổ thỏa thuận đến các nước đang phát triển.
Tháng 5.2023, lương thực xuất khẩu nhờ thỏa thuận đã giảm khoảng 3/4 so với tháng 10 năm ngoái. Nguyên nhân là do nhiều đơn vị tránh đưa tàu đến vùng biển nguy hiểm, cộng thêm quy định ngặt nghèo gây chậm trễ.
Phía Nga nhiều lần phàn nàn hàng hóa của họ không xuất được. Ngũ cốc và phân bón Nga không bị phương Tây trừng phạt, tuy nhiên những hạn chế về thanh toán, hậu cần và bảo hiểm là rào cản cho các chuyến hàng.
Tầm quan trọng của Biển Đen
Biển Đen là ngã tư chiến lược giữa đông nam châu Âu và châu Á, tập hợp cả lợi ích hàng hải, lục địa, địa chiến lược lẫn kinh tế. Khu vực này đem lại cho Ukraine cơ hội duy nhất để xuất khẩu ngũ cốc bằng đường biển, tiếp cận các tuyến đường vận tải khác xa hơn.
