Indonesia tiếp tục mời chào Elon Musk đầu tư, không lo việc Tesla đặt trụ sở ở Malaysia

Luhut Pandjaitan, Bộ trưởng Điều phối các vấn đề hàng hải và đầu tư của Indonesia, tháng trước cho biết ông dự định nói chuyện với Elon Musk vào chuyến thăm bang California (Mỹ) vào ngày 2.8, trong nỗ lực tiếp theo để đạt được thỏa thuận khi nước này tìm cách trở thành trung tâm sản xuất ô tô điện của khu vực Đông Nam Á.

Dù chính phủ Indonesia không xác nhận liệu ông Luhut Pandjaitan có gặp Elon Musk hay không, Bộ trưởng Y tế Budi Sadikin đã tổ chức cuộc họp vào ngày 4.8 với Giám đốc điều hành SpaceX để thảo luận về việc hợp tác với mạng internet vệ tinh Starlink để cung cấp internet giá rẻ cho các trung tâm y tế xa xôi ở nước này.

“Với khả năng truy cập internet, việc tư vấn dịch vụ y tế có thể được thực hiện trực tuyến”, ông Luhut Pandjaitan nói hôm 6.8.

Indonesia nỗ lực thuyết phục Elon Musk tiếp diễn ngay cả khi tỷ phú giàu nhất thế giới quyết định đặt trụ sở khu vực Đông Nam Á của Tesla tại bang Selangor, Malaysia. Tại đây, Tesla đã khởi động hoạt động vào ngày 20.7 với việc ra mắt mẫu ô tô điện Model Y và Model 3, có giá từ 199.000 ringgit (43.600 USD) đến 288.000 ringgit.

Nhiều tờ báo Indonesia có cái nhìn tiêu cực về nỗ lực này, nói rằng Indonesia đã bị Elon Musk phớt lờ. Trong khi tờ The Jakarta Post cho biết cơ hội trở thành nước sản xuất ô tô điện lớn của Indonesia đang đóng lại.

“Đi khắp thế giới để thuyết phục các nhà đầu tư tiềm năng là một nỗ lực cao cả, nhưng lời đề nghị của Indonesia có thể còn thiếu điều gì đó. Chúng ta có nền kinh tế lớn nhất ở Đông Nam Á, thị trường tiêu dùng đang phát triển, các ưu đãi mua ô tô điện và trữ lượng nickel lớn nhất thế giới. Song liệu các công ty toàn cầu có nên tranh nhau đầu tư vào đây không?”, tờ The Jakarta Post cho biết trong một bài xã luận vào ngày 3.8.

Các quan chức từ Bộ của ông Luhut Pandjaitan đã dành cả tuần qua để trấn an công chúng rằng trụ sở mới của Tesla ở Malaysia không phải là dấu hiệu cho thấy Indonesia bị Elon Musk phớt lờ.

"Đầu tư của Tesla tại Malaysia không phải là một nhà máy sản xuất ô tô điện mà về bán hàng và phân phối, vì vậy chúng tôi không quá lo lắng về điều đó. Điều chúng tôi đang nhắm tới là các nhà máy sản xuất ô tô điện. Với Malaysia, Tesla chỉ đầu tư vào hệ thống phân phối và sạc pin", Septian Hario Seto, Phó trưởng bộ phận điều phối đầu tư và khai thác của Indonesia, nói.

Các quan chức Indonesia từng đưa ra một số tuyên bố để chứng minh những nỗ lực của họ không phải vô ích. Tháng 8.2022, ông Luhut Pandjaitan tuyên bố Tesla đã đồng ý mua lượng nickel trị giá 5 tỉ USD từ Indonesia do công ty Zhejiang Huayou Cobalt và CNGR Advanced Material của Trung Quốc sản xuất. Tesla chưa bao giờ bình luận về tuyên bố này.

Vào tháng 2, Tổng thống Indonesia - Joko Widodo nói với Reuters rằng ông tin tưởng Tesla sẽ đầu tư vào nước này. Lý do vì Indonesia có trữ lượng nickel lớn nhất thế giới với 21 triệu tấn. Nickel là vật liệu chính trong pin ô tô điện.

“Tôi đã nói với Elon Musk rằng nếu ông ấy đầu tư vào Indonesia, tôi sẽ cấp các đặc quyền trong việc khai thác nickel”, ông Joko Widodo nói. Tesla chưa đưa ra bất kỳ quyết định nào cho đến nay.

Andry Satrio Nugroho, nhà nghiên cứu về công nghiệp, thương mại và đầu tư tại Viện Phát triển Kinh tế và Tài chính ở Jakarta (thủ đô Indonesia), cho biết nickel không có khả năng trở thành yếu tố thu hút Tesla.

Ông nói: “Tesla không sử dụng pin dựa trên nickel nữa, vì vậy sẽ rất khó để Indonesia thuyết phục Tesla thiết lập một cơ sở sản xuất pin ô tô điện tại đây. Một trong những điều khiến Elon Musk chuyển sang sử dụng pin lithium iron phosphate là lệnh cấm xuất khẩu quặng nickel của Indonesia, khiến giá nickel tăng lên”.

Pin lithium iron phosphate không chứa nickel hoặc coban, đồng thời dễ chế tạo và rẻ hơn, dù chúng có mật độ năng lượng thấp hơn so với pin dựa trên nickel.

Tuy nhiên, Andry Satrio Nugroho nói vẫn còn chỗ cho các khoản đầu tư của Elon Musk tại Indonesia, cụ thể là công ty hàng không vũ trụ SpaceX và Starlink (cung cấp internet vệ tinh tốc độ cao cho vùng sâu vùng xa).

“Indonesia đã sử dụng các dịch vụ của SpaceX để phóng các vệ tinh của mình. Ông Joko Widodo cuối cùng cũng cần phải nói rằng đất nước cần Starlink cho vùng sâu vùng xa. Đó sẽ là giải pháp đôi bên cùng có lợi cho Indonesia và Starlink”, Andry Satrio Nugroho nhận định.

Không đạt được kết quả tốt về ESG

Ngoài việc bán ô tô điện, Tesla đang thành lập trụ sở chính, trung tâm dịch vụ và trải nghiệm tại bang Selangor của Malaysia, đồng thời sẽ đầu tư đáng kể vào mạng lưới các trạm sạc nhanh và sạc thường trên cả nước này.

Thủ tướng Malaysia - Anwar Ibrahim cho biết Elon Musk cũng quan tâm đến việc triển khai dịch vụ vệ tinh Starlink trên toàn quốc. Ông Anwar Ibrahim cho biết “sự ổn định chính trị” đã đưa Tesla đến với quốc gia 33,9 triệu dân. “Khi chính phủ đoàn kết ra đời, sẽ có sự ổn định chính trị… Khi môi trường chính trị ổn định, chắc chắn các nhà đầu tư sẽ đến”, Thủ tướng Anwar Ibrahim nói trong một bài phát biểu vào ngày 28.7.

Thủ tướng Anwar Ibrahim cho biết Elon Musk đã liên hệ với ông để gặp mặt. Trong khi đó, yêu cầu gặp tỷ phú 51 tuổi người Mỹ của một cựu bộ trưởng Malaysia đã bị phớt lờ.

Thế nhưng, các nhà phân tích lưu ý rằng sự ổn định chính trị không phải là động lực duy nhất cho các khoản đầu tư của Tesla trong khu vực Đông Nam Á. Trước cuộc bầu cử ở Malaysia vào tháng 11.2022, nước này có ba thủ tướng trong ba năm và một chính phủ đoàn kết bao gồm đảng của ông Anwar Ibrahim và những cựu thù đã được thành lập để xoa dịu sự chia rẽ trong nước. Để so sánh, Joko Widodo đã lãnh đạo Indonesia từ năm 2014, với liên minh của ông chiếm hơn 81% số ghế trong Quốc hội.

Tuy nhiên, Indonesia không đạt được kết quả tốt về khía cạnh môi trường, xã hội và quản trị doanh nghiệp (ESG), một bộ tiêu chuẩn được các công ty sử dụng để sàng lọc các khoản đầu tư tiềm năng, theo Andry Satrio Nugroho.

“Vẫn còn nhiều vấn đề mà Indonesia chưa tuân thủ đầy đủ, đặc biệt là các khía cạnh ESG trong lĩnh vực khai thác nickel. Từ đó, có thể Tesla đã rút lại ý định xây dựng một cơ sở sản xuất tại đây”, Andry Satrio Nugroho nói.

Những năm gần đây, đã có những báo cáo mô tả chi tiết các điều kiện khắc nghiệt mà người lao động phải đối mặt tại trung tâm khai thác nickel ở đảo Sulawesi của Indonesia, nơi nhiều công ty Trung Quốc thành lập cơ sở, cũng như những thiệt hại về môi trường do hoạt động của các nhà máy luyện kim phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch gây ra.

Daymas Arangga, Giám đốc điều hành của tổ chức Energy Watch có trụ sở tại Jakarta, nói Indonesia “không hoàn toàn tập trung và nghiêm túc” trong việc chuyển đổi sang năng lượng tái tạo, vì nhiên liệu hóa thạch vẫn chiếm 60% nguồn cung năng lượng của nước này. Ông nói việc thiếu năng lượng xanh có thể làm giảm sự quan tâm của các nhà đầu tư, đặc biệt là những nhà sản xuất ô tô điện, để xây nhà máy ở Indonesia.