Gửi bình luận
Trí tuệ nhân tạo (AI) đang tiến một bước dài trong việc đọc suy nghĩ con người, với một công nghệ đột phá có thể giải mã suy nghĩ chỉ với một lần quét não nhanh, mà không yêu cầu quá trình đào tạo lâu dài.
Theo Live Science, các nhà khoa học đã nâng cấp bộ giải mã não chạy bằng AI để chuyển đổi suy nghĩ thành văn bản một cách nhanh chóng và hiệu quả hơn, mở ra tiềm năng hỗ trợ những người mắc chứng mất ngôn ngữ – một rối loạn ảnh hưởng đến khả năng giao tiếp.
Trước đây, bộ giải mã não sử dụng máy học để dịch tín hiệu não thành văn bản dựa trên cách não phản ứng với ngôn ngữ nói. Tuy nhiên, công nghệ cũ yêu cầu hàng giờ huấn luyện với từng người, khiến nó trở nên kém thực tế. Với phương pháp mới, bộ giải mã AI có thể hoạt động trên não của người khác ngay lập tức sau một lần quét nhanh mà không cần nhiều dữ liệu huấn luyện.
Cách hoạt động của bộ giải mã não AI
Trong nghiên cứu được công bố ngày 6.2 trên tạp chí Current Biology, nhóm nghiên cứu tại Đại học Texas (Mỹ) do Alexander Huth và Jerry Tang dẫn đầu đã tìm ra một phương pháp giúp bộ giải mã hoạt động trên nhiều người mà không cần quá trình đào tạo chuyên biệt.
Nhóm nghiên cứu đã phát triển hai thuật toán chuyển đổi, cho phép bộ giải mã não được đào tạo trên một nhóm người và sau đó chuyển giao để hoạt động trên người khác.
Quá trình này diễn ra theo hai bước. Đầu tiên, bộ giải mã được đào tạo trên một nhóm người tham chiếu bằng cách quét MRI trong lúc họ nghe 10 giờ các câu chuyện trên radio. Tiếp theo, thuật toán chuyển đổi được áp dụng trên một nhóm người tham gia mục tiêu bằng hai phương pháp: họ nghe 70 phút câu chuyện trên radio để thu thập dữ liệu phản ứng não hoặc xem 70 phút phim ngắn Pixar (không liên quan đến ngôn ngữ) để kiểm tra cách não phản ứng với hình ảnh.
Nhờ sử dụng căn chỉnh chức năng não, các nhà khoa học có thể lập bản đồ phản ứng não bộ với các dạng thông tin khác nhau, cho phép bộ giải mã chuyển từ nhóm tham chiếu sang nhóm mục tiêu và hoạt động ngay lập tức mà không cần thu thập thêm dữ liệu.
AI có thực sự hiểu suy nghĩ con người?
Nhóm nghiên cứu đã thử nghiệm bộ giải mã trên những người chưa từng nghe câu chuyện thử nghiệm trước đó. Dù độ chính xác cao hơn đối với nhóm tham chiếu ban đầu, những suy nghĩ được AI giải mã vẫn phản ánh ý nghĩa tổng quát về mặt ngữ nghĩa.
Ví dụ, trong một đoạn hội thoại mô tả công việc không mong muốn, câu chuyện gốc là: "Tôi là một bồi bàn tại một tiệm kem. Tôi không biết mình muốn làm gì, nhưng tôi biết chắc chắn không phải thế". Trong khi đó, AI dự đoán: "Tôi đã làm một công việc mà tôi nghĩ là nhàm chán. Tôi phải nhận lệnh và không thích chúng nên tôi làm việc mỗi ngày". Dù không thể giải mã từng từ một cách chính xác, AI vẫn nắm bắt được ý tưởng tổng thể mà người đó đang suy nghĩ.
Một phát hiện thú vị khác là bộ giải mã vẫn có thể hoạt động ngay cả khi dữ liệu huấn luyện đến từ video không có âm thanh. Điều này chứng tỏ não bộ có thể diễn giải thông tin theo cách nhất quán, dù nó đến từ ngôn ngữ hay hình ảnh.
"Thật đáng kinh ngạc khi chúng tôi có thể thực hiện điều này mà không cần dữ liệu ngôn ngữ trực tiếp", nhà nghiên cứu Huth chia sẻ với Live Science. Đây có thể là một bước đột phá quan trọng trong việc giúp đỡ những người mất khả năng nói bằng cách sử dụng dữ liệu hình ảnh để xây dựng bộ giải mã.
Tiềm năng giao tiếp bằng ý nghĩ
Các nhà khoa học tin rằng bộ giải mã này có thể mang lại lợi ích to lớn cho những bệnh nhân mắc chứng mất ngôn ngữ, giúp họ thể hiện suy nghĩ mà không cần phải nói thành lời. Bằng cách sử dụng video làm dữ liệu đầu vào, AI có thể tạo ra một hệ thống giao tiếp mà không phụ thuộc vào ngôn ngữ truyền thống.
"Nghiên cứu này cho thấy não bộ có thể biểu diễn một số khái niệm theo cách chung, bất kể chúng được trình bày qua ngôn ngữ hay hình ảnh", Yukiyasu Kamitani, nhà khoa học thần kinh tại Đại học Kyoto (Nhật Bản), cho biết.
Nếu công nghệ này tiếp tục được phát triển, nó có thể giúp cách mạng hóa cách con người giao tiếp, đặc biệt là đối với những người bị mất khả năng nói do đột quỵ, chấn thương não hoặc bệnh liên quan đến thần kinh.
Hiện tại, nhóm nghiên cứu đang thử nghiệm bộ giải mã trên những người mắc chứng mất ngôn ngữ, với mục tiêu tạo ra một hệ thống giúp họ thể hiện suy nghĩ thông qua AI.
Nếu thành công, công nghệ này có thể tạo ra một bước đột phá chưa từng có trong lĩnh vực giao tiếp thần kinh. Việc sử dụng AI để đọc và diễn giải suy nghĩ không chỉ giúp ích cho những người mắc rối loạn ngôn ngữ mà còn mở đường cho một tương lai, khi con người giao tiếp mà không cần sử dụng lời nói.
